W czerwcu 2011 r. minęło 200 lat od wydania tzw. austriackiego kodeksu cywilnego znanego pod skrótem ABGB (Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch). Regulacja ta weszła w życie z dniem 1 stycznia 1812 r., także na obszarze stanowiącej część monarchii habsburskiej Galicji (od 1855 r. także w Krakowie). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ABGB obowiązywał na terenie tzw. prowincji poaustriackiej, stopniowo zastępowany jednolitym prawem polskim (np. przepisy prawa zobowiązań zostały zastąpione w 1934 r. kodeksem zobowiązań z 1933 r.). Ostatecznie przepisy ABGB zostały usunięte z polskiego systemu prawnego w latach 1945–1946. Ponad stutrzydziestoletni okres obowiązywania ABGB na ziemiach polskich wpływał w ogromnym stopniu na kształtowanie się polskiej myśli prawnej w dziedzinie prawa cywilnego, a także na praktykę prawa. Nie może to dziwić, zważywszy na fakt, że ABGB był częścią systemu prawnego polskiego Piemontu, czyli Królestwa Galicji i Lodomerii, gdzie działały dwa jedyne wówczas polskie uniwersytety, a na nich wydziały prawa. Wybitne umysły cywilistyki polskiej XIX oraz pierwszej połowy XX w., jak Stanisław Madeyski, Ernest Till, Aleksander Doliński, Władysław Leopold Jaworski, Stanisław Wróblewski, Maurycy Allerhand, Roman Longchamps de Berier czy Fryderyk Zoll (młodszy), rozwijały się w czasie obowiązywania ABGB.

Sędziwy kodeks cywilny obowiązuje do dziś w Republice Austrii oraz w Lichtensteinie. 200. jubileusz ABGB jest okazją do świętowania. W obchody włączył się też Uniwersytet Jagielloński, który we współpracy z Uniwersytetem Wiedeńskim zorganizował w dniu 3 czerwca 2011 r. w Krakowie konferencję pt. „Od ABGB do europejskiego prawa prywatnego. 200 lat austriackiego kodeksu cywilnego w Europie”. W konferencji uczestniczyli m.in. prof. Gerhard Hopf (Uniwersytet w Grazu), prof. Georg Kathrein (Uniwersytet Wiedeński), prof. Andrzej Mączyński (UJ), prof. Heinz Mayer (Uniwersytet Wiedeński), prof. Jerzy Pisuliński (UJ), prof. Meliha Povlakić (Uniwersytet w Sarajewie), prof. Johannes Michael Rainer (Uniwersytet w Salzburgu), prof. Martin Schmidt- ‑Kessel (Uniwersytet w Bayreuth), prof. Verica Trstenjak (Uniwersytet w Mariborze), prof. Lajos Vékás (Uniwersytet w Budapeszcie) i prof. Brigitta Zöchling-Jud (Uniwersytet Wiedeński).

Nieco wcześniej, w dniach 15–16 stycznia 2011 r. w związku z jubileuszem ABGB studenci z Sekcji Prawa Rzymskiego TBSP UJ, Koła Naukowego Bona Fides UAM oraz Koła Naukowego Utriusque Iuris UW zorganizowali konferencję pt. „Prawo rzymskie i ABGB. 200 lat doświadczeń”. Poniżej drukujemy dwa spośród wygłoszonych na tejże konferencji referatów.

W jednym z zeszytów 2012 r. opublikujemy zapowiedziany przez prof. dr hab. Katarzynę Sójkę-Zielińską, wybitną znawczynię dziewiętnastowiecznych kodyfikacji cywilistycznych, artykuł na temat ABGB.

A.J.R.