8 kwietnia 2015 roku Minister Sprawiedliwości RP wręczył adwokatowi prof. dr. hab. Piotrowi Kruszyńskiemu nominację Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 marca 2015 roku na Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedli­wości.

W reakcji na to wyjątkowe wyróżnienie, w pierwszej rozmowie po ogłoszeniu aktu powołania adw. prof. Piotr Kruszyński zaznaczył: „Postrzegam tę nominację jako wyraz uznania dla Adwokatury Polskiej”.

Już tylko to stwierdzenie – niezależnie od wagi wydarzenia mającego swoje odniesienie do racji historycznych i współczesnych oraz roli w życiu społecznym dla funkcjonowania Państwa tego szczególnego Gremium, jakim jest Komisja Kodyfikacyjna – sprawia, że nie można było nie odnotować tego wyróżnienia.

System prawny to szeroki, zebrany i uporządkowany zbiór norm, stworzonych przez państwo w celu ochrony jego interesów, będący efektem pracy wielu pokoleń polskich prawników, w tym także tych będących uczestnikami prac komisji kodyfikacyjnych na przestrzeni lat. Wspomnienie z jednej strony pozwala nam na odtworzenie wydarzeń niemających precedensu, z racji choćby unifikacyjnych uwarunkowań i bezwzględnej potrzeby szerokiej legislacji, ale także wyjątkowej roli współcześnie, mając na uwadze dokonującą się – nie bez obaw i oporu – przebudowę polskiego systemu prawa karnego, który zgodnie już z pierwszymi zapowiedziami Profesora-Nominata wymaga dalszych prac. Dał temu wyraz w owej pierwszej po nominacji wypowiedzi, podkreślając także potrzebę kontynuowania reformy prawa karnego procesowego, ale także materialnego.

Te słowa nowego Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego oddają rangę wydarzenia, albowiem po raz pierwszy od utworzenia Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, co nastąpiło rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego (Dz.U. z 2003 r. nr 232, poz. 2319), wydanym na podstawie art. 12a i art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz.U. z 2003 r. nr 24, poz. 199 i nr 80, poz. 717), jej pracami pokieruje wybitny przedstawiciel nauki i praktyki prawa karnego będący adwokatem.

Znaczenie obejmowanej przez adw. prof. Piotra Kruszyńskiego funkcji wynika już tylko z normatywnej treści przepisów wyznaczających Komisji i Przewodniczącemu niezwykle doniosłą rolę w procesie stanowienia prawa. Zgodnie bowiem z § 6 ust. 1 pkt 1 i 2 powołanego rozporządzenia do zadań Komisji należy przygotowywanie założeń i ogólnych kierunków zmian w prawie karnym materialnym, procesowym i wykonawczym, w prawie karnym skarbowym oraz w prawie o wykroczeniach, na podstawie bieżącej analizy orzecznictwa i piśmiennictwa w zakresie stosowania przepisów Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego, Kodeksu karnego wykonawczego, Kodeksu karnego skarbowego, Kodeksu wykroczeń, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, jak również opracowywanie projektów aktów normatywnych, w tym niezbędnych aktów wykonawczych o podstawowym znaczeniu dla systemu prawa karnego materialnego, procesowego i wykonawczego, prawa karnego skarbowego oraz prawa o wykroczeniach, z uwzględnieniem zadań wynikających z potrzeb harmonizacji prawa polskiego z prawem Unii Europejskiej.

Nadto Komisja ocenia przedstawione przez Ministra Sprawiedliwości projekty aktów prawnych, opracowane przez inne uprawnione podmioty, zawierające przepisy prawne z zakresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, w szczególności w aspekcie ich zgodności z podstawowymi kierunkami dokonywanych zmian w systemie prawa (por. § 6 ust. 2 rozporządzenia), jak również sporządza opinie w przedstawionych przez Ministra Sprawiedliwości kwestiach prawnych budzących wątpliwości w zakresie, o którym mowa w ust. 1 lub 2 (zob. § 6 ust. 3 rozporządzenia)

Z kolei przewodniczący Komisji nie tylko sprawuje ogólne kierownictwo nad jej pracami, ale również współuczestniczy w powołaniu członków Komisji poprzez wyrażanie swojej opinii (§ 3 ust. 2 rozporządzenia), powołuje zespoły problemowe, określając zakres ich prac, przedstawia Ministrowi Sprawiedliwości projekty aktów normatywnych i opinie rozpatrzone i przyjęte przez Komisję na posiedzeniach plenarnych oraz zwraca się do Ministra Sprawiedliwości o skierowanie przyjętych przez Komisję projektów do konsultacji społecznych (§ 9 rozporządzenia). O randze przewodniczącego Komisji świadczy także powinność Ministra Sprawiedliwości określona w § 13 rozporządzenia, zgodnie z którym Minister informuje przewodniczącego Komisji o przebiegu prac Rady Ministrów, Sejmu i Senatu nad projektami przygotowanych przez Komisję założeń i ogólnych kierunków zmian oraz przyjętych przez nią projektach aktów normatywnych.

Rola i znaczenie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego wykracza jednak poza przywołany powyżej pokrótce tekst. Wiąże się ona nade wszystko ze zbiorową świadomością prawników polskich, ukształtowaną wspólną pamięcią o wybitnych dokonaniach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej z lat 1919–1939 i kilku komisji powojennych. Ambicją Komisji, której pracami kieruje obecnie adw. prof. Piotr Kruszyński, jest przecież postrzeganie jej przez prawników – nie tylko za sprawą swojej nazwy – jako nawiązującej do tradycji tamtych najlepszych wzorców. O współczesnej randze Komisji świadczą również poprzedni wybitni jej przewodniczący: prof. dr hab. Stanisław Waltoś, prof. dr hab. Andrzej Zoll oraz poprzednik obecnego przewodniczącego prof. dr hab. Piotr Hofmański, który został powołany w poczet sędziów Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze.

Jakkolwiek współcześnie funkcjonujące komisje kodyfikacyjne nie stanowią kontynuacji Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej z lat 1919–1939, to jubileusz Pana Profesora oraz objęcie przewodnictwa Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego stanowi pretekst do przypomnienia Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej i jej osiągnięć.

Już w pierwszych miesiącach odrodzonej Polski przyjętą jednomyślnie ustawą z dnia 3 czerwca 1919 r. powołano do życia Komisję Kodyfikacyjną Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.Pr. 1919, nr 44, poz. 315), odpowiadając tym na Memoriał lwowskich środowisk prawniczychMemoriał Wydziału Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego, Towarzystwa Prawniczego we Lwowie i Związku Adwokatów Polskich, „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1919, z. 2, s. 287 i n. Szerzej: A. Redzik, Prawo prywatne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Warszawa 2009, s. 107–110. AJR, Komisja tworzenia dobrego prawa, „Palestra” 2009, nr 9–10.   oraz inicjatywę krakowskiego posła adwokata Zygmunta Marka. W art. 2 ustawy z 3 czerwca 1919 r. przyjęto, że do zakresu działania komisji należy: „przygotowanie projektów jednolitego ustawodawstwa dla wszystkich ziem w skład Państwa wchodzących, a to w dziedzinie prawa cywilnego i karnego, jak również przygotowanie innych projektów ustawodawczych, które komisja kodyfikacyjna wypracuje bądź na skutek uchwały Sejmu, bądź też w porozumieniu z Ministerstwem Sprawiedliwości”. Z kolei art. 4 ustawy stanowił, że na czele komisji kodyfikacyjnej stoi prezydent i trzech wiceprezydentów, a poza tym składa się ona z 40 członków, art. 5 ustawy określał zaś tryb powołania Prezydenta Komisji, którego mianował Naczelnik Państwa na wniosek Ministra Sprawiedliwości złożony w porozumieniu z Marszałkiem Sejmu oraz wiceprezydentami i pozostałymi członkami. Pierwszym prezydentem Komisji Kodyfikacyjnej został profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Franciszek Ksawery FierichDrugim prezydentem Komisji był od 1932 r. sędzia SN Bolesław Norbert Pohorecki. , a wiceprezesami dwaj byli adwokaci – prof. Ernest Till z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie oraz Stanisław Bukowiecki, prezes Prokuratorii Generalnej RP, sekretarzem zaś adw. Stanisław Emil Rappaport. Wkrótce po otrzymaniu propozycji z uniwersyteckich wydziałów prawa oraz ze środowisk prawniczych Naczelnik Państwa powołał pierwszy skład Komisji Kodyfikacyjnej RP, w którym znaczną i dominującą część stanowili adwokaciPierwotny 40-osobowy skład członków Komisji Kodyfikacyjnej był następujący (zapisy oryginalne): Dr. Maurycy Allerhand, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i adwokat; Marian Bielewicz, adwokat i notariusz w Gdańsku; Dr. Tadeusz Bujak, sędzia Sądu Najwyższego; Kazimierz Ćwikliński, tajny radca sprawiedliwości w Poznaniu; Dr. Aleksander Doliński, profesor Uniwersytetu lwowskiego; Ludwik Domański, adwokat w Warszawie; Jarogniew Drwęski, adwokat i prezydent miasta Poznania; Dr. Tadeusz Dziurzyński, profesor Uniwersytetu Poznańskiego; Henryk Ettinger, adwokat w Warszawie; Jakób Glass, prokurator Sądu Najwyższego; Dr. Stanisław Gołąb, docent Uniwersytetu Jagiellońskiego i urzędnik Generalnej Prokuratorii; Dr. Antoni Górski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; Dr. Władysław Holewiński, profesor b. Szkoły Głównej i urzędnik Generalnej Prokuratorii (obecnie profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego); Dr. Władysław Leopold Jaworski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; Henryk Konic, adwokat w Warszawie; Dr. Edmund Krzymuski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; Marek Kuratow-Kuratowski, adwokat w Warszawie; Jan Jakób Litauer, adwokat w Warszawie; Dr. Karol Lutostański, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; Dr. Ignacy Lyskowski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; Dr. Juliusz Makarewicz, profesor Uniwersytetu Lwowskiego; Wacław Makowski, szef sekcji w Ministerstwie Rolnictwa i Dóbr Państwowych (obecnie adwokat i zastępca prof. Uniwersytetu Warszawskiego); Dr. Wiktoryn Mańkowski, wiceprezes Sądu Apelacyjnego w Poznaniu; Dr. Zygmunt Marek, adwokat w Krakowie i poseł do Sejmu; Dr. Walenty Miklaszewski, profesor b. Szkoły Głównej i b. Uniw. Warszawskiego; Dr. Aleksander Mogilnicki, profesor Uniw. Warszawskiego i sędzia Sądu Apelacyjnego (obecnie sędzia Sądu Najwyższego i profesor Wolnej Wszechnicy Polskiej); Jan Mrozowski, sędzia Sądu Najwyższego; Franciszek Nowodworski, prezes Sądu Najwyższego; Dr. Juliusz Nowotny, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i adwokat; Alfons Parczewski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego (obecnie Uniwersytetu Wileńskiego); Dr. Leon Petrażycki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; Dr. Szymon Rundstein, naczelnik wydziału w Min. Spr. Zagranicznych; Dr. Zygmunt Seyda, szef wydziału sprawiedliwości (obecnie wiceminister) b. Dzielnicy Pruskiej i poseł do Sejmu; Dr. Józef Skąpski, adwokat w Krakowie; Dr. Jan Sławski, adwokat w Poznaniu; Dr. Stanisław Sławski, adwokat w Poznaniu; Dr. Kamil Stefko, profesor Uniw. Lwowskiego; Dr. Jerzy Trammer, adwokat w Krakowie; Dr. Stanisław Wróblewski, profesor Uniw. Jagiellońskiego; Dr. Fryderyk Zoll, profesor Uniw. Jagiellońskiego, prezes Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie..

Nie sposób porównywać usadowienia w strukturze organów państwa przedwojennej Komisji Kodyfikacyjnej RP z dzisiejszymi komisjami przy Ministrze Sprawiedliwości, tak jak i sposobu powoływania członków komisji, ich wynagradzania, kadencyjności, a przede wszystkim sposobu procedowania nad projektami prawa. Na temat legendarnej dziś Komisji Kodyfikacyjnej RP istnieje bogata literatura naukowaZob. L. Górnicki, Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Wrocław 2000; idem, Organizacyjne zagadnienia kodyfikacji prawa handlowego w Komisji Kodyfikacyjnej RP (1919–1939), „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 2501, Prawo CCLXXXV, Wrocław 2003, s. 261–287; idem, Zagadnienie systematyki kody-fikacji prawa cywilnego i handlowego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej (1919–1939), KPP, R. XIII, z. 3, s. 623–664; idem, Udział Stanisława Wróblewskiego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej nad ustawami o prawie prywatnym międzynarodowym i międzydzielnicowym z 1926 r., KPP 2003, R. XII, z. 2, s. 265–300. S. Grodziski, Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, CPH 1981, t. XXXIII, z. 1, s. 47–81; idem, Prace nad kodyfikacją i unifikacją polskiego prawa cywilnego (1919–1947), KPP 1992, R. I, z. 1–4, s. 9–56. K. Sójka-Zielińska, Organizacja prac nad kodyfikacją prawa cywilnego w Polsce międzywojennej, CPH 1979, T. XXVII, z. 2, s. 271–281. S. Płaza, Kodyfikacja prawa w Polsce międzywojennej, CPH 2005, t. LVII, z. 1. M. Mohyluk, Porządkowanie prawa w II Rzeczypospolitej: Komisja Kodyfikacyjna i Rada Prawnicza, CPH 1999, z. 1–2; A. Redzik, Prawo prywatne; A. Lityński, Pół wieku kodyfikacji prawa w Polsce (1919–1969): wybrane zagadnienia, Tychy 2001, ss. 11. Warto przypomnieć tylko, że w ciągu dwudziestu lat istnienia Komisja Kodyfikacyjna RP dokonała unifikacji znacznej części prawa sądowego w Polsce, a efekty jej prac były wykorzystywane także w trakcie prac nad kodyfikacjami powojennymi. Akty normatywne, których projekty przygotowała Komisja Kodyfikacyjna, były rozwiązaniami na wskroś nowoczesnymi i uniwersalnymi – co wynikało ze sposobu procedowania w Komisji. Niektóre z nich do dziś stanowią chlubę sztuki kodyfikacyjnej, np. Kodeks karny z 11 lipca 1932 r., Kodeks postępowania karnego z 19 marca 1928 r., Kodeks zobowiązań z 27 października 1933 r., Kodeks handlowy z 27 czerwca 1934 r. czy powstałe na bazie przedwojennych projektów dekrety z lat 1945–1946: o prawie małżeńskim, o prawie rodzinnym, o prawie opiekuńczym, o prawie spadkowym, o prawie rzeczowym oraz przepisy ogólne prawa cywilnego.

Całkowicie inne są dzisiaj okoliczności, w których następuje tworzenie prawa, ale znamienne jest funkcjonowanie przy Ministrze Sprawiedliwości dwóch stałych Komisji Kodyfikacyjnych – Prawa Cywilnego i Prawa Karnego, w czym można poszukiwać nawiązania do modelu przedwojennego.

Zmiany ustrojowe i gospodarcze towarzyszące wydarzeniom z ostatniej dekady zeszłego wieku nie owocowały, wbrew logice, utworzeniem komisji kodyfikacyjnej, która – na wzór Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej z okresu II Rzeczypospolitej – miałaby za zadanie dostosowanie praw obowiązujących od kilkudziesięciu lat do potrzeb społeczeństwa obywatelskiego i gospodarki wolnorynkowej. Zamiast tego kształtowanie systemu prawnego następowało lawinowo i zadaniowo, kosztem jakości ustawodawstwa, a zwłaszcza jego spójności.

Sądzić należy, że w celu zapewnienia kompletności i spójności regulacji w poszczególnych obszarach prawa z początkiem XXI wieku powołane do życia zostały komisje kodyfikacyjne, prezentowane tu w porządku chronologicznym:

• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego, utworzona w 1996 r., a uregulowana ponownie rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 kwietnia 2002 r. w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego (Dz.U. z 2002 r. nr 55, poz. 476 ze zm.),
• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy – rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2002 r. w sprawie utworzenia Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy (Dz.U. z 2002 r. nr 139, poz. 1167 ze zm.),
• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego – rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego (Dz.U. z 2003 r. nr 232, poz. 2319 ze zm.),
• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Morskiego – rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Morskiego (Dz.U. z 2007 r. nr 69, poz. 452),
• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Budowlanego – rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Budowlanego (Dz.U. z 2012 r. poz. 856),
• Komisja Kodyfikacyjna Ogólnego Prawa Podatkowego – rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 października 2014 r. w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1471).

Jakkolwiek zróżnicowanie obszarów prawnej regulacji i ich specyfika uzasadniają tworzenie odrębnych komisji kodyfikacyjnych, wątpliwości nie może budzić, że szczególną wagę i znaczenie przypisuje się działającej przy Ministrze Sprawiedliwości Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego i Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. Wynika to ze znaczenia dla systemu prawnego tych dwóch gałęzi prawa.

Z zapowiedzi Pana Profesora – do czego raz jeszcze pragniemy nawiązać – wynika determinacja kontynuowania prac legislacyjnych fundamentalnie zmieniających procedowanie w sprawach karnych.

Adwokat prof. Piotr Kruszyński w wielu publicznych wypowiedziach, między innymi podczas konferencji naukowych organizowanych przez Ośrodek Badawczy Adwokatury, jednoznacznie opowiadał się za przywróceniem w Polsce kontradyktoryjnego modelu procesu karnego. Po uchwaleniu przez Sejm ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 25 października 2013 r. poz. 1247) wskazywał również na konieczność zawartych tam zmian, jakie wejdą w życie z dniem 1 lipca 2015 r. Prześledzenie dotychczasowej aktywności Przewodniczącego Komisji uprawnia również do wniosku, że przygotowana nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, w tym i art. 297 k.p.k. – określającego cele postępowania przygotowawczego – w szczególności w zakresie zmiany odnośnie do podmiotu, dla którego ma następować zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalanie dowodów, nie może być uznana za wystarczającą.

Zapowiedź rozszerzenia obszaru wymagającego dalszej zmiany regulacji procesowej związana jest z etapem postępowania przygotowawczego, jako niekorespondującego już z tym modelem postępowania jurysdykcyjnego cechującego się niemalże pełną kontradyktoryjnością – przy wykorzystaniu deklarowanej dobrej atmosfery dla prowadzenia dalszych prac legislacyjnych w tym zakresie.

Adwokat prof. Piotr Kruszyński w swoim dotychczasowym dorobku naukowym podkreślał potrzebę wzmocnienia gwarancji ochrony praw jednostki w procesie karnym i poszanowania praworządności przez organy prowadzące postępowanie przygotowawcze. Dotychczas proponowane przez Pana Profesora zmiany miałyby za zadanie oddać najważniejsze decyzje procesowe, dotyczące ograniczenia praw jednostki w postępowaniu przygotowawczym oraz kontroli nad wiarygodnością i prawidłowym utrwalaniem dowodów we wstępnym stadium procesu karnego, z których ma następnie korzystać sąd orzekający o przestępstwie – w ręce organu niezawisłego i niezależnego od innych organów państwowych i społecznych, jakim ma być podmiot powołany mocą ustawy, do spraw postępowania przygotowawczegoZa uzasadnieniem do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego autorstwa adw. prof. P. Kruszyńskiego..

Niewątpliwie po 1 lipca 2015 r. będziemy mogli się przekonać, na ile wchodząca w życie gruntowna reforma procesu karnego oddziałuje na postępowanie przygotowawcze w dotychczas znanej postaci. Dobrze znaną praktykom wadą obecnego modelu postępowania w sprawach karnych jest to, że z jednej strony w toku postępowania przygotowawczego zmierza się do możliwie wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy i zabezpieczenia w możliwie szerokim zakresie dowodów dla sądu, z drugiej zaś całe postępowanie dowodowe powtarzane jest w toku postępowania sądowegoUzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny i niektórych innych ustaw z dnia 8 listopada 2012 r., druk sejmowy nr 870, s. 4.. Twórcy obecnej nowelizacji podkreślali, że zaradzenie owej zbędnej dwutorowości postępowania możliwe jest albo poprzez przyjęcie założenia, że nie ma potrzeby dublowania w postępowaniu sądowym czynności dowodowych przeprowadzonych w śledztwie (lub dochodzeniu), co wymagałoby najpewniej wprowadzenia do postępowania przygotowawczego czynnika sądowego (sędzia śledczy), albo poprzez redukcję znaczenia postępowania dowodowego prowadzonego na etapie przygotowawczym, z jednoczesnym zwiększeniem roli kontradyktoryjnego wyjaśniania faktów sprawy przed sądemIbidem, s. 4.. Projektodawcy zmian wchodzących w życie z dniem 1 lipca 2015 r. opowiedzieli się za drugą z zakreślonych możliwości, dokonując równocześnie rewolucyjnych zmian zasad rządzących postępowaniem przed sądem, przerzucając inicjatywę dowodową na strony, jak również obarczając je odpowiedzialnością za wynik procesu.

Trzeba jednak pamiętać, że ostatecznie ukształtowana w wyniku prac legislacyjnych treść art. 297 pkt 5 k.p.k. znacząco odbiega od obowiązującej obecnie, jakkolwiek nie oddaje w pełni intencji twórców reformy, między innymi przez brak odesłania do art. 2 § 2 k.p.k., znajdującego się w pierwotnym brzmieniu projektu Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego z 8 listopada 2012 r. Nadto dzisiejsze sformułowanie tego przepisu, wskazujące wśród celów postępowania przygotowawczego „zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu”, daje niewątpliwie szerszą podstawę do czynności podejmowanych w toku tego postępowania przez jego organy, które muszą zakładać szeroką możliwość ich wykorzystania przez sąd w postępowaniu jurysdykcyjnym. Z kolei nowe brzmienie pkt 5 art. 297 k.p.k., o treści: „zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zasadności wniesienia aktu oskarżenia albo innego zakończenia postępowania, jak również do przedstawienia wniosku o dopuszczenie tych dowodów i przeprowadzenie ich przed sądem”, niewątpliwie te kompetencje zawęża. Jeśli jednak w art. 167 § 1 k.p.k. założono, że w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu, to powstaje pytanie o praktyczne wykorzystanie tej normatywnej podstawy dla poszukiwania przez Sąd dowodów już na etapie procesu oraz oddziaływania tej normatywnej podstawy na praktyczne czynności organów postępowania przygotowawczego.

Postulowana przez adwokata prof. Piotra Kruszyńskiego dalsza reforma postępowania przygotowawczego wymaga niewątpliwie zebrania doświadczeń, które ujawnią się po 1 lipca 2015 r. Jeśli bowiem – wbrew przywołanym powyżej założeniom twórców reformy – wąsko zakreślone wyjątki staną się regułami popartymi dotychczasowymi nawykami praktyków stosujących przez lata dotychczasowe prawo, zaradzenie zbędnej dwutorowości postępowania karnego stanie się niemożliwe.

Ramy opracowania oddanego Czytelnikom nie pozwalają na szersze omówienie projektowanych rozwiązań, a zapowiedź jedynie myśli inspirujących zmiany legislacyjne uważać będziemy za wystarczające dla uzasadnionego oczekiwania na wyniki prac, doskonalących praktykę orzeczniczą.

Składając serdeczne gratulacje Panu Profesorowi z racji tak wyjątkowego wyróżnienia, ale i przyjętego zobowiązania, które niesie za sobą olbrzymią odpowiedzialność za stanowione prawo, życzymy równocześnie powodzenia w realizacji naukowych zamierzeń wspartych wieloletnim doświadczeniem wykonującego zawód adwokata.

Współpracownicy

w Ośrodku Badawczym Adwokatury

Grzegorz Eliasz, Marcin Imiołek, Jan Kuklewicz