*LEX nr 1312084

T eza glosowanego wyroku brzmi:

Nawet prawomocne umieszczenie powoda w szpitalu psychiatrycznym w trybie art. 29 ust. 1 pkt 1 oraz 2 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego nie jest równoznaczne z ubezwłasnowolnieniem całkowitym i częściowym.

Powyższe orzeczenie zostało wydane w następującym stanie faktycznym. Powód S. Ż. pozwem skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Obrony Narodowej wniósł o zasądzenie 100 000 zł z tytułu odszkodowania. Sąd Okręgowy ustalił, że powód, orzeczeniem Terenowej Wojskowej Komisji Lekarskiej, został uznany za niezdolnego do służby wojskowej w czasie pokoju. Z uwagi na orzeczenie w stosunku do powoda zdolności do służby „D” na podstawie rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie zasad określenia zdolności do czynnej służby wojskowej oraz właściwości i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach został on przeniesiony do rezerwy i przedterminowo zwolniony z zasadniczej służby wojskowej. S. Ż. wniósł do Wojskowego Komendanta Uzupełnień o skierowanie do Wojskowej Komisji Uzupełnień w celu zmiany orzeczenia określającego kategorię zdolności do służby wojskowej. Decyzją z 7 stycznia 2011 r. Wojskowy Komendant Uzupełnień odmówił na podstawie art. 29 ust. 33 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej skierowania powoda do Wojskowej Komisji Uzupełnień w celu ponownego orzeczenia o zdolności do czynnej służby wojskowej. W uzasadnieniu wskazano, że w czasie pokoju nie kieruje się osoby, wobec której orzeczono kategorię D lub E, do wojskowej komisji lekarskiej. Powód w trakcie postępowania jako podstawę dochodzonego roszczenia wskazał niesłuszne oskarżenie o uchylanie się od służby wojskowej, nieskorzystanie z możliwości przeniesienia powoda do rezerwy, mimo że zachodziły ku temu przesłanki faktyczne i prawne, zwolnienie ze służby wobec opinii psychiatrycznej o stanie zdrowia powoda. Na rozprawie pełnomocnik S. Ż. wskazał, że dodatkowo uzasadnia odpowiedzialność Skarbu Państwa niesłusznym przyznaniem kategorii D, w wyniku czego powód ponosi negatywne konsekwencje w postaci braku możliwości zatrudnienia w Policji, utraty środków finansowych z wygranej, a także braku możliwości ukończenia studiów. Sąd Okręgowy uznał, że przy tak określonej podstawie faktycznej powództwa Sąd pierwszej instancji słusznie uznał, iż zasadność dochodzonego roszczenia należy rozpatrywać na podstawie przepisów art. 417 § 1 k.c. oraz  art. 417 LEX nr 1312084k.c. Sąd Okręgowy przyjął zasadność decyzji Wojskowego Komendanta Uzupełnień. Decyzje administracyjne, z których wydaniem powód wiąże powstanie szkody, zostały wydane przez uprawnione do tego organy administracji publicznej. O żadnej z nich nie orzeczono, że została wydana niezgodnie z prawem. A sąd powszechny nie może samodzielnie ustalić niezgodności z prawem decyzji administracyjnej, albowiem w tym zakresie mają zastosowanie odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 145 i art. 156 k.p.a.). Sąd wskazał, że odpowiedzialność pozwanego Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c. związana jest z bezprawnym działaniem jego funkcjonariuszy, które miało charakter władczy. Powód nie wykazał na podstawie art. 6 k.c. żadnych dowodów na poparcie swoich zarzutów i twierdzeń. Odnosząc się do obowiązku wskazania dowodów na potwierdzenie swojego stanowiska, Sąd pierwszej instancji słusznie wyjaśnił, że: „Ciężar dowodu nie jest zależny od pozycji, jaką ma strona w procesie cywilnym, jest niezależny od tego, czy określony podmiot występuje po stronie powodowej, czy pozwanej. Wiąże się on bowiem z obowiązkiem twierdzenia, obowiązkiem dowodzenia tych okoliczności, które stanowią podstawę przysługującego określonemu podmiotowi prawa”. Nadto Sąd Okręgowy zauważył, że strona powodowa nie wykazała również zasadności wysokości dochodzonego roszczenia. Podsumowując, Sąd uznał, że powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazał, że jednostki organizacyjne pozwanego działały bezprawnie i spowodowały powstanie szkody u powoda, ani też nie udowodnił wysokości powstałej szkody. Wobec powyższego powództwo, jako bezzasadne, zostało oddalone.

W apelacji od wyroku powód zarzucił naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy poprzez:

a) niezastosowanie art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa zwrotu kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji, podczas gdy w sprawie tej zachodził szczególnie uzasadniony przypadek, bowiem już z treści pozwu, charakteru dochodzonego przez powoda roszczenia oraz z przedstawionych przez niego dowodów wynika, że cierpi on na chorobę czy też zaburzenie psychiczne, w związku z tym nie ma świadomości skutków przedsiębranych przez siebie czynności. Nadto zdaniem pełnomocnika S. Ż za nieobciążaniem powoda tymi kosztami przemawia lojalny wobec strony przeciwnej sposób prowadzenia procesu;

b) niezastosowanie przez Sąd z urzędu zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 k.p.c. z uwagi na toczące się równolegle postępowanie przed Sądem Rejonowym o umieszczenie powoda w szpitalu psychiatrycznym, a wynik tego postępowania miałby – zdaniem apelującego – znaczący wpływ na przedmiotową sprawę, albowiem stwierdzenie u powoda choroby psychicznej lub zaburzenia psychicznego mogłoby skutkować nieważnością postępowania z powodu pozbawienia powoda możności obrony swoich praw z uwagi na okoliczność, że cierpi on prawdopodobnie na chorobę lub zaburzenie psychiczne i nie jest w stanie rozumieć znaczenia i skutków swego postępowania, w tym i czynności procesowych, i współpracować z pełnomocnikiem. A stan świadomości powoda stanowi przesłankę do jego ubezwłasnowolnienia i pozbawienia go zdolności procesowej. Według pełnomocnika S. Ż samodzielne działanie jego mocodawcy w procesie (nawet przy ustanowieniu dla niego z urzędu profesjonalnego pełnomocnika) i pozbawienie go możliwości działania w jego imieniu przez ustanowionego przedstawiciela narusza zasadę kontradyktoryjności procesu poprzez naruszenie zasady równości stron postępowania.

Wskazując powyższe zarzuty, powód wniósł o uchylenie części wyroku, zniesienie postępowania w części dotkniętej nieważnością oraz przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie glosowanym wyrokiem oddalił apelację w całości jako bezzasadną. W uzasadnieniu zaś wskazał, że toczące się postępowanie o umieszczenie powoda w szpitalu psychiatrycznym w żaden sposób nie uzasadnia w sposób wystarczający odstąpienia od obarczenia go kosztami postępowania. Sąd Apelacyjny w Szczecinie wprost wskazał, że powództwo było oczywiście bezzasadne. Wskazano słusznie, że nawet prawomocne orzeczenie o umieszczeniu S. Ż w szpitalu psychiatrycznym na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego Tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. nr 231, poz. 1375 ze zmnie jest równoznaczne z ubezwłasnowolnieniem całkowitym czy częściowym. Powyższe musiało skutkować traktowaniem powoda jako osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych aż do czasu ewentualnego prawomocnego orzeczenia w tym zakresie.

Sąd za bezzasadny uznał również zarzut niezawieszenia z urzędu postępowania przez Sąd na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c z uwagi na toczące się w stosunku do powoda postępowania o umieszczenie go w szpitalu psychiatrycznym. Jednocześnie Sąd Apelacyjny wytknął pełnomocnikowi S. Ż, że informując Sąd Okręgowy o postępowaniu toczącym się w trybie art. 29 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, nie złożył żadnych wniosków w tym zakresie. Podniesiono, że nie można czynić Sądowi pierwszej instancji zarzutu niezawieszenia z urzędu postępowania w sytuacji, gdy powód był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Sąd drugiej instancji trafnie zauważył, że nawet w przypadku prawomocnego orzeczenia sądu o umieszczeniu powoda w szpitalu psychiatrycznym na mocy powołanego art. 29 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego nie wpływa to na pełną zdolność do czynności prawnych S. Ż. Również zarzut nieważności postępowania okazał się bezpodstawny, albowiem w celu zapewnienia powodowi właściwej obrony jego praw Sąd Okręgowy ustanowił z urzędu profesjonalnego pełnomocnika, który reprezentował stronę powodową przez cały czas trwania procesu.

Powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie zasługuje na omówienie z uwagi na okoliczność, że orzecznictwo rzadko zajmuje się problemami związanymi ze stosowaniem ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, zwłaszcza relacji pomiędzy przymusowym przyjęciem do szpitala psychiatrycznego a zdolnością do czynności prawnej takiej osoby.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego osoba chora psychicznie może zostać przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej w art. 22 tej ustawy w przypadku, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie jej stanu zdrowia. Przede wszystkim należy wskazać przesłanki przyjęcia w tym trybie do szpitala psychiatrycznego. Ustawodawca w przepisie tym posłużył się określeniem „osoba chora psychicznie”, zdefiniowanym w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, zgodnie z którym osobą chorą psychicznie jest osoba cierpiąca na zaburzenia psychotyczneTakiemu sformułowaniu można postawić zarzut określenia choroby psychicznej na zasadzie ignotum per ignotum – opisano chorobę psychiczną jako zaburzenia psychotyczne, nie wyjaśniając ich znaczenia. W literaturze psychiatryczno-prawniczej wskazuje się błąd ustawodawcy polegający na niezdefiniowaniu choroby psychicznej (S. Pużyński, Choroba psychiczna – problemy z definicją oraz miejscem w diagnostyce i regulacjach prawnych, „Psychiatria Polska” 2007, nr 3, s. 306), inni zaś autorzy uznają brak tej definicji za zaletę ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, albowiem zaliczenie danej osoby do kategorii chorych psychicznie należy do czynności medycznych z zakresu diagnostyki i może być kontrolowane wyłącznie na poziomie medycznym. Nadto określenie „choroba psychiczna” jest pojęciem dynamicznym, albowiem zależy od aktualnego poziomu wiedzy medycznej (S. Dąbrowski, L. Kubicki, Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Przegląd ważniejszych zagadnień, Warszawa 1994, s. 15).. Zauważyć trzeba, że określenie to wchodzi w skład szerszej definicji „osoby z zaburzeniami psychicznymi” [według tego przepisu osobą z zaburzeniami psychicznymi jest:

1. osoba chora psychicznie (wykazująca zaburzenia psychotyczne),
2. osoba upośledzona umysłowo,
3. osoba wykazująca inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym].

Z uwagi na wyraźne sprecyzowanie przez ustawodawcę w przepisach art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego zakresu podmiotowego wyłącznie poprzez odniesienie do osób chorych psychicznie nie jest możliwe zastosowanie tej regulacji do pozostałych kategorii wchodzących w zakres desygnatów pojęcia osób z zaburzeniami psychicznymi. Innymi słowy, nie można w trybie przewidzianym w powołanym artykule orzec o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego osób upośledzonych umysłowo lub osób wykazujących inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoby te wymagają  świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym. Nie jest dopuszczalna wykładnia rozszerzająca tego przepisu. Nie ma więc możliwości zastosowania go wobec innych osób niż cierpiące na zaburzenia psychotyczneZa zaburzenia psychotyczne w nauce psychiatrii uznaje się m.in.: schizofrenię, choroby afektywne, inne zespoły urojeniowe nieparanoidalne, ciężkie formy otępienia, zaburzenia świadomości [S. Pużyński, (w:) Prawa pacjenta w ustawie psychiatrycznej. Seminarium, Kancelaria Senatu RP, Warszawa, 5 września 1994 r., zapis stenograficzny, Biuro Studiów i Analiz Kancelarii Senatu, październik 1994, s. 24].. Z powyższych względów nie mogę zgodzić się z poglądem wyrażonym w piśmiennictwie, że w trybie art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego może być umieszczona w szpitalu psychiatrycznym osoba upośledzonaA. Wilkowska-Półciennik, Przesłanki przymusowego umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym, PiM 2004, nr 17, s. 23.. Z uwagi na konieczność restryktywnej wykładni tego przepisu należy odrzucić to stanowisko. Twierdzenie to jest zasadne wyłącznie w przypadku, gdy osoba upośledzona cierpi również na zaburzenia psychotyczne. Jednakże przyjęcie jej do szpitala psychiatrycznego wówczas nastąpiłoby wskutek tych zaburzeń, nie zaś upośledzenia. Tym samym również w takiej sytuacji wyżej wskazane stanowisko nie może być uznane za właściwe.

Ścisła wykładnia art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego wynika nie tylko z dosłownego jego brzmienia, ale i z wykładni systemowej. Zauważyć należy, że przyjęcie bez zgody do szpitala psychiatrycznego stanowi wyjątek od zasady dobrowolności leczenia. Powyższa zasada znajduje źródło – podobnie jak inne prawa człowieka – w przyrodzonej godności człowieka (art. 31 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Z kolei w ustawodawstwie zwykłym regułę dobrowolności leczenia, a więc i hospitalizacji (w tym i w szpitalu psychiatrycznym) wyraża art. 16 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta Tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 159 ze zm.oraz art. 22 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego wskazujący rudymentarną zasadę leczenia psychiatrycznego – w tym przyjęcia do szpitala – dobrowolność. Wyjątkowy charakter przyjęcia pacjenta do szpitala psychiatrycznego wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 22 kwietnia 2010 r., sygn. V CSK 384/09LEX nr 688057., w którym stwierdził, że: „Przymusowa hospitalizacja osoby chorej psychicznie na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego jest ingerencją w sferę wolności i nietykalności człowieka. Z tego powodu kontrola sądu w zakresie spełnienia ustawowych przesłanek jej zastosowania powinna być szczególnie wnikliwa, zwłaszcza gdy osoba dotknięta nią odczuwa pokrzywdzenie i kwestionuje jej zastosowanie. Obowiązkiem sądu jest więc czuwanie, aby korzystanie z przewidzianego w art. 29 ust. 2 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego uprawnienia przez wskazane w nim osoby następowało wyłącznie w tych wypadkach, w których spełnione zostały ustawowe przesłanki przymusowej hospitalizacji, sąd powinien ściśle kierować się wskazanymi w ustawie przesłankami jej zastosowania, sąd nie może ich poddawać wykładni rozszerzającej ani analogii, ponieważ konsekwencją postanowienia uwzględniającego wniosek jest ingerencja w sferę praw i wolności obywatelskich osoby chorej psychicznie”. Tak samo wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 27 lutego 2008 r., sygn. III CSK 318/07LEX nr 452962.: „Przepis art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, podobnie jak inne unormowania dopuszczające objęcie przymusowym leczeniem osoby chorej, a przez to ograniczenie jej praw i wolności obywatelskich, powinien być wykładany w sposób restryktywny. Regułą jest bowiem dokonywanie wyboru przez każdą osobę potrzeby, jak i rodzaju leczenia. Nakazuje to ścisłe kierowanie się ustawowymi przesłankami uwzględnienia wniosku, bez odwoływania się do zasad wykładni rozszerzającej bądź analogii”. Z kolei w postanowieniu z 16 kwietnia 2009 r., sygn. I CSK 402/08LEX nr 560512., Sąd Najwyższy wyjaśnił, że: „Sąd powinien wykładać art. 22–29 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego ściśle i jako istotną dyrektywę swojego postępowania traktować wymóg, by rozstrzygnięcie, które poweźmie, było celowe z punktu widzenia dobra i interesu osoby, której dotyczy”.

Następnym warunkiem zastosowania tego przepisu jest przesłanka prognostyczna: stwierdzenie, że nieprzyjęcie do szpitala psychiatrycznego spowoduje znaczne pogorszenie się stanu zdrowia tej osoby. Diagnoza taka musi wynikać z dotychczasowego zachowania osoby chorej psychicznie. Zarówno pierwszą przesłankę, jak  i drugą uznać należy za przesłanki medyczne, do stwierdzenia których wymagana jest specjalistyczna wiedza medyczna. Przede wszystkim zaznaczyć należy, że w przypadku zastosowania trybu przymusowego umieszczenia osoby na podstawie art. 29 jej choroba psychiczna musi być zdiagnozowana. Nie może to być jedynie podejrzenie zaburzeń psychotycznych, a hospitalizacja ta ma przyczynić się do ustalenia istnienia tej choroby. Powyższe twierdzenie jest oczywiste z uwagi na postawienie takiego wymogu w tym przepisie, jak i wprowadzenie przez ustawodawcę specjalnego trybu stwierdzania choroby psychicznej określonego w art. 24 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 3 października 2008 r., sygn. I CSK 131/08LEX nr 510989: „Gdyby osoba, o której mowa w art. 24 ust. 1 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (…), miałaby być osobą z zaburzeniami psychicznymi w rozumieniu art. 3 pkt 1 u.o.z.p., pozbawione znaczenia byłoby przyjęcie do szpitala psychiatrycznego w sytuacjach określonych w art. 23 (chodzi tam o osobę chorą psychicznie) i w art. 24 u.o.z.p.”. Co prawda cytowane postanowienie dotyczy przyjęcia do szpitala na podstawie art. 23 i 24 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, jednakże uważam, że stanowisko w nim wyrażone można w pełni odnieść do przyjęcia w trybie art. 29 ust. 1 tej ustawy. Zwłaszcza że zarówno w art. 23, jak i w art. 29 występuje tożsame określenie pacjenta, który ma zostać przyjęty, jako „osoba chora psychicznie”, a więc ta, o której mowa w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy.

Oczywiście słusznie Sąd Apelacyjny w glosowanym wyroku odróżnił umieszczenie osoby chorej psychicznie w szpitalu psychiatrycznym od orzeczenia o jej ubezwłasnowolnieniu. Wydawać by się mogło, że sprawa tego rozróżnienia jest ewidentna i nie wymaga orzeczenia sądu apelacyjnego. Zgodnie z art. 13 § 1 k.c. choroba psychiczna może być jedną z podstaw (przesłanek) orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu, powołany przepis wskazuje również: niedorozwój umysłowy, inne zaburzenia psychiczne (czyli można uznać, że przesłanki te wyczerpują określenie zaburzenia psychicznego zawarte w art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego), w szczególności pijaństwo lub narkomania. Już prima facie stwierdzić należy, że zakres możliwych przyczyn ubezwłasnowolnienia jest zdecydowanie szerszy aniżeli umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym na mocy art. 29 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Niemożliwe do przyjęcia jest utożsamienie przyczyny ubezwłasnowolnienia z jej skutkiem, czyli samym ubezwłasnowolnieniem. Nie powinno budzić wątpliwości twierdzenie, że nie każda osoba chora psychicznie wymaga ubezwłasnowolnienia całkowitego czy chociażby częściowego. Nie można zapominać, że ubezwłasnowolnienie jest bardzo drastyczną ingerencją w samostanowienie człowieka i wbrew dotychczasowej praktyce powinno być stosowane bardzo powściągliwie przez sądy (w doktrynie występują nawet postulaty odstąpienia od możliwości orzekania ubezwłasnowolnienia całkowitegoNp. L. Kociucki, Zdolność do czynności prawnych osób dorosłych i jej ograniczenia, C. H. Beck, Monografie Prawnicze, Warszawa 2011, co uważam za zbyt radykalne stanowisko). Nie można również zapominać, że są to dwa różne postępowania przed sądem, w przypadku ubezwłasnowolnienia przed sądem okręgowym jako pierwszoinstancyjnym (art. 17 pkt 1 k.p.c), w sprawach zaś o przymusowe umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym orzeka sąd rejonowy, jako sąd opiekuńczy (art. 568 § 1 k.p.c.). Nadto tryb procedowania w obydwu tych postępowaniach jest odmienny. O ubezwłasnowolnieniu orzeka sąd, stosując przepisy o postępowaniu nieprocesowymZawarte w Księdze drugiej, tytuł II, dział I, rozdział 2 „Ubezwłasnowolnienie”., natomiast w sprawach o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym na mocy art. 42 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, ze zmianami wynikającymi z tej ustawy. Jak słusznie wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 16 marca 2012 r., sygn. IV CSK 373/11LEX nr 1169841.: „sprawy unormowane w przepisach ustawy o ochronie zdrowia psychicznego nie są sprawami z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego (aczkolwiek są rozpoznawane przez sąd opiekuńczy), a są sprawami z zakresu prawa osobowego (…) Wskazuje na to treść  art. 42 ustawy odsyłającego do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, ze zmianami wynikającymi z ustawy. Konsekwencją jest pierwszeństwo przepisów proceduralnych zamieszczonych w ustawie jako przepisów szczególnych dla spraw unormowanych ustawą i stosowanie jedynie odpowiednio przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w części obejmującej przepisy ogólne o postępowaniu nieprocesowym i o postępowaniu opiekuńczym, oraz w zakresie przez nie nieunormowanym przepisów o procesie (art. 13 § 2 k.p.c.)”. Wydaje się, że nawet takie pobieżne wskazanie różnic pomiędzy umieszczeniem w szpitalu psychiatrycznym na podstawie art. 29 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego a postępowaniem w sprawach o ubezwłasnowolnienie wskazuje na niedopuszczalność utożsamiania tych postępowań oraz ich skutków, jak usiłował to uczynić pełnomocnik powoda w apelacji.

Nadto podkreślenia wymaga okoliczność, że samo prawomocne postanowienie sądu o umieszczeniu danej osoby w szpitalu psychiatrycznym eo ipso nie ogranicza jej zdolności do czynności prawnych, a tym bardziej nie pozbawia jej tej zdolności. Przyjęcie pacjenta bez zgody do szpitala psychiatrycznego ogranicza taką osobę jedynie w wyrażaniu zgody na leczenie, w tym poszczególne świadczenia z zakresu opieki psychiatrycznej. Natomiast w przypadku innych czynności zdziałanych przez osobę przyjętą w trybie art. 23, 24 czy 29 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego samo przez się nie ma wpływu. Oczywiście w zależności od stanu zdrowia psychicznego pacjenta nasilenie objawów zaburzeń psychotycznych może powodować stan wyłączający świadome powzięcie oświadczenia woli w rozumieniu art. 82 Kodeksu cywilnego. A w konsekwencji może prowadzić do nieważności danej czynności prawnej, jednakże samo umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym, nawet na mocy prawomocnego orzeczenia sądu wydanego na podstawie art. 29 tej ustawy, samo przez się nie powoduje zmian w zdolności do czynności prawnej, a w konsekwencji również w zdolności procesowej takiej osoby.