Palestra 4/2022, s. 5 - 6
Palestra
4/2022
Rapallo, nieodległy od Genui prześliczny włoski nadmorski kurort, było w 1920 r. miejscem negocjacji, które na pewien czas uśmierzyły terytorialne niesnaski pomiędzy Królestwem Italii a nowo powstałym, po rozpadzie monarchii austro- -węgierskiej, Królestwem Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Wcześniej tajne porozumienie zawarte w 1915 r. w Londynie przez Rosję, Francję i Wielką Brytanię z jednej strony a Włochy – z drugiej, obiecywało Italii, na wypadek pogromienia Niemiec i cesarstwa Habsburgów w I wojnie światowej, znaczne zyski terytorialne w krainie południowych Słowian. Traktat londyński został unieważniony przez konferencję wersalską pod naciskiem prezydenta USA Woodrowa Wilsona, który zmusił Włochy do rezygnacji z roszczeń do północnej Dalmacji.
Traktat z Rapallo z roku 1920, choć był kompromisem pomiędzy dwoma poprzednimi rozwiązaniami, pozostawił poza granicami przyszłej Jugosławii około pół miliona południowych Słowian, podczas gdy Włochów pozostało w Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców ledwo kilkanaście tysięcy. Duży chorwacki port Rijeka został w wyniku traktatu proklamowany Wolnym Miastem Fiume. Status ten niedługo się utrzymał: w 1924 r. Włochy przyłączyły większą część miasta do swojego terytorium. Tym samym przywrócono stan taki, jaki tuż po traktacie wersalskim zaistniał na rok, wskutek wyparcia zbrojnym rajdem sił francusko-brytyjsko-amerykańskich przez samozwańcze oddziały pod wodzą Gabriele d’Annunzio – pisarza, zwolennika filozofii Nietschego i protoplasty myśli faszystowskiej. Później zresztą autor Triumfu śmierci zerwał z Mussolinim, poróżniwszy się z Duce w kwestii sojuszu z III Rzeszą; ideą awanturniczego literata było bowiem wskrzeszenie cesarstwa rzymskiego.
foto na okładce: kartka świąteczna z 1938 r., Muzeum Zabawek i Zabawy, Kielce