O krągła, setna rocznica urodzin Jana Karskiego była okazją do przeprowadzenia międzynarodowej konferencji „Jan Karski. Misja kompletna”. Organizatorami konferencji byli Towarzystwo Jana Karskiego (Jan Karski Society) z Nowego Jorku oraz Wydział Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Konferencję zaszczyciło wiele osób ze środowisk naukowych i społeczno-politycznych, a także reprezentacja środowiska Żydów polskich, z Naczelnym Rabinem Polski Michaelem Schudrichem, który podkreślił ogromne zasługi Karskiego jako przedstawiciela Rządu Polskiego i katolika w informowaniu świata o Holokauście, dodajmy – świata, który nie dowierzał i za mało zrobił.

Pierwszego dnia obrady odbywały się w historycznym gmachu Jeszywa Chachmej Lublin, w drugim zaś dniu na Zamku Lubelskim. Podczas konferencji wręczono prestiżowe nagrody „Orły Karskiego”. 23 czerwca w imieniu męża prof. Richarda Pipesa z Uniwersytetu Harvarda, wybitnego historyka, znawcy Rosji i Związku Sowieckiego, syna polskiego legionisty, nagrodę odebrała żona Irena Pipes. Następnego dnia nagrody odebrali: Aleksander Kwaśniewski, były prezydent RP, Rodzina Kozielewskich oraz organizacja Rotary International. Wręczenie każdej z nagród było poprzedzone rzeczową laudacją, w której uzasadniano werdykt gremium przyznającego owo wyróżnienie, po czym głos zabierali nagrodzeni. W imieniu prof. Pipesa wzruszająco o Karskim i jego relacjach z mężem mówiła Irena Pipes, a wystąpienie jej było wypowiedziane piękną polszczyzną – mimo że Pani Irena od kilkudziesięciu lat nie używa języka polskiego. O rodzinie Kozielewskich (jak wiemy, Jan Karski do okresu wojny nazywał się Jan Romuald Kozielewski) mówiły przedstawicielki rodziny, dr Wiesława Kozielewska i Edwarda Natkańska. Aleksander Kwaśniewski wspominał swoje relacje z Janem Karskim – w tym pamiętne spotkanie, jako z pierwszym gościem w pałacu prezydenckim w 1995 r. (Karski przed drugą turą wyborów 1995 r. uznał, że lepszym kandydatem na prezydenta RP jest Kwaśniewski, w pierwszej popierał Jacka Kuronia). Przedstawiciele Rotary International mówili o ideałach Karskiego wspólnych z ideałami Rotary. Wypada dodać, że przy okazji konferencji odznaczono pośmiertnie Jana Karskiego Medalem Paula Harrisa Rotary International.

Licznie zgromadzeni słuchacze zapoznali się z życiorysem, dorobkiem, jak i spuścizną ideową Jana Karskiego. Pierwszego dnia wystąpili m.in.: prof. Michael Szporer z University of Maryland w USA, prof. Iwona Hofman, współorganizatorka konferencji i jednocześnie prodziekan Wydziału Politologii UMCS, która podkreśliła, że Jan Karski pozostawił współczesnym wartości, o których należy nie tylko pamiętać, ale i propagować je.

Drugiego dnia konferencji wystąpili m.in. Waldemar Piasecki, współorganizator konferencji i prezes Jan Karski Society, który mówił o „dokończonej” misji Karskiego, prof. Leo J. O’Donovan, prof. Joshua Muravchik – uczeń Karskiego, który wspominał swoje spotkania z Profesorem, poseł Ryszard Kalisz, były zastępca Sekretarza Generalnego ONZ Janusz Potępa, adw. dr hab. Adam Redzik z Uniwersytetu Warszawskiego, który przedstawił okres formowania się Jana Romualda Kozielewskiego podczas studiów prawniczych i dyplomatycznych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, wskazując zbieżność tego, co studiował we Lwowie, z powojennymi zainteresowaniami Jana Karskiego jako profesora Georgetown University, dr Mariusz Maszkiewicz z UKSW, który mówił o Karskim jako dyplomacie. Z kolei Aleksander Kwaśniewski podkreślił, że „Karski to człowiek, który w obronie prawdy był gotów położyć na szali swoje życie”, który uważał, że godność człowieka jest wartością nadrzędną, a Polskę widział w Zjednoczonej Europie, jak Jan Paweł II, który wypowiedział pamiętne słowa: „od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej”.

Statuetka Nagrody Orła Jana Karskiego przyznanej Rodzinie Kozielewskich

Honorowy patronat nad konferencją objęli: prof. Elie Wiesel, laureat pokojowej Nagrody Nobla, który przekazał też organizatorom odczytany następnie list, w którym wspominał swoje nadzwyczaj ważne spotkania z Karskim, były Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, prezydent Miasta Lublina dr Krzysztof Żuk, Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich oraz prezydent Europejskiego Kongresu Żydów Moshe Kantor. Partnerami przedsięwzięcia byli natomiast m.in.: Rotary International Dystrykt 2230, Muzeum Zamek Lubelski, Jeszywa Mędrców Lublina, Gmina Żydowska, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Lublinie.

Wypada dodać, że w ramach konferencji i obchodów 100. rocznicy urodzin Jana Karskiego obok Pomnika Ofiar Getta Lubelskiego, na terenie Szkoły Podstawowej nr 24 w Lublinie, zasadzono dąb imienia Jana Karskiego. Podczas uroczystości głos zabrał abp. Tadeusz Pieronek, podkreślając znaczenie katolika Jana Karskiego dla świata, dla dialogu międzywyznaniowego, międzynarodowego, międzykulturowego.

Podczas konferencji zapowiedziano rychłe ukazanie się trzytomowej kompletnej biografii Jana Karskiego, autorstwa Waldemara Piaseckiego. Pierwszy tom ukaże się jesienią. Zapowiedziano także publikację materiałów pokonferencyjnych.