Wydanie 6/2023

Palestra
6/2023

Szanowni Czytelnicy!
W aktualnym numerze „Palestry” tematem przewodnim są zbliżające się wybory, będące w demokratycznych państwach prawa świętem demokracji i wartości demokratycznych, które są zgodne z wartościami konstytucyjnymi, europejskimi, a także wolnościami oraz prawami człowieka. Wartości te gwarantują rządy prawa i przestrzeganie praworządności. W numerze 6/2023 można przeczytać artykuł dr hab. Joanny Bodio, prof. UMCS pt. Kilka uwag o zdolności procesowej dziecka w prawie rzymskim i współcześnie, a także dr hab. Stefana Marka Grochalskiego, prof. UO i adw. dr. Pawła Jakuba Szewczyka na temat Jurysdykcja karna w przestrzeni kosmicznej. Zarys problematyki. Kwestię skargi o wznowienie postępowania w sprawach wynikających z dekretu z 8.03.1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich podjęła mgr Alicja Hernas w artykule pt. Skarga o wznowienie postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia przez Skarb Państwa własności nieruchomości opuszczonej na tle dekretu z 8.03.1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich. W niniejszym numerze można znaleźć również artykuł prezentujący kwestie dotyczące spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółki celowej uczelni publicznej, którą omówił r. pr. dr Przemysław Malinowski w artykule pt. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółka celowa uczelni publicznej na tle wymogów dotyczących nabycia nieruchomości. Zagadnienia prawne i kompetencyjne. Ponadto w numerze 6/2023 ukazał się artykuł adw. dr Urszuli Fronczek pt. Uprawienia wytwórców korzystających z aukcyjnego systemu wsparcia na gruncie art. 79a ustawy o odnawialnych źródłach energii, jak również mgr. Tomasza Łodziany pt. Uwagi dotyczące formalnego immunitetu prokuratora w świetle dopuszczalności wszczęcia postępowania przygotowawczego oraz przeprowadzenia przeszukania. W Czasopiśmie można również przeczytać artykuł adw. dr. Tomasza Sobeckiego pt. Wprowadzenie do dyskursu o genezie prawa penitencjarnego między Jerzym Śliwowskim i Leonem Radzinowiczem, jak też r. pr. Ewy Ciborowskiej, która podjęła problematykę obligacji podporządkowanych, które są emitowane przez banki w artykule pt. Obligacje podporządkowane emitowane przez banki – charakterystyka, znaczenie w obrocie gospodarczym, perspektywy i ryzyka. W aktualnym numerze „Palestry” znajduje się również glosa adw. dr. Pawła Śmiałka i mgr Roksany Gawrońskiej pt. Śmierć skarżącego a rozpoznanie skargi konstytucyjnej – glosa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 21.01.2020 r. (Ts 68/18). Na Czytelników „Palestry” czeka również wspomnienie o adw. Krystynie Szpunar napisane przez adw. Romana Kusza.

Projekt i przygotowanie okładki do druku: A.P. GRAF
Grafika – źródło: www.pixabay.com

Pobierz wersję PDF

Pełny spis treści

Palestra 6/2023, s. 5 - 6

Święto demokracji

Michał Bieniak

Palestra 6/2023, s. 7 - 8

Uchwała nr 3 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Adwokatury z dnia 16.06.2023 r.

Michał Bieniak
Marek Mikołajczyk

Palestra 6/2023, s. 9 - 31

Kilka uwag o zdolności procesowej dziecka w prawie rzymskim i współcześnie

Joanna Bodio

Prawo rzymskie nie znało rozróżnienia na prawo materialne i procesowe, a w źródłach nie spotykano osobnego terminu technicznego na oznaczenie prawa procesowego. W procesie rzymskim nie doszło również do teoretycznego opracowania pewnych szczegółowych instytucji procesowych – brak było w szczególności terminów technicznych i rozróżnienia zdolności sądowej i procesowej. Istniały jednak różne ograniczenia obu tych zdolności, niektóre aktualne do dziś. Dotyczy to np. niezdolności procesowej ze względu na wiek i chorobę psychiczną (dzisiaj ubezwłasnowolnienie). Wzorem rozwiązań przyjętych w prawie rzymskim, de lege lata zarówno w procesie, jak i w postępowaniu nieprocesowym zdolność procesowa osób fizycznych została w zasadzie wyznaczona przez zakres zdolności do czynności prawnych. Różny jest natomiast wiek, od którego dzieci uzyskują zdolność procesową. Również zakres zdolności procesowej dziecka kształtuje się odmiennie w procesie i w postępowaniu nieprocesowym.

Palestra 6/2023, s. 32 - 43

Jurysdykcja karna w przestrzeni kosmicznej. Zarys problematyki

Stefan Grochalski
Paweł Szewczyk

Treść artykułu dotyczy kwestii ustalenia jurysdykcji karnej w sytuacji zdarzenia na pokładzie międzynarodowej stacji kosmicznej, będącej najczęściej wielopodmiotowym, modułowym zbiorem połączonych części tworzących wspólną przestrzeń, w której przebywać mogą astronauci – przedstawiciele ludzkości – obywatele różnych państw. W materiale dowodzi się, że instytucja rejestracji obiektu kosmicznego ułatwiłaby uzyskanie odpowiedzi dotyczącej ewentualnej jurysdykcji karnej

Palestra 6/2023, s. 44 - 58

Skarga o wznowienie postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia przez Skarb Państwa własności nieruchomości opuszczonej na tle dekretu z 8.03.1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich

Alicja Hernas

Problematyka prawna majątków opuszczonych po wojnie rozpoznawana jest aktualnie w drodze skargi o wznowienie postępowania, na podstawie którego doszło do stwierdzenia nabycia przez Skarb Państwa własności tej nieruchomości. Jakkolwiek dekret z 1946 r. dawał liczne możliwości objęcia nieruchomości w ponowne posiadanie, aktualnie skarżący z różnych względów zarzucają uchybienia postępowań, które doprowadziły do utraty własności nieruchomości.

Palestra 6/2023, s. 59 - 83

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółka celowa uczelni publicznej na tle wymogów dotyczących nabycia nieruchomości. Zagadnienia prawne i kompetencyjne

Przemysław Malinowski

Publikacja odnosi się do zagadnień związanych z nabyciem nieruchomości przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Tematyka przewodnia opracowania została przedstawiona w odniesieniu do spółki celowej utworzonej przez uczelnię publiczną w celu realizacji idei komercjalizacji pośredniej. W publikacji wskazano na istotę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako tzw. spółki celowej, prawne podstawy jej utworzenia, jak i ustawowo określony zakres działania tego podmiotu. Publikacja przedstawia również zasady związane z nabywaniem nieruchomości przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (spółkę celową). W artykule wskazano ponadto zakres kompetencji zarządu, jak i zgromadzenia wspólników w dziedzinie związanej z nabyciem nieruchomości przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (spółkę celową). Ze względu na powyższe wskazać należy, że sam proces nabywania nieruchomości powinien odbywać się w oparciu o zasady wyznaczone przez odpowiednie regulacje Kodeksu spółek handlowych. Stąd też proces ten, mimo oczywistego powiązania spółki celowej z uczelnią publiczną, nie przebiega w oparciu o określone regulacje odnoszące się do szkolnictwa wyższego. Co ważne, w procesie tym można wyróżnić pewne wyodrębnione pod kątem formalno-prawnym kompetencje organów spółki (zarządu, zgromadzenia wspólników). Kompetencje te powinny skutkować osiągnięciem czy też wypracowaniem pewnej korelacji między organem uchwałodawczym, jakim jest zgromadzenie wspólników, a organem mającym umocowanie do reprezentacji spółki, jakim jest jej zarząd. Korelacja ta jest o tyle istotna, że jej brak może skutkować wystąpieniem niepożądanej z punktu widzenia spółki sytuacji odnoszącej s ię między innymi do skutków czynności prawnej związanej z nabyciem nieruchomości. Uczelnia publiczna, jako wspólnik spółki celowej, może natomiast na proces nabywania nieruchomości oddziaływać jedynie w sposób pośredni, tj. przy pomocy organów spółki i w oparciu o te organy (przy pomocy osób wchodzących w ich skład). Obowiązujące regulacje prawne nie dają bowiem uczelni publicznej jakiejkolwiek możności bezpośredniego oddziaływania na kwestie związane z funkcjonowaniem wyodrębnionej od niej osoby prawnej, jaką bez wątpienia jest kapitałowa spółka celowa.

Palestra 6/2023, s. 84 - 94

Uprawnienia wytwórców korzystających z aukcyjnego systemu wsparcia na gruncie art. 79a ustawy o odnawialnych źródłach energii

Urszula Fronczek

Niniejszy artykuł zawiera charakterystykę postępowania w przedmiocie możliwości przedłużenia terminu do spełnienia zobowiązania do sprzedaży po raz pierwszy w ramach systemu aukcyjnego energii elektrycznej wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii i dokonuje oceny nowo wprowadzonej regulacji w kontekście sytuacji wytwórców – zwycięzców aukcji na wytwarzanie i sprzedaż energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, którzy chcą dokonać aktualizacji oferty aukcyjnej. Autorka postuluje nowelizację przepisów w zakresie aktualizacji oferty aukcyjnej, która wygrała aukcję, pod kątem regulacji zawartych w art. 79a ustawy OZE.

Palestra 6/2023, s. 95 - 103

Uwagi dotyczące formalnego immunitetu prokuratora w świetle dopuszczalności wszczęcia postępowania przygotowawczego oraz przeprowadzenia przeszukania

Tomasz Łodziana

Publikacja stanowi omówienie wybranych zagadnień związanych z prawnymi aspektami formalnego immunitetu prokuratora, w szczególności w zakresie możliwości wszczęcia postępowania przygotowawczego w fazie in rem oraz podejmowania, w tej fazie, przeszukania.

Palestra 6/2023, s. 104 - 117

Wprowadzenie do dyskursu o genezie prawa penitencjarnego między Jerzym Śliwowskim i Leonem Radzinowiczem

Tomasz Sobecki

W niniejszym artykule opisano wymianę poglądów dwóch wybitnych przedstawicieli nauk prawnych, Jerzego Śliwowskiego i Leona Radzinowicza. Bezpośredni impuls do wymiany poglądów dało kategoryczne stanowisko J. Śliwowskiego, że w dyscyplinie nauk kryminologicznych zaczyna się rozwijać nauka penitencjarna, jako samodzielna dziedzina wiedzy. Zapatrywania te dały asumpt do przedstawienia przez L. Radzinowicza szeregu uwag krytycznych i polemicznych. Artykuł jest wprowadzeniem do tematyki dyskursu między naukowcami i prezentuje ich oryginale zapatrywania.

Palestra 6/2023, s. 118 - 128

Obligacje podporządkowane emitowane przez banki – charakterystyka, znaczenie w obrocie gospodarczym, perspektywy i ryzyka

Ewa Ciborowska

Obligacje podporządkowane emitowane przez banki – charakterystyka, znaczenie w obrocie gospodarczym, perspektywy i ryzyka Celem niniejszego artykułu jest charakterystyka obligacji podporządkowanych emitowanych przez banki, opisanie ich znaczenia i udziału w rynku Catalyst, a także analiza czynników rozwoju rynku obligacji podporządkowanych, szczególnie po wejściu w życie ustawy z 15.01.2015 r. o obligacjach, z uwzględnieniem perspektyw i ryzyk po stronie obligatariuszy i banków. Analiza przepisów prawa oraz literatury wskazuje, że w znacznej mierze to czynniki regulacyjno-prawne decydują o popularności emisji tych papierów wartościowych przez banki. Ponadto analiza rynku Catalyst pokazuje, że po roku 2015, mimo zwiększonych ryzyk po stronie inwestorów, obligacje podporządkowane stały się przeważającą grupą obligacji na rynku obligacji bankowych w Polsce.

Palestra 6/2023, s. 129 - 143

Śmierć skarżącego a rozpoznanie skargi konstytucyjnej – glosa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 21.01.2020 r. (Ts 68/18)

Paweł Śmiałek
Roksana Gawrońska

nalizowana materia dotyczy rozpoznania skargi konstytucyjnej osoby, która po jej złożeniu zmarła. Sprawa ta nie była dotychczas przedmiotem szerokiego zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego i nauki prawa konstytucyjnego. Nie ulega jednak wątpliwości, że jest to niezwykle ważna kwestia, wymagająca dogłębnej analizy. W szczególności ze względu na dwugłos w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Z jednej strony Trybunał Konstytucyjny uznaje, że śmierć wnioskodawcy w toku postępowania nie stanowi przyczyny zawieszenia lub umorzenia postępowania wszczętego skargą konstytucyjną, gdyż kluczowe jest zbadanie konstytucyjności zakwestionowanej normy prawnej. Z kolei w innych orzeczeniach sąd konstytucyjny stwierdza, że podstawą skutecznego wniesienia skargi konstytucyjnej jest interes prawny wnioskodawcy, który ustaje z chwilą jego śmierci. Celem niniejszego opracowania jest omówienie kwestii związanej z rozpoznaniem skargi konstytucyjnej w sytuacji następczej śmierci osoby, która ją wniosła, z perspektywy ogólnego interesu prawnego związanego z rozpoznaniem skargi oraz celami związanymi z jej rozpoznaniem przez sąd konstytucyjny.

Palestra 6/2023, s. 144 - 147

Adwokat Krystyna Szpunar (1938–2023)

Roman Kusz

Palestra 6/2023