Artykuły

O rzymskich korzeniach współczesnego myślenia o prawie – uwagi na marginesie książki Jerzego Zajadły „Minima Iuridica – refleksje o pewnych (nie)oczywistościach prawniczych”

Opracowanie Jerzego Zajadły poświęcone jest rzymskim korzeniom współczesnego myślenia o prawie. Prowadzone na kanwie omawianych przez J. Zajadłę rzymskich sentencji prawniczych rozważania ukazują posadowienie współczesnych systemów prawa na greckiej filozofii oraz rzymskich konstrukcjach prawnych. Odwołanie się do paremii pozwala opisać znaczenie wypracowanych w antycznej kulturze prawnej reguł wykładni i stosowania prawa dla rozwiązywania współczesnych problemów. Wyjaśnia istotę oraz znaczenie hierarchicznego uporządkowania systemu prawnego, jego związki z pozaprawnymi systemami normatywnymi, w tym w szczególności etyką i moralnością. Pozwala spojrzeć na prawo jako konwencjonalny system reguł służących społecznemu sterowaniu. Obrazuje immanentnie związane z rolą prawnika dylematy związane ze sposobami usuwania sprzeczności w systemie prawa oraz dążenia do sprawiedliwego rozwiązywania sporów. Eksponuje znaczenie zasad wyrażanych w formie syntetycznych paremii dla współczesnej kultury prawnej, ich związki z powszechnie przyjmowanym w prawoznawstwie zestawem reguł interpretacyjnych. Przypomnienie rzymskich sentencji w kontekście historycznych okoliczności, na tle których zostały ukształtowane, pozwala z szerszej perspektywy spojrzeć i lepiej zrozumieć istotę i sens prawa, jego społeczną funkcję, a także mechanizmy, które pomyślane zostały jako narzędzie zapobiegania wynaturzeniom, gdy formalnie stanowione prawo staje się w mniejszym lub większym stopniu radbruchowskim „ustawowym bezprawiem”.