Artykuły
12/2024Wojna, pandemia, nadzwyczajny wzrost cen jako okoliczności uzasadniające zmianę umowy
Przedmiotem rozważań jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, na ile zdarzenia w postaci wojny, pandemii i nadzwyczajnego wzrostu cen są okolicznościami, które uzasadniają zmianę umowy. Trudno byłoby odmawiać wspomnianym zdarzeniom charakteru nadzwyczajności, przez pryzmat przesłanek uzasadniających zmianę umowy na mocy klauzuli rebus sic stantibus, a także z uwagi na historię klauzuli. Samo jednak wystąpienie tytułowych zdarzeń nie jest okolicznością uzasadniającą zmianę umowy. Poza nawiasem zainteresowań pozostawiono w artykule kwestie istnienia innych przesłanek, niezbędnych do sądowej modyfikacji umowy. W odniesieniu do zdarzeń nadzwyczajnych sformułowano tezę o potrzebie indywidualnej oceny każdej żądanej modyfikacji umowy, przez pryzmat wpływu wojny, pandemii i nadzwyczajnej zmiany stosunków na umowę. Powody, dla jakich ktokolwiek wdaje się w umowę, są sprawą jego indywidualnych wyobrażeń i założeń o przyszłości kontraktowej. Trudno byłoby oczekiwać, że strony wszystkich umów, zawieranych w celu załatwienia nawet tożsamych kwestii, miały jednakowe założenia, czy jednakowe wyobrażenia, nie tylko co do oczekiwań związanych ze skutkami zawartej umowy, ale także co do bliższej lub dalszej przyszłości. Wyrażono także zapatrywanie o zasadności podejmowania próby modyfikacji umowy między jej stronami, bez wprzęgania sądu w rozwiązywanie problemów wywoływanych zdarzeniami nadzwyczajnymi.