(Pierwsze kobiety w adwokaturze słowackiej) VEDA, Bratislava 2015, ss. 317.

Nakładem wydawnictwa Słowackiej Akademii Nauk ukazała się w bieżącym roku książka przygotowana przez dwoje autorów, a poświęcona szczególnemu aspektowi historii słowackiej adwokatury, mianowicie dziejom początków wykonywania tego zawodu przez kobiety. Dla polskiego czytelnika miłą okolicznością jest, że przy nakreślaniu europejskiego tła nie pominięto naszej rodaczki, Heleny Wiewiórskiej.

Nowożytna historia palestry słowackiej jest w pierwszych kilkudziesięciu latach nierozerwalnie związana z kolejami losu adwokatury czeskiej, a także z tradycjami wywodzącymi się z monarchii habsburskiej. Kobiety dopuszczone do wykonywania zawodu zaczęły się pojawiać na kartach tej historii w latach dwudziestych XX wieku. Nie odżegnywały się – podobnie jak ich koledzy – ani od aktywności politycznej, ani też później, w czasie wojny, od działalności w ruchu oporu.

Pozycja jest bogato ilustrowana fotografiami oraz archiwalnymi dokumentami. Przed oczyma czytelnika przewijają się twarze, a obok nich syntetyczne życiorysy. Wiele ludzkich i zarazem zawodowych historii naznaczone zostało piętnem niełatwych czasów – dość wspomnieć przykłady adwokatek, które po tzw. pierwszym arbitrażu wiedeńskim z 1938 r., znalazłszy się – bez zmiany miejsca zamieszkania – w granicach Węgier, zmuszone były wybierać pomiędzy wiernością ziemi urodzenia a emigracją, jako jedyną szansą na kontynuację zawodowej kariery. Nie mniej skomplikowane były koleje losu przedstawicielek słowackiej palestry zamieszkałych na Rusi Podkarpackiej – wielonarodowej krainie, która począwszy od 1919 r., kilkakrotnie zmieniała przynależność państwową.

Cennym uzupełnieniem części opisowej są liczne zestawienia statystyczne, jak również kilka tabel ułatwiających rozeznanie w czasokresach pracy, rozrzucie geograficznym oraz liczebności słowackich adwokatek.

Przygotowanie i wydanie tej pracy jest częścią systematycznie realizowanego projektu badawczego, którym od kilku lat zajmuje się grupa adwokatów i naukowców. Jednym z recenzentów książki został dr Stanislav Balík, członek Kolegium Redakcyjnego „Palestry”, czeski adwokat zajmujący się również zawodowo dziejami adwokatury.