1. Wstęp

Coraz częściej w codziennej pracy profesjonalnych pełnomocników wykorzystywane są narzędzia informatyczne, służące już nie tylko wyszukiwaniu informacji, ale także przeprowadzaniu postępowań sądowych. W przypadku sporów transgranicznych możliwość skorzystania z elektronicznych form komunikacji nabiera jeszcze większego znaczenia. Bariery językowe, długotrwały okres oczekiwania na doręczenie przesyłek oraz odmienne uregulowania prawne obowiązujące w państwie przeciwnika procesowego powodują, że spory z kontrahentami zagranicznymi są problematyczne i należą do jednych z bardziej skomplikowanych spraw prowadzonych przez pełnomocników profesjonalnych. W celu rozwiązania tych problemów, w szczególności na szczeblu unijnym, podejmowane są inicjatywy i przedsięwzięcia, które z założenia mają ułatwić i przyspieszyć przeprowadzenie spraw w takich właśnie przypadkach. Celem artykułu jest omówienie i poddanie analizie wybranych narzędzi, z których każdy pełnomocnik może skorzystać przy okazji prowadzenia spraw, w których czynnik międzynarodowy odgrywa kluczową rolę.

2. Prawidłowa identyfikacja kontrahenta – studium przypadku, narzędzia informatyczne umożliwiające prawidłową identyfikację zagranicznego podmiotu gospodarczego

Przed podjęciem jakichkolwiek działań sądowych konieczna jest dokładna weryfikacja danych rejestrowych podmiotu z siedzibą za granicą. Weryfikacja kontrahenta w pierwszej kolejności powinna pozwolić na jego prawidłową identyfikację, co służy minimalizacji ryzyka powstania komplikacji w procesie dochodzenia zapłaty należności na drodze postępowania sądowego. Konieczne jest uzyskanie przede wszystkim potwierdzenia:

1. oficjalnej nazwy,
2. adresu siedziby,
3. formy prawnej działalności,
4. danych numerycznych:

a) numeru wpisu do oficjalnego rejestru przedsiębiorców,

b) numeru identyfikacji podatkowej.

Zakres koniecznych działań jest zawężony, gdy do weryfikacji danych doszło już na etapie rozpoczynania przez wierzyciela współpracy z kontrahentem zagranicznym. Jeżeli pozyskane zostały konieczne informacje, pozostaje jedynie ich aktualizacja (w szczególności danych adresowych). W praktyce niestety często zdarza się, że przedsiębiorcy, rozpoczynając współpracę z nowym odbiorcą z innego kraju, tak bardzo skoncentrowani są na należytym wypełnieniu ciążącego na nich zobowiązania, aby pozyskać nowego kontrahenta, że zapominają o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Zdarza się, że pomijane są nawet działania, które na rynku krajowym stanowią standard, jak np. sprawdzenie danych rejestrowych w oficjalnym rejestrze przedsiębiorców.

Brak wiarygodnych informacji na temat podmiotu zagranicznego może mieć poważne konsekwencje dla postępowania sądowego, w zależności od charakteru błędu, jak również etapu, na jakim zostanie ujawniony.

Jeżeli błąd dotyczy nazwy podmiotu pozwanego i do jego korekty nie dojdzie na etapie postępowania sądowego np. w wyniku wątpliwości zgłoszonych przez operatora pocztowego lub jednostkę pośredniczącą w doręczeniu dokumentów sądowych [tryby, w jakich realizowane są doręczenia, regulowane są przepisami Kodeksu postępowania cywilnegoArt. 1130–1136 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).  oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1393/2007],Rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. dotyczące doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych (doręczanie dokumentów) oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/2000 (Dz. Urz. UE z 10 grudnia 2007 r.). może to doprowadzić do sytuacji niemożności przymusowego wykonania uzyskanego orzeczenia w drodze egzekucji. Analogiczny skutek może wynikać z błędu w zakresie adresu pozywanego podmiotu.

Stosownie do art. 41 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona) (Dz. Urz. UE 351 z 20 grudnia 2012 r., s. 1), zwane w dalszej części rozporządzeniem ENZ.  postępowanie egzekucyjne prowadzone jest na podstawie regulacji obowiązujących w państwie miejsca wykonania orzeczenia, ale jego podstawą jest tytuł wykonawczy (np. orzeczenie sądu polskiego wzbogacone o zaświadczenie o jego wykonalności wydane stosownie do art. 42 wyżej powołanego rozporządzenia). Stąd też jeżeli nie dojdzie do ujawnienia się błędu przed zakończeniem postępowania, pozwanemu przysługiwać będzie możliwość obrony przy wykorzystaniu zarówno regulacji obowiązujących w państwie miejsca wydania orzeczenia (np. zmierzających do wznowienia postępowania czy przywrócenia terminu do podjęcia określonych czynności procesowych), jak również regulacji przewidzianych normami państwa miejsca jego wykonania. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 w art. 46 i n. przewidziało instytucję odmowy wykonania orzeczenia, jako środek obrony pozwanego między innymi w sytuacjach wystąpienia nieprawidłowości opisanych powyżej. W przypadku postępowań uregulowanych wprost przepisami rozporządzeń unijnych – w sprawie europejskiego nakazu zapłatyRozporządzenie (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz. Urz. UE 399 z 30 grudnia 2006 r., s. 1), zwane w dalszej części rozporządzeniem small claims.  oraz w sprawie drobnych roszczeńRozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz. Urz. UE 199 z 31 lipca 2007 r., s. 1). przewidziana została instytucja ponownego badania orzeczeń będących efektem wadliwie przeprowadzonych postępowań.

Nawet jeżeli błąd zostanie ujawniony w trakcie postępowania w czasie, gdy możliwe będzie podjęcie działań naprawczych, to na ogół jego konwalidowanie skutkuje znacznym wydłużeniem czasu procedowania, chociażby wobec konieczności ponownego nadawania przesyłek sądowych. Z uwagi na powyższe wskazane jest podjęcie działań w celu zabezpieczenia się przed problemami płynącymi z nieprawidłowego określenia pozwanego.

Dane podmiotu z siedzibą za granicą pozyskać można z kilku źródeł. Obok nieoficjalnych, takich jak wywiadownie gospodarcze, agencje detektywistyczne czy dokumenty samodzielnie udostępnione przez podmioty zagraniczne, które użyteczne są głównie na etapie podejmowania współpracy, funkcjonują źródła oficjalne, kluczowe dla działań sądowych, opierające się na danych zweryfikowanych przez organy rejestrowe. Do takich źródeł zaliczyć można:

1. oficjalne rejestry przedsiębiorców,
2. Europejski Rejestr Przedsiębiorstw (European Business Register),
3. oficjalne rejestry dłużników niewypłacalnych.

Podstawowym źródłem danych są rejestry prowadzone przez organy rejestrowe w poszczególnych państwach. Nade wszystko wart podkreślenia jest fakt, że właśnie w tym zakresie w ramach Unii Europejskiej podejmowane są działania mające na celu zagwarantowanie, że dane udostępniane z tych źródeł spełniać będą minimalne standardy pozwalające na zabezpieczenie interesów innych uczestników obrotu gospodarczego.Dyrektywa 2009/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (Dz. Urz. UE L 258 z 16 września 2009 r., s. 11). Do minimalnego zakresu informacji zalicza się m.in. akt założycielski i jego modyfikacje, dane osób uprawnionych do reprezentowania i nadzorowania spółki wraz z informacjami na temat sposobu reprezentacji i długości kadencji, dokumenty księgowe obejmujące rok obrotowy, dane na temat aktualnej siedziby oraz wszczętego, trwającego lub zakończonego procesu likwidacyjnego. Duża część z rejestrów państwowych jest już w tej chwili prowadzona on-line, co umożliwia pobieranie aktualnych danych przy wykorzystaniu sieci internetowej niezwłocznie po ich zarejestrowaniu w systemie. W niektórych z rejestrów zaświadczenie pobrane w formie elektronicznej ma przymiot oryginału, w innych ma jedynie wartość poglądową. Także zakres informacji, jakie można w ten sposób pozyskać, oraz poziom opłat nie jest jednolity i konieczne jest każdorazowe zapoznanie się z warunkami udostępniania danych przed skorzystaniem z danego rejestru.

Bogatą listę elektronicznych rejestrów krajowych prowadzi Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_company_registers (dostęp: 22 września 2015 r., godz. 21.35).– można w niej znaleźć linki do prawie 200 rejestrów państw z całego świata. Bazę informacji na temat rejestrów krajów europejskich prowadzi również Komisja Europejska.https://e-justice.europa.eu (dostęp: 22 września 2015 r., godz. 22.05). Zawiera ona zarówno opis poszczególnych rejestrów i zakres danych przez nie udostępnianych, jak również bezpośrednie linki do poszczególnych portali.

Komercyjnym przedsięwzięciem podmiotów zajmujących się działalnością rejestracyjną jest Europejski Rejestr Przedsiębiorstw (European Business Register),http://www.ebr.org (dostęp: 22 września 2015 r., godz. 22.15). odpłatnie udostępniający dane pochodzące z 27 krajowych europejskich rejestrów (nie tylko państw wchodzących w skład Unii Europejskiej). Raporty udzielane są przez podmioty krajowe pełniące funkcję dystrybutorów informacji, w kilku językach, w standaryzowanej formie. Jak dotąd w przedsięwzięciu nie uczestniczy żaden polski podmiot, w związku z czym nie ma możliwości korzystania z opisanej platformy w języku polskim.

3. Informatyzacja przestrzeni prawnej w aspekcie europejskim

1) Europejska Sieć Sądowa w sprawach cywilnych i handlowych

Decyzją Rady z 28 maja 2001 r.Decyzja Rady z dnia 28 maja 2001 r. ustanawiająca Europejską Sieć Sądową w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. UE L 174 z 27 czerwca 2001 r., s. 25) – zwana dalej decyzją Rady.  powołano Europejską Sieć Sądową w sprawach cywilnych i handlowych – zwaną w dalszej części Europejską Siecią Sądową lub ESS.Decyzją związane są wszystkie państwa członkowskie poza Danią. Motyw 19 decyzji Rady stanowi, że zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej decyzji i dlatego też nie jest nią związana ani nie jest zobowiązana do jej stosowania. Decyzja zaczęła obowiązywać od 1 grudnia 2002 r. i jak wynika z treści samej decyzjiZgodnie z treścią motywu 6 decyzji Rady: „W celu usprawnienia, uproszczenia i przyspieszenia skutecznej współpracy sądowej między Państwami Członkowskimi w sprawach cywilnych i handlowych konieczne jest ustanowienie na szczeblu Wspólnoty sieci struktury współpracy – Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych”.  oraz sprawozdania Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie zastosowania decyzji Rady,Sprawozdanie Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie zastosowania decyzji Rady nr 2001/470/WE ustanawiającej europejską sieć sądową w sprawach cywilnych i handlowych, dostępne na stronie internetowej pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/ PDF/?uri=CELEX:52006DC0203&qid=1437723976017&from=EN (dostęp: 22 września 2015 r., godz. 20.55). ESS ma spełniać trzy podstawowe cele:

a) poprawić i ułatwić współpracę sądową w sprawach cywilnych i handlowych między państwami członkowskimi we wszystkich dziedzinach,

b) ułatwić skuteczne i praktyczne stosowanie aktów prawnych lub konwencji obowiązujących w co najmniej dwóch państwach członkowskich,

c) promować skuteczny dostęp obywateli do wymiaru sprawiedliwości.

Od chwili powstania ESS wspiera wdrażanie instrumentów UE w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i handlowych, jak również jest niezastąpionym narzędziem w codziennej praktyce prawniczej.https://e-justice.europa.eu/content_ejn_in_civil_and_commercial_matters-21-pl.do (dostęp: 20 października 2015 r., godz. 20.00). Na stronach internetowych ESS znajdziemy szereg przydatnych informacji wraz z odesłaniem do aktów prawnych z następujących obszarów:

a) jurysdykcja,Przykładowo Europejski atlas w sprawach cywilnych zawiera nazwy i adresy wszystkich sądów w państwach członkowskich właściwych w sprawach cywilnych i handlowych (sądów pierwszej instancji, sądów odwoławczych itd.) oraz wskazuje okręgi sądowe, w których te sądy są właściwe. https://e-justice.europa.eu/content_jurisdiction-85- pl.do?clang=pl (dostęp: 20 października 2015 r., godz. 21.00).

b) tryb postępowania,Przykładowe informacje opublikowane na polskiej podstronie dotyczącej trybów postępowania – https:// e-justice.europa.eu/content_how_to_proceed-34-pl-pl.do?member=1 (dostęp: 20 października 2015 r., godz. 21.05).

c) postępowanie w sprawie nakazu zapłaty,

d) drobne roszczenia,

e) rozwód,

f) procedury wykonywania orzeczeń,

g) przeprowadzanie dowodów,

h) środki tymczasowe i zapobiegawcze,

i) terminy proceduralne,

j) automatyczne przetwarzanie (wykorzystywanie nowoczesnych technologii komunikacyjnych w postępowaniu cywilnym)W tej zakładce zostały umieszczone informacje na temat wykorzystywania nowoczesnych technologii w postępowaniach sądowych w poszczególnych państwach członkowskich, przykładowe informacje dotyczące Łotwy zostały opublikowane w języku łotewskim oraz angielskim i znajdują się na stronie https://e-justice.europa.eu/ content_automatic_processing-280-lv-pl.do?clang=en (dostęp: 20 października 2015 r., godz. 22.12). ,

k) legalne wywiezienie dziecka,

l) roszczenia alimentacyjne,

m) upadłość,

n) odpowiedzialność rodzicielska,

o) prawo spadkowe,

p) prawo właściwe,

q) doręczanie dokumentów.

Niestety nie wszystkie informacje dostarczane przez poszczególne państwa członkowskie zostały przetłumaczone na język polski.Przykładowo w zakładce dotyczącej postępowania rozwodowego na Litwie widnieje komunikat, z którego wynika, że treść strony nie została jeszcze przetłumaczona na język polski, a jedyną wersją językową dostępną w tej chwili jest wersja litewska – https://e-justice.europa.eu/content_divorce-45-lt-pl.do?member=1 (dostęp: 20 października 2015 r., godz. 23.00). Dobrą praktyką zasługującą na aprobatę jest publikowanie kilku wersji językowych – poza językiem urzędowym kraju, którego informacja dotyczy. Warto w pierwszej kolejności przygotować obok rodzimej wersji językowej co najmniej wersję angielskojęzyczną.Przykładowo w zakładce dotyczącej postępowania rozwodowego we Włoszech widnieje komunikat, z którego wynika, że treść strony nie została jeszcze przetłumaczona na język polski, a wersje językowe dostępne w tej chwili to wersja włoska oraz angielska – https://e-justice.europa.eu/content_divorce-45-it-pl.do?member=1 (dostęp: 20 października 2015 r., godz. 23.02). Podstrona francuska natomiast, poza rodzimą wersją francuską, została przetłumaczona na język niemiecki, angielski oraz hiszpański – https://e-justice.europa.eu/content_divorce-45-fr-pl.do?member=1 (dostęp: 20 października 2015 r., godz. 23.05).

Praktycznym przykładem wykorzystania Europejskiej Sieci Sądowej jest publikacja na stronie internetowej ESS informacji uzyskiwanych od poszczególnych państw członkowskich wykonujących zobowiązania zamieszczone w aktach prawnych przyjmowanych przez organy UE.W art. 3 decyzji Rady wprowadzono zasadę, zgodnie z którą głównym źródłem informacji jest strona internetowa sieci zawierająca aktualne informacje we wszystkich językach urzędowych instytucji Unii. Jednym z nich jest rozporządzenie ENZ. Na podstawie art. 28 i 29 przywołanego rozporządzenia państwa członkowskie przekazują Komisji informacje na temat:

a) kosztów doręczania dokumentów,

b) organów właściwych w sprawach wykonania przedmiotowego rozporządzenia,

c) sądów właściwych w sprawach wydawania europejskiego nakazu zapłaty,

d) procedury ponownego badania nakazu i sądów właściwych w tym zakresie,

e) akceptowanych środków komunikacji dostępnych dla sądów,

f) akceptowanych języków.

Komisja podaje ww. informacje do publicznej wiadomości poprzez ich publikację w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz za pomocą wszelkich innych odpowiednich środków. Przez pojęcie „wszelkie inne odpowiednie środki” należy rozumieć stronę Europejskiego Atlasu Sądowniczego w sprawach cywilnych, który jest dostępny na podstronie ESS i stanowi jej uzupełnienie.Europejski Atlas Sądowniczy w sprawach cywilnych (EAS) pozwala na łatwy dostęp do danych dotyczących sądów i organów odpowiedzialnych za wdrażanie różnego rodzaju wspólnotowych aktów prawnych (w sprawie przekazywania akt sądowych, przeprowadzania dowodów za granicą, pomocy prawnej itp.) w państwach członkowskich. Zawiera także rozmaite formularze przewidziane we wspólnotowych aktach prawnych i pozwala na ich wypełnienie i wysyłanie w trybie on-line. Informacje przekazane przez poszczególne państwa członkowskie UE oraz wersja skonsolidowana oświadczeń znajdują się na stronie internetowej pod adresem: http://ec.europa.eu/justice_ home/judicialatlascivil/html/epo_documents_pl.htm (dostęp: 21 lipca 2015 r., godz. 21.05). Za pośrednictwem tej strony istnieje możliwość wyszukania oświadczenia przekazanego przez interesujące nas państwo członkowskie, jak również pobranie polskojęzycznej skonsolidowanej  wersji oświadczeń wszystkich państw członkowskich.J. Zatorska, Komentarz do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1896/2006 z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, LEX/el., 2009. Oświadczenia państw podlegają podaniu do publicznej wiadomości poprzez ich publikację w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz za pomocą wszelkich innych odpowiednich środków.

Obecnie trwają prace polegające na przeglądzie całej zawartości strony ESS, poprzedzające jej przeniesienie do europejskiego portalu e-Justice. Działania nakierunkowane na stworzenie jednego miejsca, w którym zostaną zgromadzone informacje na temat funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich UE, należy ocenić pozytywnie. Utrzymywanie kilku alternatywnych stron internetowych poświęconych tym samym zagadnieniom powoduje, że potencjalni użytkownicy, nie mogąc w łatwy sposób odnaleźć poszukiwanych informacji, w konsekwencji nie korzystają ze zgromadzonych zasobów.

2) Portal e-JusticeSzerzej na temat portalu e-Justice w artykule L. Łuczak, Portal e-Justice jako element budowy społeczeństwa informacyjnego Unii Europejskiej, „E-mentor” 2013, nr 4 (51), s. 81–89, dostępny także na stronie internetowej pod adresem: http://www.e-mentor.edu.pl/_pdf/ementor51.pdf (dostęp: 3 października 2015 r., godz. 18.05).  

Kolejnym informatycznym narzędziem usprawniającym pracę pełnomocnika profesjonalnego jest portal e-Justice. Znaczący wkład w jego stworzenie należy przypisać Radzie ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, która w czerwcu 2007 r.Wieloletni Plan Działania na lata 2009–2013 dotyczący europejskiego e-prawa (Nr 2009/C75/01) z dnia 31 marca 2009 r. (Dz. Urz. UE C nr 75, s. 1). Zawiadomienia zgodnie z art. 29a ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. z 2010 r. nr 17, poz. 195 z późn. zm.) zawarte są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wydawanym przez Urząd Oficjalnych Publikacji Komisji Europejskiej w serii C. podjęła decyzję w zakresie stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych w dziedzinie prawa. Zgodnie z zapowiedzią wyżej wskazanego gremium w dniu 16 lipca 2010 r. oficjalnie rozpoczął funkcjonowanie ogólnoeuropejski portal pod nazwą e-Justice (w Polsce zwany portalem e-Sprawiedliwość). Portal prowadzony jest we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej i jest dostępny na stronie internetowej pod adresem: https://e-justice.europa.eu/home.do?plang=pl&action=home. Jak wynika z treści punktu 11 Strategii dotyczącej europejskiego systemu e-sprawiedliwości na lata 2014–2018 (2013/C 376/06),Dz. Urz. UE C 376 z 21 grudnia 2013 r., s. 7. zwanej w dalszej części Strategią, portal ma być punktem kompleksowej obsługi europejskich obywateli i przedstawicieli zawodów prawniczych. Potencjalni interesariusze mogą uzyskać w nim informacje o europejskich i krajowych procedurach, jak również o funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości w poszczególnych państwach UE.

Zasadniczo należy pozytywnie ocenić funkcjonujące rozwiązanie, w szczególności z punktu widzenia pracy pełnomocników profesjonalnych, którzy mogą uzyskać podstawowe informacje, m.in. na temat:

a) rejestrów przedsiębiorców funkcjonujących w poszczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej,

b) europejskich postępowań sądowych,

c) uregulowań prawnych dotyczących spraw rodzinnych, spadkowych, cywilnych obowiązujących w pozostałych państwach członkowskich UE.

Na szczególną uwagę zasługuje możliwość skorzystania z interaktywnych formularzy wykorzystywanych w postępowaniu w sprawie europejskiego nakazu zapłaty oraz europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń,Formularze dostępne są na stronie internetowej pod adresem: https://e-justice.europa.eu/content_european_ payment_order_forms-156-pl.do (dostęp: 17 października 2015 r., godz. 18.55). jak również usługa Find a lawyer (Znajdź prawnika).

Funkcja Znajdź prawnika dostępna w europejskim portalu e-Justice umożliwia łatwe wyszukiwanie prawników w całej UE. System  został opracowany przez Komisję Europejską we współpracy z krajowymi samorządami prawniczymi. Każdy z pełnomocników profesjonalnych może za pośrednictwem samorządu zawodowego, w którym jest zrzeszony, umieścić swoje dane w ogólnodostępnej wyszukiwarce znajdującej się na portalu pod adresem: https:// e-justice.europa.eu/content_find_a_lawyer-334- pl.do. Wprowadzenie swoich danych pozwala na rozszerzenie kręgu potencjalnych odbiorców, którzy szukając pełnomocnika, w szczególności w postępowaniach transgranicznych, będą mieli sposobność uzyskania informacji na nasz temat. Z drugiej strony w przypadku, gdy poszukujemy prawnika zagranicznego, warto także skorzystać z tego narzędzia. Z uwagi na proces rejestracji danych na portalu e-Justice, który odbywa się za pośrednictwem samorządu zawodowego, zostaje zminimalizowane ryzyko powierzenia sprawy osobie, która nie posiada prawnie wymaganych uprawnień do wykonywania zawodu. W analogiczny sposób możemy znaleźć zagranicznego mediatora, tłumacza przysięgłego czy też notariusza.

W celu zwiększenia atrakcyjności i przejrzystości portalu e-Justice należy rozważyć zasadność wprowadzenia dodatkowych informacji, obejmujących w szczególności następujące kwestie:

a) minimalnej wysokości kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych,

b) warunków formalnych, które należy spełnić, zakładając spółkę kapitałową,

c) opłat, które należy ponieść przy okazji składania dokumentów rejestrowych.

Zebranie w jednym miejscu powyższych informacji, dostarczonych przez wszystkie państwa członkowskie, pozwoli na szybkie porównanie warunków podjęcia działalności w wybranej formie prawnej na terytorium całej Unii Europejskiej.

Kolejnym postulatem wartym wzięcia pod uwagę jest stworzenie funkcjonalności służącej do poszukiwania komorników sądowych, co znacznie ułatwi i usprawni proces egzekucji zagranicznej.

Wyrazem kontynuacji inicjatyw podjętych w latach 2010–2013 są następne dokumenty przyjmowane na szczeblu unijnym: Strategia oraz Wieloletni plan działania na lata 2014–2018 dotyczący europejskiej e-Sprawiedliwości (2014/ C 182/02)Dz. Urz. UE C 182 z 14 czerwca 2014 r., s. 2. , zwany w dalszej części Planem.

Jednym z podstawowych celów Strategii jest informatyzacja wymiaru sprawiedliwości wraz z upowszechnieniem korzystania z elektronicznych środków komunikacji przez wszystkie strony postępowań sądowych. Takie działania stały się ważnym elementem skutecznego funkcjonowania sądownictwa w państwach członkowskich. Punktem szczególnego zainteresowania jest oczywiście rzeczony portal e-Justice oraz międzynarodowy projekt e-CODEX.

3) Projekt e-CODEX

Jednym z założeń wskazanych w Planie jest dalszy rozwój elektronicznej komunikacji między organami sądowymi państw członkowskich, w szczególności w formie wideokonferencji lub bezpiecznej elektronicznej wymiany danych. Taka współpraca jest istotna zwłaszcza w kontekście postanowień aktów prawnych przyjmowanych w europejskiej przestrzeni sądowej w dziedzinie prawa cywilnego, karnego i administracyjnego. Wyrazem dążenia do osiągnięcia tego celu jest m.in. międzynarodowy projekt e-CODEX, który zmierza do zelektronizowania wybranych procedur transgranicznych oraz upowszechnienia wiedzy na ten temat zarówno wśród przedsiębiorców, konsumentów, jak również pełnomocników profesjonalnych. Projekt e-CODEX jest projektem wielkoskalowym (Large Scale Pilot)Projekt e-CODEX jest realizowany w ramach ICT Policy Support Programme – Competitiveness and Innovation Framework Programme., którego głównym przedmiotem zainteresowania są m.in. europejskie postępowania sądowe. Już od tego roku za pośrednictwem platformy, która powstała w ramach projektu e-CODEX, można złożyć pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty, przesyłając go do zagranicznego sądu  drogą elektroniczną.„W następstwie przeprowadzonego przez Komisję studium wykonalności w odniesieniu do elektronicznego składania wniosków o wydanie europejskiego nakazu zapłaty Komisja Europejska współfinansuje projekt pilotażowy dotyczący tej kwestii. Dziewięć państw członkowskich uczestniczy w projekcie pilotażowym e-CODEX w zakresie postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty”, Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego dotyczące stosowania rozporządzenia (WE) 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, COM (2015) 495 final, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52015DC0495&qid=1445437476564&from=EN (dostęp: 22 października 2015 r., godz. 16.25). W pierwszej kolejności uruchomiono usługę umożliwiającą złożenie pozwu o wydanie europejskiego postępowania nakazowego przed sądem w Grecji i w Niemczech oraz wszczęcie postępowania w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń przed sądem w Austrii.Informacje na temat pilotaży dostępne są na polskiej stronie internetowej projektu e-CODEX pod adresem: http://e-codex.pl/home/logowanie.html (dostęp: 18 października 2015 r., godz. 18.55). Całe postępowanie w przedmiocie wydania europejskiego nakazu zapłaty przeprowadzone jest drogą elektroniczną za pośrednictwem infrastruktury informatycznej przygotowanej przez partnerów projektu. Pismo procesowe wniesione za pośrednictwem platformy opatruje się bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, który jest uznawany w państwie wydania europejskiego nakazu zapłaty.

Wart podkreślenia jest fakt, że Plan w perspektywie najbliższych lat zakłada nie tylko opracowanie przedsięwzięć informatycznych na dużą skalę, takich jak e-CODEX, ale także ich utrzymanie oraz dalszy rozwój wypracowanych rozwiązań.Zob. punkt 33 Planu działania: „Niektóre aspekty dotyczące przyszłych działań mają charakter bardziej ogólny i obejmują różne domeny w obszarze e-sprawiedliwości. Opracowanie przedsięwzięć informatycznych na dużą skalę, takich jak e-CODEX, było udane i należy zapewnić uwzględnienie wyników przedsięwzięcia e-CODEX w portalu «e-Sprawiedliwość» i monitorowanie ich wdrażania”.

4. Wnioski końcowe

Z całą pewnością aktualnie jednymi z ważniejszych oręży w pracy pełnomocnika profesjonalnego są narzędzia informatyczne, które ułatwiając oraz przyspieszając pracę, pozwalają na sprawniejsze prowadzenie spraw, zarówno sądowych, jak również tych odbywających się jeszcze na etapie przedsądowym. Omówione na łamach niniejszego artykułu rozwiązania – w ocenie autorów – zasługują na szczególną uwagę osób na co dzień zajmujących się windykacją należności pieniężnych w sporach transgranicznych.

Podsumowując poczynione rozważania, nie sposób pominąć działań podejmowanych przez polskiego ustawodawcę, który nie pozostaje obojętny na rosnące zapotrzebowanie na dostęp do narzędzi on-line. Doskonałym przykładem aktywnej postawy w tym obszarze jest najnowsza nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, stanowiąca kolejny krok ku informatyzacji polskiego wymiaru sprawiedliwości. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw,Dz.U. poz. 1311. przyspieszenie postępowania cywilnego poprzez znaczące rozszerzenie możliwości skorzystania z elektronicznych rozwiązań stanowi ważny element w budowie skuteczniejszego wymiaru sprawiedliwości. Zmiany wejdą w życie we wrześniu 2016 r., a sądy będą miały dodatkowo jeszcze trzy lata na przygotowanie infrastruktury teleinformatycznej niezbędnej do wdrożenia elektronicznego biura podawczego. Pełnomocnikom profesjonalnym nie pozostaje nic innego, jak cierpliwie poczekać na wdrożenie przyjętych zmian w polskim procesie cywilnym, mając nadzieję na to, że pozwolą one na sprawniejsze prowadzenie spraw.