W dniu 6 listopada 1925 r. w Hadze na zakończenie odbywającej się tam konferencji dyplomatycznej podpisano zrewidowany tekst konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej z 20 marca 1883 r. Ten tekst znany jest obecnie jako tekst haski konwencji paryskiej. Tak więc w 2015 roku upłynęła 90. rocznica podpisania tekstu haskiego konwencji paryskiej.

Dla prawników z Polski, zwłaszcza dla osób związanych z ochroną własności intelektualnej, jest to szczególna rocznica. Tekst haski konwencji paryskiej jest to bowiem do tej pory pierwszy i jedyny przypadek, gdy autorstwo zmian dokonanych w konwencji paryskiej jest przypisywane prawnikowi z Polski, mianowicie żyjącemu w latach 1865–1948 prof. Fryderykowi Zollowi Młodszemu, który był członkiem polskiej delegacji na kongres w Hadze, byłym rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, niezwykłym prawnikiem, uczonym i kodyfikatorem, którego dokonania naukowe nie są szerzej znane nawet w kręgu osób związanych z ochroną własności intelektualnej.

Przypomnieć należy, że ostatnia sesja naukowa poświęcona omówieniu dokonań naukowych prof. Fryderyka Zolla Młodszego odbyła się 12 kwietnia 1989 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim, w związku z przypadłą rok wcześniej 40. rocznicą jego śmierci. W trakcie tej sesji naukowej poświęconej uczczeniu pamięci i dorobku tego niezwykłego człowieka zostały wygłoszone liczne referaty, które następnie zostały wydane nadkładem Polskiej Akademii Umiejętności.Referaty wygłoszone na tej sesji zostały wydane nakładem Polskiej Akademii Umiejętności jako Fryderyk Zoll, 1865–1948. Prawnik – Uczony – Kodyfikator, Kraków 1994. Na uwagę zasługuje szczególnie referat Stefana Kosińskiego, ucznia i asystenta prof. Fryderyka Zolla, który szczegółowo przedstawił dokonania prof. Fryderyka Zolla w kraju i na arenie międzynarodowej.

W celu przybliżenia sylwetki prof. Fryderyka Zolla Młodszego należy kilka słów poświęcić rodzinie Zollów, której dzieje szczegółowo zostały opisane w wydanej przez Wydawnictwo Literackie w Krakowie w 2011 r. pracy prof. Andrzeja Zolla, wnuka prof. Fryderyka Zolla Młodszego, Zollowie. Opowieść rodzinna. Zollowie to rodzina, której przedstawiciele od wielu pokoleń są profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego. W rodzinie tej panuje tradycja, że pierwszy syn zawsze ma na imię Fryderyk, co oczywiście powoduje duże trudności w ustaleniu, o jakiego Fryderyka Zolla w danym wypadku chodzi. Fryderyków Zollów,  profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, jest bowiem do tej pory czterech.

Tradycję prawników – profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w rodzinie Zollów zapoczątkował żyjący w latach 1834–1917 Fryderyk Zoll, profesor prawa rzymskiego, nazywany Fryderykiem Zollem Starszym. Jego syn Fryderyk Zoll, żyjący w latach 1865–1948, także profesor UJ, w celu odróżnienia od swojego ojca nazywany jest Fryderykiem Zollem Młodszym. Wnukiem Fryderyka Zolla Młodszego jest Andrzej Zoll, profesor prawa karnego, którego synem jest Fryderyk Zoll, także profesor UJ w zakresie prawa cywilnego, nazwany Fryderykiem Zollem Najmłodszym.

Fryderyk Zoll Młodszy żył w latach 1865– 1948, okres jego największej aktywności naukowej przypadł więc na czasy tworzenia prawa w odrodzonej w 1918 r. Polsce. Fryderyk Zoll Młodszy szczególnie aktywny był w zakresie ochrony własności intelektualnej, będąc autorem wszystkich pierwszych aktów prawnych uchwalonych czy wydanych w tym okresie.

Zwalczanie nieuczciwej konkurencji jest niewątpliwie dziedziną, która w świecie prawniczym przyniosła prof. Fryderykowi Zollowi Młodszemu międzynarodowe uznanie. Międzynarodowa regulacja zwalczania nieuczciwej konkurencji w porównaniu z regulacją innych dziedzin własności intelektualnej nastąpiła stosunkowo późno. Oryginalny tekst konwencji paryskiej z 1883 r. nie zawierał żadnych postanowień odnoszących się do zwalczania nieuczciwej konkurencji.G. H. C. Bodenhausen, Pariser Verbandsübereinkunft zum Schutz des Gewerblichen Eigentums, Cologne–Berlin–Bonn– München 1971, s. 122; S. P. Ladas, Patents, Trademarks and RelatedRights – National and International Protection, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 1975, t. III, s. 1678–1679. W trakcie konferencji rewizyjnej konwencji paryskiej, która miała miejsce w Brukseli w 1900 r., do tekstu konwencji paryskiej wprowadzony został art. 10 ter, zgodnie z którym przynależni do konwencji mieli korzystać we wszystkich krajach należących do konwencji z ochrony, jaką przepisy danego kraju przyznają obywatelom własnym w zakresie zwalczania nieuczciwej konkurencji. Celem wprowadzenia tego przepisu była likwidacja dyskryminacji istniejącej w niektórych krajach pomiędzy przynależnymi obcymi i przynależnymi własnymi w zakresie ochrony przed nieuczciwą konkurencją, poprzez rozciągnięcie w tym zakresie zasady traktowania narodowego wyrażonej w art. 2 konwencji. Tekst brukselski konwencji paryskiej nie nakładał na państwa członkowskie obowiązku wprowadzenia środków zapewniających ochronę przeciw nieuczciwej konkurencji. Obowiązek ten wprowadzono do tekstu konwencji paryskiej na konferencji w Waszyngtonie w 1911 r., gdzie do art. 10 bis wprowadzono zapis zobowiązujący państwa członkowskie do podjęcia środków zapewniających przynależnym do konwencji efektywną ochronę przeciw nieuczciwej konkurencji.

Istotne znaczenie dla uregulowania zwalczania nieuczciwej konkurencji w konwencji paryskiej miała konferencja rewizyjna w Hadze w 1925 r., gdzie obowiązek zwalczania nieuczciwej konkurencji zawarty w art. 10 bis został wzmocniony przez zdefiniowanie pojęcia nieuczciwej konkurencji, którą określono jako „każdy przejaw konkurencji niezgodny z uczciwymi zwyczajami w przemyśle i handlu”. Do art. 10 bis dodano także przykłady działań stanowiące nieuczciwą konkurencję, które zdefiniowano jako:

1. „wszelkie działania mogące w jakikolwiek sposób spowodować pomyłkę co do przedsiębiorstwa lub wyrobów konkurenta oraz
2. fałszywe dane w wykonywaniu handlu mogące narazić na utratę opinii wyroby konkurenta”.

W zrewidowanym w 1967 r. tekście sztokholmskim konwencji paryskiej do art. 10 bis dodano punkt 3 w brzmieniu:

„3) oznaczenia lub dane, których używanie w handlu może wprowadzić odbiorców w błąd co do rodzaju, sposobu wytwarzania, cech, nadawania się do użycia lub ilości towarów”.

Tak więc uregulowania obecnie obowiązujących zasad zwalczania nieuczciwej konkurencji w konwencji paryskiej dokonano w Hadze w 1925 r. i przyjęte tam rozwiązania były na tyle wyczerpujące, że w zasadzie nie było potrzeby ich zmiany.

W konferencji rewizyjnej w Hadze udział brała także delegacja polska pod przewodnictwem prof. Fryderyka Zolla Młodszego. Oto, co na ten temat napisał Stephen Pericles Ladas, wybitny amerykański prawnik greckiego pochodzenia, założyciel Ladas & Parry, międzynarodowej firmy prawniczej z ponad 90-letnią tradycją, z biurami w Chicago, Los Angeles, Nowym Jorku, Londynie i Monachium,Więcej nt. firmy Ladas & Parry zob. www.ladas.com w swym fundamentalnym trzytomowym dziele liczącym łącznie prawie sześć tysięcy stron, pt. Patents, Trademarks and Related Rights – National and International Protection:

„(…) Jest warte podkreślenia, że (…) już w roku 1900 dostrzeżono w konwencji paryskiej potrzebę międzynarodowego uregulowania konkurencji poprzez wprowadzenie zakazu działań stanowiących nieuczciwą konkurencję. Ale dopiero na konferencji w Hadze w 1925 r. ten aspekt zagadnienia został w pełni dostrzeżony. Na konferencji tej prof. Zoll z Uniwersytetu w Krakowie, reprezentujący Polskę, miał bardzo pouczające wystąpienie na temat nieuczciwej konkurencji. Pan Zoll stworzył własną teorię nieuczciwej konkurencji poprzez postawienie sobie pytania: Jakie interesy należy chronić poprzez przepisy nieuczciwej konkurencji? Jego odpowiedź brzmiała: przedsiębiorstwa wszelkiego rodzaju, przedsiębiorstwa produkcyjne i domy handlowe, a mówiąc ściśle siłę przyciągającą, którą różne przedsiębiorstwa oddziaływają na kupujących, ponieważ ta siła stanowi nieuchwytny (intangible) rodzaj własności określającej wartość każdego przedsiębiorstwa. Ta siła przyciągająca stanowi przedmiot prawa i powinna podlegać ochronie”.S. P. Ladas, Patents, Trademarks and Related Rights , s. 1677.

Prof. Fryderyk Zoll Młodszy

W dalszym ciągu wywodów S. P. Ladas stwierdza, że wystąpienie prof. Fryderyka Zolla wpłynęło na decyzje konferencji haskiej w zakresie uregulowania nieuczciwej konkurencji. W literaturze zagranicznej prof. Fryderyka Zolla czasami nazywa się „wynalazcą” art. 10 bis konwencji paryskiej.C. Heath, T. F. Catter, (w:) Patent Enforcement Worldwide, Writings in Honour Dieter Stauder, Hart Publishing Oxford and Portland Oregon 2015, s. 28. Stwierdzenia te nie wymagają już żadnych komentarzy i Uniwersytet Jagielloński, jedna z najstarszych uczelni w Europie, może być dumny, że prof. Fryderyk Zoll był kiedyś członkiem jego społeczności akademickiej. Oczywiście także cała społeczność prawników w Polsce, szczególnie tych, którzy zajmują się ochroną własności intelektualnej, może czuć się także dumna z tego stwierdzenia. Powszechnie uważa się Fryderyka Zolla Młodszego za ojca obecnego uregulowania nieuczciwej konkurencji w konwencji paryskiej, a przez to we wszystkich krajach, które przystąpiły do konwencji  paryskiej w brzmieniu haskim i późniejszych redakcjach.

Jak się podkreśla w literaturze,Por. S. Kosiński, Życie i działalność Fryderyka Zolla, (w:) Fryderyk Zoll, 1865–1948. Prawnik – Uczony – Kodyfikator, Kraków 1994, s. 13. referat wygłoszony przez prof. Fryderyka Zolla na konferencji w Hadze został, wbrew tradycjom kongresowym, przedrukowany na s. 473 i n. wydanego dzieła zawierającego akta konferencji w Hadze.Union internationale pour de la protection de la propriétéindustrielle. Actes de la réunié á Conférence de La Haye du 8 octobre au 6 novembre 1925. Świadczy to najlepiej o tym, że wystąpienie prof. Fryderyka Zolla rzeczywiście miało znaczący wpływ na decyzje podjęte na konferencji rewizyjnej konwencji paryskiej w Hadze.

Koncepcje prof. Fryderyka Zolla odnośnie do nieuczciwej konkurencji najlepiej przedstawia polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 2 sierpnia 1926 r., wydana w wykonaniu zobowiązań zaciągniętych przez Polskę w traktacie handlowym z Francją.Por. A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z objaśnieniami, Poznań 1929, s. 1. Swe koncepcje F. Zoll przedstawił także w artykule A propos de la loi Polonaise du 2 aoút 1926 concernant La répression de la councurrence déloyale, Propriété Industrielle 1927, s. 64 i n. Została ona uchylona dopiero przez ustawę z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,Przepis art. 30 tej ustawy brzmi: „Traci moc ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 1930 r. Nr 56, poz. 467)”. co najlepiej świadczy o ponadczasowości przyjętych w ustawie z 1926 r. rozwiązań. Co więcej, w czasie swego obowiązywania ustawa z 1926 r. była tylko raz nowelizowana, podczas gdy ustawa z 1993 r. była nowelizowana już siedmiokrotnie.

Wspomnieć należy, że prof. Fryderyk Zoll był także autorem wielu projektów ustaw w odrodzonej po I wojnie światowej Polsce. Wszystkie projekty aktów prawnych z zakresu ochrony własności intelektualnej uchwalone w okresie międzywojennym opracował Fryderyk Zoll Młodszy. Na szczególną uwagę zasługuje opracowany przez niego projekt ustawy o prawie autorskim, który przygotował już w 1920 r., a który został uchwalony przez Sejm w dniu 29 marca 1926 r. Fryderyk Zoll tworzył od podstaw ochronę prawa autorskiego w odrodzonej Polsce. Była to wtedy w Polsce swego rodzaju terra incognita. Mimo to była to ustawa bardzo postępowa jak na owe czasy, bowiem m.in. wprowadziła droit moral, czyli ochronę praw osobistych twórcy utworu. Jak się podkreśla w literaturze, na kongresie rewizyjnym konwencji berneńskiej w Rzymie w 1928 r. polska delegacja w składzie prof. Fryderyk Zoll oraz wiceminister sprawiedliwości Stefan Sieczkowski „doznali szczególnego przyjęcia z tego powodu, że polska ustawa o prawie autorskim (…) po raz pierwszy unormowała jasno i dokładnie (…) ochronę tych wyższych interesów autorskich, które nauka francuska nazywała droit moral”.S. Kosiński, Życie i działalność Fryderyka Zolla, (w:) Fryderyk Zoll, s. 14. Pogląd, że ochrona droit moral w Polsce wyprzedziła uregulowania w innych krajach, prezentują także S. Serda, Wkład Fryderyka Zolla w rozwój prawa autorskiego, (w:) Fryderyk Zoll, s. 52, oraz J. Błeszyński, Le droit d’auteur polonais – Traditions et perspectives, ZNUJ, Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej, Kraków 1988, z. 45, s. 157.

O wysokim poziomie rozwiązań prawnych zawartych w ustawie o prawie autorskim z 1926 r. najlepiej świadczy fakt, że ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r.Tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 z poźn. zm. jest wzorowana na tej ustawie. W ustawie prawo autorskie z 1994 r. przejęto mniej lub bardziej dosłownie szereg przepisów z ustawy z 1926 r., nawet nie zmieniając ich numeracji, jak przepisy art. 1, 2, 4, 5.Szerzej na ten temat J. Fiołka, Kilka uwag krytycznych o ustawie prawo autorskie z 1994 r., RPEiS 2015, z. 2, s. 263–276.

Także przygotowane przez prof. Fryderyka  Zolla Młodszego projekty ustaw uchwalone przez Sejm w dniu 2 sierpnia 1926 r. jako ustawa o prawie właściwym dla stosunków prywatnych międzynarodowych (prawo prywatne międzynarodowe) oraz bliźniacza ustawa o prawie właściwym dla stosunków prywatnych wewnętrznych były nowością na skalę europejską, bowiem w owym czasie „żadne z państw europejskich nie uregulowało ustawowo swego prawa prywatnego międzynarodowego w równie szerokim zakresie i w sposób równie nowoczesny jak Polska”.A. Mączyński, Znaczenie prac Fryderyka Zolla w dziedzinie prawa prywatnego międzynarodowego, (w:) Fryderyk Zoll, s. 61 i n.

Wspomnieć należy także, że prof. Fryderyk Zoll Młodszy przygotował również projekt rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z mocą ustawy z dnia 22 marca 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych.Dz.U. nr 39, poz. 384.

Jak wynika z powyższych rozważań, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Fryderyk Zoll Młodszy był uczonym, którego poglądy i pomysły wyprzedzały epokę, w której żył i które na trwale zapisały się w historii prawa, szczególnie w historii ochrony własności intelektualnej, z czego możemy być tylko dumni.