16 maja 2015 r. w Katowicach odbyła się konferencja naukowa zorganizowana przez Ośrodek Badawczy Adwokatury im. adw. Witolda Bayera, Okręgową Radę Adwokacką w Katowicach oraz Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Obrady odbyły się w auli 5 WPiA śląskiej Alma Mater.

Zebranych przywitali dziekani: Wydziału Prawa i Administracji UŚ prof. dr hab. Czesław Martysz oraz z ramienia zarówno OBA, jak i ORA w Katowicach wicedziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach adw. Roman Kusz. Podczas przemówienia powitalnego prof. Martysz podkreślił szczególną wagę współpracy ośrodków naukowych z przedstawicielami praktyki, zaznaczając przy tym, że symbioza teorii i praktyki przynosi same dobre efekty.

Konferencja została podzielona na dwie części, które obejmowały aktualne problemy związane z najnowszą działalnością legislacyjną polskiego ustawodawcy. W pierwszej części (zdominowanej przez przedstawicieli krakowskiej palestry) zostały zaprezentowane referaty dotyczące problematyki ustawy o biegłych sądowych, nowelizacji ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz ustawy o nieodpłatnej przedsądowej pomocy prawnej. Druga część stanowiła prelekcję z procedury karnej.

Jako pierwszy swoje obserwacje oraz uwagi przedstawił Jan Kuklewicz, krakowski adwokat, dziekan ORA w Krakowie w latach 2010–2013, zastępca Dyrektora Ośrodka Badawczego Adwokatury. W swoim wystąpieniu podkreślił problem vacatio legis ustawy, która wskazuje konkretną datę wejścia w życie (tj. 1 lipca 2015 r.), jednakże ustawa do dnia dzisiejszego nie wyszła z fazy projektowania i dyskusji. Zaakcentował, że mimo pewnych niedoskonałości ustawy jest jej zwolennikiem. Swoje deliberacje rozpoczął od chronologii prac nad ustawą. Następnie poprzez analizę zapisów projektowanej ustawy przedstawił jej główne założenia. Na uwagę zasługuje przede wszystkim zmiana formy prawnej wpisu na listę biegłych. Odtąd ma mieć ona formę decyzji administracyjnej, od której przysługiwać będzie odwołanie do Ministra Sprawiedliwości. Jak podkreślił prelegent, nie pozostaje to bez znaczenia dla jednolitości orzecznictwa sądowoadministracyjnego, właściwy bowiem dla skarg wynikających z tych decyzji będzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Poddano także pod rozwagę: treść przepisów o przyznaniu biegłym ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznymDe lege ferenda ochrona dotyczyć ma wykonywania czynności, a nie ochrony wyłącznie w okresie kadencji., ujęty w art. 3 projektowanej ustawy katalog jednostek organizacyjnychUstawa wprowadza także możliwość zostania biegłym sądowym przez osoby prawne i jednostki organizacyjne. Bez wpisu na listę biegłych będą mogły sporządzać ekspertyzy następujące organizacje: zakłady medycyny sądowej uczelni medycznych, policyjne laboratoria kryminalistyczne, jednostki badawcze działające w strukturze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, instytuty badawcze, rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne., które będą mogły zostać biegłymi sądowymi, zwłaszcza także charakter opinii biegłych – organizacji bez wpisu na listę (czy istnieje prymat danych opinii, jaki charakter mają te postanowienia?). De lege ferenda referent przedstawił wątpliwości co do możliwości kontroli biegłych, proponując możliwość działania prezesa sądu okręgowego zarówno w trakcie pięcioletniej kadencji biegłego, jak i po jej zakończeniu w formie sprawozdania, oraz możliwości skreślenia biegłego w razie regularnej „sygnalizacji o zawalaniu spraw”. Podkreślając doniosłość opinii biegłych dla wydawanych orzeczeń, mecenas Kuklewicz  swoje wystąpienie zakończył odwołaniem do myśli Charles’a de Montesquieu: „Nie pytam jakie są prawa, ale jacy są sędziowie”.

Kolejny referent – członek OBA także rodem z krakowskiej Izby Adwokackiej – adw. Marcin Imiołek, zaprezentował fascynujący referat pod tytułem Reforma systemu sądowej kontroli administracji publicznej w świetle ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu nr 90 w dniu 9 kwietnia 2015 r. W swoim wystąpieniu skupił się na krótkim omówieniu ustawy nowelizującej prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymiUstawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1270), dalej: p.p.s.a., podkreślając przy tym, że mimo niezwykle krótkiego vacatio legis (3 miesiące od dnia ogłoszeniaUstawa wchodzi w życie 15 sierpnia 2015 r.) ani przedstawiciele mediów, ani środowisk prawniczych nie oponują przeciw tak krótkiemu, jak na tak rozległą nowelizacjęUstawa nowelizuje 81 przepisów., okresowi pomiędzy publikacją a wejściem w życie ustawy, w przeciwieństwie do nowelizacji procedury karnej. Dodatkowo zaznaczył także, że nowelizacja p.p.s.a. będzie bezpośrednio stosowana z chwilą wejścia w życie także w odniesieniu do spraw prowadzonych także przed jej wejściem w życie.

Pośród znowelizowanych przepisów szczególną uwagę zwrócono na uregulowanie instytucji autokontroli orzeczeń WSA (art. 179a p.p.s.a.), stworzonej analogicznie do unormowania z art. 395 § 2 k.p.c., która pozwoli na zmniejszenie wpływu spraw do Naczelnego Sądu Administracyjnego, mającego wiele zaległościWedług danych podanych przez prelegenta na rozpatrzenie skargi kasacyjnej do NSA oczekuje się ok. 2 lat.. Nadto wspomniano m.in. o obowiązku doręczania korespondencji w trakcie postępowania między wszystkimi fachowymi pełnomocnikami występującymi w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Mecenas Imiołek nadmienił, że zmiana była konieczna, rzeczywistość od czasu pierwotnego unormowania uległa bowiem zmianie, a samą nowelizację ocenia bardzo entuzjastycznie.

Jako ostatni referent w pierwszej części konferencji wystąpił adw. Grzegorz Eliasz, także członek OBA oraz reprezentant krakowskiej palestry. Przedstawił informacje o projekcie wywołującej antagonistyczne uczucia wśród profesjonalnych pełnomocników ustawy o nieodpłatnej przedsądowej pomocy prawnej i informacji prawnejMa ona wejść w życie 1 stycznia 2016 r., która 13 maja 2015 r. była pierwszy raz czytana w Sejmie. Mecenas Eliasz podkreślił, że mimo iż jest delegowanym przez NRA członkiem komisji pożytku publicznego przy Ministerstwie Pracy, która opiniowała projekt, zaskoczyła go ostateczna jego wersja przedstawiona Sejmowi przez Radę Ministrów, rozszerzająca krąg podmiotów, które będą mogły udzielać pomocy prawnej. Jego wywody skupiły się na kwestii procedury nawiązania stosunku z prawnikiem, który ma prowadzić bezpłatne poradnictwo (adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym, ale i prawnikiem z trzyletnim doświadczeniem zawodowym), udziału organizacji pożytku publicznego w przedsięwzięciu oraz przesłankach uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej i formach udzielania bezpłatnej pomocy prawnej.

W trakcie przerwy w foyer trwały burzliwe rozmowy w związku z najnowszym dorobkiem ustawodawcy, zwłaszcza w kontekście zmian przedstawionych przez mecenasa Eliasza.

Druga część konferencji stanowiła prezentację dyrektora OBA, przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego adwokata prof. dr. hab. Piotra Kruszyńskiego oraz podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, sekretarz OBA, adw. dr hab. Moniki Zbrojewskiej w kwestii nowelizacji procedury karnej. Wykład stanowił uzupełnienie wystąpienia tychże prelegentów z grudnia 2014 r., które miało miejsce w Katowicach, o nowelizację do ustawy z 27 września 2013 r o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247)Dokonana ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 396 )..

Jako pierwszy referat wygłosił adw. prof. Kruszyński, który omówił problematykę zmian w postępowaniu przygotowawczym w odniesieniu do zmian nowelizacji do ustawy z 27 września 2013 r. oraz do prac utworzonego przez siebie zespołu problemowego ds. dalszych zmian k.p.k. W centrum uwagi rozważań prof. Kruszyńskiego znalazły się zagadnienia końcowego zaznajomienia się z materiałami przez oskarżonego i jego obrońcę, wniosek o skazanie bez rozprawy oraz wniosek o dobrowolne poddanie się karze. Podkreślił także, że ustawa z 20 lutego 2015 r. jednoznacznie zlikwidowała instytucję postępowania adhezyjnego. Następnie adw. Monika Zbrojewska skupiła się na przedstawieniu pewnych nieścisłości, których jeszcze nie zdążono poprawić nowelizacją z 20 lutego 2015 r., oraz na kwestii list obrońców. Przedstawiła także, z jakimi problemami (o charakterze technicznym) boryka się aktualnie Ministerstwo Sprawiedliwości w związku ze znowelizowaną treścią art. 213 (a dokładnie z § 1a tego artykułu), która nakazuje uzyskać dane teleinformatyczne z Ministerstwa Finansów w kwestii dochodów oraz postępowań podatkowych toczących się przeciwko oskarżonemuaka informacja musi być weryfikowana co 12 miesięcy.. Pokrótce przedstawiła także znowelizowane przepisy o postępowaniu odwoławczym (zwłaszcza w art. 444 k.p.k. oraz tzw. „lex Rogoziński”, czyli art. 455a k.p.k.) oraz o kasacjach.

Uczestnicy konferencji zgodnie uznali wydarzenie za bardzo udane, a przedstawione rozważania za wielce pomocne z punktu widzenia praktyki stosowania przepisów prawa.