Wydanie 04/2024

Palestra
04/2024

Szanowni Czytelnicy!

W czwartym numerze „Palestry” w jubileuszowym roku obchodów 100-lecia Pisma Adwokatury Polskiej dominują dwie kwestie – po pierwsze istoty wymiaru sprawiedliwości szczególnie w kontekście relacji między prawem do sądu a zmierzaniem w kierunku przyspieszania postępowania i generalnie aspektów proceduralnych związanych ze stosowaniem prawa, a po drugie sytuacji adwokatów we współczesnym świecie. W aktualnym numerze „Palestry” można przeczytać artykuły: prof. dr. hab. Witolda Kuleszy oraz dr hab. Jana Kuleszy, prof. UŁ pt. Wylądować – oooch! - na Tempelhof”, czyli adwokaci w procesie karnym przed niezawisłym amerykańskim sędzią w sprawie niemieckich porywaczy polskiego samolotu, prof. dr. hab. Andrzeja Mariana Świątkowskiego pt. Bezpośrednia dyskryminacja ze względu na religię. Kazus Austrii, adw. dr. hab. Andrzeja Olasia pt. Czy dążenie do przyspieszenia postępowania może usprawiedliwiać ograniczenie konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu? Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, adw. dr. hab. Aleksandra Maziarza pt. Współzależność pozwolenia konserwatorskiego i decyzji o pozwoleniu na budowę, adw. dr. Marka Derlatki pt. Adwokat: demiurg czy naciągacz?, a także dr. Andrija Kosyło pt. Dostęp prawników zagranicznych do wykonywania zawodu adwokata w Ukrainie. Ponadto w numerze 4/2024 „Palestry” na Czytelników czeka glosa: adw. dr. Tomasza Snarskiego pt. Miłosierdzie w prawie karnym, czyli co? Kilka uwag o pominięciu filozofii prawa. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 18.07.2019 r. (sygn. V KK 317/18). Aprobatywno-krytyczna, a w dziale Forum adwokackie można przeczytać też artykuł adw. Jacka Kędzierskiego pt. Recydywa.

Redaktor naczelny: Michał Bieniak; Sekretarz redakcji: Adam Kozień

Redaktor języka angielskiego: Anna Setkowicz

Członkowie Kolegium Redakcyjnego: Stanislav Balik, Zbigniew Banaszczyk, Jacek Barcik, Wojciech Bergier, Józef Forystek, Piotr Fiedorczyk, Lech Gardocki, Paweł Gieras, Roman Hauser, Joseph Hoffmann, Krzysztof Kostański, Andrzej Kubas, Jan Kuklewicz, Katalin Ligeti, Erik Luna, Frank Meyer, Kamila Mrozek, Dariusz Mucha, Marek Antoni Nowicki, Piotr Ochwat, Szymon Pawelec, Krzysztof Piesiewicz, Piotr Piesiewicz, Krzysztof Pietrzykowski, Jerzy Pisuliński, Paweł Podrecki, Janusz Raglewski, Anna Rakowska-Trela, Stanisław Rymar, Marek Safjan, Philippe Sands, Piotr Sendecki, Elżbieta Skowrońska, Tomasz Sójka, Monika Strus-Wołos, Maciej Szpunar, Dobrosława Szumiło-Kulczycka, Dariusz Świecki, Jaromir Tauchen, Stephen C. Thaman, Andrzej Tomaszek, Józef Wójcikiewicz, Maria Zabłocka, Stanisław Zabłocki, Jerzy Zajadło, Piotr Zientarski, Jerzy Zięba

Pobierz wersję PDF

Pełny spis treści

Palestra 04/2024, s. 5 - 6

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.1

CZY TO JESZCZE WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI?

Michał Bieniak

Palestra 04/2024, s. 7 - 27

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.2

Wylądować – oooch! – na Tempelhof”, czyli adwokaci w procesie karnym przed niezawisłym amerykańskim sędzią w sprawie niemieckich porywaczy polskiego samolotu

Witold Kulesza
Jan Kulesza

Artykuł przypomina proces, który odbył się w 1979 r. w Berlinie Zachodnim, przed sądem Stanów Zjednoczonych, na podstawie amerykańskiej konstytucji i zasad postępowania karnego, a jednocześnie zachodnioniemieckiego kodeksu karnego (Strafgesetzbuch). Zapadły wyrok dał podstawę do wykładni, zgodnie z którą nie jest dopuszczalne powołanie na działanie w stanie wyższej konieczności wyłączającym bezprawność albo winę przez sprawcę uprowadzającego statek wodny lub powietrzny nawet wówczas, gdy sprawca ten ucieka ze swojego kraju ze względów politycznych czy religijnych.

Palestra 04/2024, s. 28 - 40

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.3

Bezpośrednia dyskryminacja ze względu na religię. Kazus Austrii

Andrzej Świątkowski

Celem autora jest przedstawienie ogólnych ram walki z dyskryminacją ze względu na religię i przekonania religijne przyjęte i stosowane przez władze Austrii. Główną metodą badawczą wykorzystaną w artykule jest metoda dogma-tyczna. Autor analizuje wniosek Sądu Najwyższego Austrii o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na pytania prawne dotyczące uprzywilejowanego uregulowania uprawnień członków Kościołów ewangelickich wyznania augsburskiego i helweckiego, Kościoła starokatolickiego i Kościoła ewangelicko-metodystycznego w Wielki Piątek. Artykuł został podzielony na siedem części, w których autor przedstawia stanowisko stron i TSUE w sprawach dotyczących bezpośredniej dyskryminacji w związku z pracą i wynagrodzeniem oraz powinnością władz państw członkowskich UE. Karta Praw Podstawowych (Kpp) UE oraz dyrektywa 2000/78 z 27.11.2000 r. sprzeciwiają się uprzywilejowanemu traktowaniu przez krajowe przepisy prawa pracy wyłącznie członków kościołów wymienionych w streszczeniu. Tego rodzaju regulacja prawna została uznana za kazus bezpośredniej dyskryminacji ze względu na religię. Uregulowanie krajowe przyznające dodatkowe wynagrodzenie za pracę w religijne święto nie może być – według Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – uznane za pozytywne działanie, zmierzające do zapewnienia całkowitej równości osobom zatrudnionym w święta religijne.

Palestra 04/2024, s. 41 - 60

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.4

Czy dążenie do przyspieszenia postępowania może usprawiedliwiać ograniczenie konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu? Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

Andrzej Olaś

W artykule podjęto problem dopuszczalności ograniczania gwarancji prawa do sądu oraz innych praw i wolności stron postępowania w celu zapewnienia właściwej szybkości postępowania. Bazą dla przeprowadzonych rozważań uczyniono krytyczną analizę poglądów wyrażonych w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego co do istoty treści prawa do sądu oraz dopuszczalności ingerencji w to prawo w świetle konstytucyjnego testu proporcjonalności. Analiza ta doprowadziła do sformułowania wniosków co do właściwego stosunku pomiędzy szybkością postępowania a innymi procesowymi wartościami stanowiącymi element konstytucyjnego standardu prawa do sądu i rzetelnego procesu.

Palestra 04/2024, s. 61 - 73

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.5

Współzależność pozwolenia konserwatorskiego i decyzji o pozwoleniu na budowę

Aleksander Maziarz

Artykuł podejmuje problematykę zależności zachodzących pomiędzy pozwoleniem konserwatorskim na prowadzenie robót budowlanych przy obiektach budowlanych wpisanych do rejestru zabytków a decyzją o pozwoleniu na budowę. Ustawodawca określił jedynie, że pozwolenie konserwatorskie jest nie-zbędne do podjęcia robót budowlanych przy zabytku nieruchomym, jak też do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Z uwagi na brak określenia przez ustawodawcę zależności pomiędzy tymi aktami administracyjnymi zasadne jest zbadanie, jakie związki zachodzą pomiędzy pozwoleniem konserwatorskim a decyzją o pozwoleniu na budowę, co jest celem niniejszego artykułu.

Palestra 04/2024, s. 74 - 88

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.6

Adwokat: demiurg czy naciągacz?

Marek Derlatka

Adwokat jest jednym z najbardziej prestiżowych zawodów, nagminnie po-dawanym za przykład wymarzonej profesji dla dziecka, kandydata na małżonka czy po prostu dobrze wynagradzanego człowieka sukcesu. Duży wpływ na takie postrzeganie adwokata ma przemysł filmowy, umyślnie używam tutaj terminu „przemysł”, ponieważ sztuka gości na ekranie tak często jak muzyka klasyczna na weselach. Adwokat jako bohater filmowy to cyniczny, bezwzględny, zepsuty ekscentryk, żądny pieniędzy, luksusu i niecofający się przed niczym w dążeniu do wygrania sprawy, nawet wbrew prawu, moralności, o religii nie wspomina-jąc, skoro jest adwokatem diabła. Taka percepcja roli adwokata charakteryzuje wielu klientów, zainteresowanych jedynie wynikiem procesu, uznających, iż cel uświęca środki, wyznających zasadę: „płacę, więc wymagam”.

Palestra 04/2024, s. 89 - 105

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.7

Dostęp prawników zagranicznych do wykonywania zawodu adwokata w Ukrainie

Andrij Kosyło

Artykuł zawiera analizę prawa ukraińskiego w zakresie dostępu prawników zagranicznych do rynku usług prawnych w Ukrainie. W artykule przedstawiono dwie możliwości dla prawnika zagranicznego wykonywania zawodu adwokata w Ukrainie. Pierwsza to integracja z adwokaturą ukraińską poprzez złożenie egzaminu adwokackiego. Druga – na podstawie tytułu zawodowego uzyskanego w innym państwie. W artykule omówiono możliwe ograniczenia wykonywania zawodu na podstawie tytułu zawodowego uzyskanego w innym państwie, w szczególności polegające na tym, że adwokat zagraniczny może świadczyć usługi prawne wyłącznie z zakresu prawa kraju pochodzenia lub prawa międzynarodowego. Niemniej nie wyklucza to możliwości występowania przed sądami ukraińskimi we współpracy z adwokatem ukraińskim.

Palestra 04/2024, s. 106 - 118

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.8

Miłosierdzie w prawie karnym, czyli co? Kilka uwag o pominięciu filozofii prawa. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 18.07.2019 r. (sygn. V KK 317/18)

Tomasz Snarski

Autor analizuje jedną z nielicznych wypowiedzi orzecznictwa polskiego w sprawach karnych posługującą się kategorią miłosierdzia. W ocenie autora komentowane orzeczenie Sądu Najwyższego zasługuje na mieszaną, aprobująco-krytyczną ocenę. Pozytywnie trzeba ocenić w ogóle posłużenie się kategorią miłosierdzia w prawie karnym. Negatywny pozostaje jednak sposób, w jaki uczynił to Sąd Najwyższy, sprowadzający się do lakonicznej tezy, w zasadzie bez uzasadnienia, o znaczeniu miłosierdzia dla procesu karnoprawnego wartościowania. Komentowane postanowienie Sądu Najwyższego z 2018 roku jest też zarazem przyczynkiem do sformułowania kilku uwag o roli argumentacji filozoficznej w prawie karnym.

Palestra 04/2024, s. 119 - 125

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.9

Recydywa

Jacek Kędzierski

Tego roku w polskim Kodeksie karnym weszła w życie szósta zmiana przepisów o powrocie do przestępstwa (recydywie), dokonująca dalszego ich podziału. Czy zmiana ta była potrzebna, a zatem słuszna?

Palestra 04/2024, s. 126 - 126

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.04.10

Terminal płatniczy lub terminal w telefonie bezpłatnie dla każdego prawnika

Ponad 65% wszystkich transakcji w Polsce realizowanych jest bezgotówkowo – pokazują wyniki badania przeprowadzonego dla Fundacji Polska Bez-gotówkowa . Konsumenci coraz bardziej doceniają płatności kartą oraz za po-mocą urządzeń mobilnych, ponieważ postrzegają je za wygodne i bezpieczne. Jednocześnie intensywna cyfryzacja sektora publicznego sprawia, że dostęp do płatności bezgotówkowych staje się coraz bardziej pożądany i będzie coraz intensywniej dotykać podmioty powiązane z nią, takie jak branża prawnicza, sądy czy biura notarialne i rachunkowe.

Palestra 04/2024