Regensburg: de-iure-pl.org 2014, ss. 220.

Na rynku wydawniczym pojawiło się długo wyczekiwane przez polskich prawników tłumaczenie niemieckiego kodeksu cywilnego Bürgerliches Gesetzbuch (BGB). Tłumaczenie BGB wydane zostało przez wydawnictwo de‑iure-pl w serii szczególnie cenionych przez praktyków dwujęzycznych tłumaczeń polskich i niemieckich aktów prawnych. Jest to, jak zaznaczyły tłumaczki, tom I tłumaczenia obejmujący pierwszą księgę BGB oraz ogólną część prawa zobowiązań (artykuły od 1 do 432). Należy w tym miejscu nadmienić, że jest to pierwsze polskie tłumaczenie BGB od 1905 roku. Autorkami tłumaczenia są Katarzyna Styrna-Bartman i Ewa Tuora-Schwierskott.

BGB uchwalony został w 1896 roku i był od tego czasu wielokrotnie zmieniany. Jak wiadomo, systematyka Bürgerliches Gesetzbuch opiera się na podziale kodeksu na pięć ksiąg: część ogólna, zobowiązania, prawo rzeczowe, prawo rodzinne i prawo spadkowe. Prezentowane wydawnictwo obejmuje księgi 1 i 2.

Znacząca reforma BGB przeprowadzona została przez niemieckiego ustawodawcę w 2002 roku. Tłumaczenie uwzględnia stan prawny na dzień 31 maja 2014 r.

W dobie coraz intensywniejszej współpracy prawnej i gospodarczej oraz wymiany handlowej pomiędzy Polską i Niemcami dla każdego polskiego przedsiębiorcy, prawnika czy instytucji zajmującej się profesjonalnie współpracą transgraniczną pomiędzy Polską i Niemcami niezwykle istotna jest możliwość zapoznania się w języku polskim z regulacjami prawa cywilnego obowiązującymi u jednego z najważniejszych partnerów gospodarczych Polski.

Omawiane tłumaczenie BGB to nie tylko zwykły przekład tekstu z języka niemieckiego na język polski. Dzięki zawartym w przypisach obszernym wyjaśnieniom dotyczącym nieznanych w systemie prawa polskiego instytucji niemieckiego prawa cywilnego czytelnik otrzymuje zrozumiałą i czytelną wersję tłumaczenia Bürgerliches Gesetzbuch, w której zachowane zostały wszelkie odrębności specyficznych rozwiązań przyjętych przez niemieckiego ustawodawcę. Przykładem takich specyficznych instytucji niemieckiego prawa cywilnego nieznanych w polskim systemie prawa jest pojęcie „zapewnienia z mocą przyrzeczenia” (an Eides zu Protokol zu versichern lub eides staatliche Versicherung), pod tym pojęciem rozumiane jest szczególne zapewnienie, w którym składający je dodatkowo potwierdza, że treść jego oświadczenia  jest zgodna z prawdą. Oświadczenie takie składane jest np. w postępowaniu egzekucyjnym o wyjawienie majątku dłużnika, ale znane jest również w innych procedurach, w tym także w sprawach urzędowych. Innym przykładem może być Verwertungsgesellschaft – oznaczające prywatną instytucję, która w Niemczech wykonuje prawa autorskie i prawa pokrewne w imieniu twórców. Instytucje tego rodzaju działają na podstawie ustawy o wykonywaniu praw autorskich (Urheberrechtswahrnehmungsgesetz) i podlegają nadzorowi ze strony niemieckiego urzędu patentowego.

W polskim systemie prawa wskazane instytucje nie są znane, w związku z czym w polskiej terminologii prawniczej brak jest jednoznacznych ekwiwalentów językowych w pełni oddających ich specyfikę. Niektóre z uregulowanych w niemieckim BGB instytucji prawa cywilnego tylko pozornie wydają się być identyczne z instytucjami znanymi z prawa polskiego. Tak jest przykładowo z pojęciem Nacherfüllungsanspruch – instytucją niemieckiego prawa zobowiązań, stanowiącą zmodyfikowaną formę roszczenia o spełnienie świadczenia/ wykonanie zobowiązania, polegającą na tym, że w miejsce roszczenia pierwotnego dłużnik zobowiązany jest do spełnienia innego świadczenia. Z tego też względu roszczenie to, w odróżnieniu od roszczenia pierwotnego, zostało nazwane w tłumaczeniu roszczeniem następczym lub roszczeniem naprawczym. Roszczenie to występuje w szczególności w umowie sprzedaży (§ 437 BGB i nast.) oraz w umowie o dzieło (§ 634 BGB).

Tłumaczenia prawnicze nie należą do łatwych. Nawet dla doświadczonych tłumaczy tłumaczenie specyficznych pojęć niemających odpowiedników w polskiej terminologii prawniczej stanowi duże wyzwanie. W przypadku tłumaczenia BGB tłumaczki doskonale poradziły sobie z tym trudnym zadaniem.

W związku z faktem, że omawiane tłumaczenie stanowi tylko część obszernego aktu prawnego, jakim jest Bürgerliches Gesetzbuch, a w treści przepisów niejednokrotnie znajdują się odwołania do instytucji prawa niemieckiego uregulowanych w dalszych częściach ustawy lub w innych aktach prawnych, tekst tłumaczenia został przez tłumaczki dodatkowo uzupełniony o indeks zawierający wyjaśnienia i informacje o instytucjach prawnych i terminologii, do których odwołuje się ustawa. Zapewnia to z jednej strony rzetelność tłumaczenia, z drugiej zaś umożliwia polskiemu czytelnikowi nieznającemu sytemu niemieckiego prawa cywilnego pełne zrozumienie nawet najbardziej zawiłych regulacji prawnych.

Z pewnością tłumaczenie BGB stanie się cenną i pożądaną lekturą nie tylko dla prawników – praktyków na co dzień współpracujących zawodowo z prawnikami niemieckimi, ale także dla studentów prawa. Ze szczególnym zainteresowaniem tłumaczenie niemieckiego kodeksu cywilnego przyjmą także tłumacze, dla których zaproponowana przez autorki tłumaczenia BGB forma stanowić będzie nie tylko znakomitą pomoc w codziennej pracy, ale również krótki, podstawowy kurs niemieckiego prawa cywilnego.