18 stycznia 2014 r. w Zabrzu, w kopalni Guido (320 m pod ziemią), odbył się Finał Ogólnopolskiego Konkursu Krasomówczego dla Aplikantów Adwokackich, zorganizowany przez Ośrodek Badawczy Adwokatury i Okręgową Radę Adwokacką w Katowicach.

Do finału przystąpiło łącznie 15 aplikantów adwokackich: apl. adw. Beata Jabłońska – ORA Płock, apl. adw. Jakub Jasiński – ORA Szczecin, apl. adw. Bartosz Mikołajczyk – ORA Bydgoszcz, apl. adw. Aneta Hassa – ORA Opole, apl. adw. Edyta Pidek – ORA Warszawa, apl. adw. Maciej Polak – ORA Lublin, apl. adw. Paulina Pyrek – ORA Częstochowa, apl. adw. Marta Syska – ORA Kielce, apl. adw. Katarzyna Ściborowska – ORA Kraków, apl. adw. Agnieszka Śpiewankiewicz – ORA Olsztyn, apl. adw. Adam Szwarc – ORA Gdańsk, apl. adw. Rafał Tarsalewski – ORA Łódź, apl. adw. Kinga Widera – ORA Katowice, apl. adw. Maciej Zaleśkiewicz – ORA Warszawa, apl. adw. Katrzyna Zalewska – ORA Wrocław

Jury przewodniczył adw. prof. dr hab. Piotr Kruszyński, dyrektor Ośrodka Badawczego Adwokatury. W skład jury weszli: adw. Jan Kuklewicz – wicedyrektor OBA, adw. dr Monika Zbrojewska – sekretarz OBA, adw. Małgorzata Gruszecka – ekspert OBA, adw. Jerzy Zięba – członek Prezydium NRA, adw. Jerzy Pinior – dziekan ORA w Katowicach, adw. Roman Kusz – wicedziekan ORA w Katowicach, zarazem członek Rady Naukowej OBA, adw. Stanisław Kłys – członek NRA oraz Zbigniew Stryj – aktor i reżyser.

Konkurs obserwowali liczni goście z panią Małgorzatą Mańką-Szulik, prezydent Zabrza na czele. Ponadto przybyło wielu adwokatów i aplikantów adwokackich z całej Polski.

Jury przyznało pierwszą nagrodę apl. adw. Agnieszce Śpiewankiewicz z izby olsztyńskiej, drugą nagrodę apl. adw. Bartoszowi Mikołajczykowi z izby bydgoskiej, trzecią apl. adw. Maciejowi Zaleśkiewiczowi z izby warszawskiej.

Wszyscy finaliści otrzymali nagrody książkowe, m.in. Komentarze do Kodeksu postępowania karnego, Kodeksu spółek handlowych, Kodeksu wykroczeń, sponsorowane przez wydawnictwo Wolters Kluwer. Na zwycięzców ponadto czekały nagrody pieniężne ufundowane przez OBA i NRA oraz ORA w Katowicach.

Podkreślić należy, że laureatka apl. adw. Agnieszka Śpiewankiewicz zwyciężyła przemówieniem na podstawie kazusu cywilistycznego, podczas gdy dotychczas najwyżej oceniane były kazusy karnistyczne.

Kolejny Finał Konkursu Krasomówczego dla Aplikantów Adwokackich odbędzie się w Olsztynie.

Małgorzata Grzesiak, Monika Zbrojewska

Sprawozdanie z prac Ośrodka Badawczego Adwokatury za rok 2013

I. Pokrzywdzony w procesie karnym

W roku 2013 kontynuowane były prace, rozpoczęte jeszcze w 2011 roku, na temat Pokrzywdzony w procesie karnym. Prace te prowadzone są przez zespół badawczy w składzie: adw. prof. dr hab. Piotr Kruszyński (dyrektor OBA), adw. dr Szymon Pawelec (wicedyrektor OBA), adw. dr Monika Zbrojewska (sekretarz OBA), apl. adw. Gabriele Van Bloomestein (Łódź), apl. adw. Piotr Grudziński (Łódź), apl. adw. Łukasz Łowkiet (Szczecin), apl. adw. Radosław Flasza (Szczecin), Małgorzata Grzesiak (koordynator projektu), Iwona Usak-Bulikowska (sekretariat OBA).

W maju 2013 r. do składu zespołu dołączył adw. Jan Kuklewicz (wicedyrektor OBA).

Projekt został zgłoszony do konkursu organizowanego przez Narodowe Centrum Nauki w Krakowie (OBA nie otrzymało dofinansowania na realizację badań). W związku z tym rozpoczęto samodzielne prace.

Prowadzenie prac na ten temat uzasadnione jest:

1) istnieniem stosunkowo niskiego poziomu świadomości realnych uprawnień tego uczestnika postępowania, powiązanym z niedostatecznym zakresem łatwo dostępnej pomocy prawnej. Pokrzywdzeni wielokrotnie nie znają swoich praw, a nawet jeśli otrzymają papierowy wykaz swoich podstawowych uprawnień od organów ścigania, to i tak często nie rozumieją ich istoty, z uwagi na ograniczenie w rozumieniu języka prawniczego towarzyszącego czynnościom procesowym oraz niejednokrotnie niechętne ich nadmiernej aktywności stanowisko organów postępowania przygotowawczego;

2) wysoce nieprecyzyjną i w odbiorze społeczeństwa wielokrotnie niezrozumiałą jurysdykcyjną ustawową definicją pokrzywdzonego stosowaną w odniesieniu do przestępstw, które za główny przedmiot ochrony mają dobro o charakterze ogólnym. W przypadku pokrzywdzenia podmiotów indywidualnych takimi przestępstwami, jak przestępstwo składania fałszywych zeznań czy fałszowania dokumentów, normatywne spojrzenie na kategorię pokrzywdzonego odrywa się od ontologicznych podstaw tego pojęcia i zdroworozsądkowego spojrzenia na kategorię krzywdy. Mimo zagrożeń wynikających z możliwości dopuszczenia szerokiego kręgu osób do tego statusu procesowego nie można jednak odmawiać ochrony tym podmiotom, które w sposób oczywisty i najbardziej dotkliwy doznały szkody w wyniku popełnionego przestępstwa. W ramach konsultacji praktycznych zaplanowano powołanie zespołu, który przygotowałby pytania ankietowe skierowane do środowisk prawniczych (sędziowskich, prokuratorskich,  radcowskich, adwokackich). Uzyskane odpowiedzi pozwoliłyby zarówno na ocenę najsłabszych punktów praktycznego funkcjonowania aktualnych regulacji, jak i roboczą ocenę odbioru ewentualnych zmian w poszczególnych środowiskach.

II. Organizacja Archiwum Adwokatury Polskiej

X Krajowy Zjazd Adwokatury zobowiązał NRA, aby podjęła ona prace zmierzające do powołania Archiwum Adwokatury Polskiej, a jego zorganizowanie powierzyła OBA. W 2011 r. rozpoczęto wstępne prace. Podpisano umowę z kustoszem Archiwum Państwowego Pawłem Pietrzykiem na przygotowanie ekspertyzy archiwalnej. Ośrodek rozesłał do wszystkich ORA opracowaną i skonsultowaną z OBA ankietę, mającą na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie o wielkość zasobu archiwalnego przechowywanego w poszczególnych radach, rodzaj dokumentów i sposób ich ewidencji. Na podstawie odpowiedzi, które nadesłano z 22 rad, powstało opracowanie Organizacja Archiwum Adwokatury Polskiej. Projekt dla Naczelnej Rady Adwokackiej.

Obecnie prace nad tym projektem pozostają w gestii wicedyrektora OBA adw. Jana Kuklewicza, adw. Grzegorza Eliasza oraz adw. Marcina Imiołka. Zarząd Ośrodka Badawczego Adwokatury odbył zebranie w Krakowie, gdzie jedną z priorytetowych omawianych spraw było stworzenie Głównego Archiwum Adwokatury Polskiej.

III. Funkcjonowanie modelu koleżeńskiej pomocy socjalnej dla adwokatów-seniorów

W związku z docierającymi niepokojącymi informacjami o trudnej sytuacji finansowej adwokatów-seniorów powołana została przy NRA Komisja do prac nad projektem samorządowej opieki nad adwokatami-seniorami w trudnej sytuacji materialnej. W skład Komisji wchodzą: dr adw. Monika Zbrojewska – sekretarz OBA, adw. Andrzej Bąkowski, adw. Agnieszka Jaskólska oraz adw. Piotr Nowakowski.

Aby uzyskać informację dotyczącą sytuacji materialnej adwokatów-emerytów Ośrodek Badawczy Adwokatury w marcu 2013 r. zwrócił się do Okręgowych Rad Adwokackich z prośbą o udzielenie odpowiedzi na krótką ankietę, zawierającą następujące pytania:

Jaka jest liczba adwokatów-emerytów w Państwa Izbie? Czy przy Izbie działa koło emerytów? Czy organizują Państwo zajęcia dla adwokatów-emerytów? Czy i jaką opieką Izba otacza adwokatów-emerytów? Czy działa kasa zapomogowo-pożyczkowa lub inna forma pomocy finansowej dla adwokatów emerytów? Czy wśród seniorów są osoby w trudnej sytuacji materialnej i czy Izba wspiera je w jakikolwiek sposób?

Na ankietę odpowiedziały wszystkie izby, oprócz Izby Adwokackiej w Bydgoszczy. Poniżej przedstawiamy krótkie omówienie wyników ankiety.

Liczba adwokatów-emerytów w Polsce wynosi: 995 osób (stan na 28 lutego 2013 r.), z tym że w poszczególnych izbach liczba adwokatów-emerytów jest zróżnicowana od 6 (Izba Adwokacka w Bielsku-Białej) do 308 osób (Izba Adwokacka w Warszawie). Przy siedmiu izbach, których członkowie-emeryci stanowią grupę kilkudziesięcioosobową, działają koła emerytów, które umożliwiają utrzymywanie kontaktów oraz wymianę doświadczeń: w Okręgowej Radzie Adwokackiej w Krakowie (Konwent Seniorów), Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Warszawie (Koło Emerytów i Rencistów), Wrocławiu. Bardzo prężnie działa koło warszawskie – zapewnia zainteresowanym adwokatom‑ seniorom comiesięczne spotkania klubowe, spotkania świąteczne, wieczorki taneczne oraz wycieczki krajoznawcze.

Pozostałe rady adwokackie (w których nie funkcjonują koła emerytów) zapraszają adwokatów-seniorów na wszystkie wydarzenia organizowane przez izbę, takie jak: uroczystości samorządowe (ślubowania, zgromadzenia), szkolenia, sympozja, koncerty, spotkania świąteczne i noworoczne.

Na pytanie, jaką opieką izby otaczają adwokatów-emerytów, wszystkie izby deklarują finansowe wsparcie – doraźne lub stałe. Dla przykładu ORA w Opolu wypłaca comiesięczne zapomogi w wysokości 160 zł dla 12 z 18 emerytów-członków izby. W dwunastu radach działają Fundusze bądź Komisje Wzajemnej Pomocy, Fundusz Samopomocy Koleżeńskiej lub Pomocy Adwokatom-Emerytom, w ramach których, po rozpatrzeniu wniosków, pokrywane są ewentualne wydatki związane z pomocą finansową dla adwokatów-emerytów lub adwokatów, którzy z przyczyn losowych znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej – zasiłki doraźne, zapomogi comiesięczne, zapomogi bezzwrotne oraz pożyczki.

Większość rad adwokackich udziela stałej pomocy finansowej od kilku do kilkunastu potrzebującym na podstawie składanych wniosków. W niektórych izbach podejmowane są działania z urzędu zmierzające do uzyskania informacji na temat seniorów potrzebujących pomocy i wsparcia, na przykład: ORA w Warszawie zatrudnia pracownika socjalnego, a ORA w Krakowie zatrudnia lekarza, który dwa razy w tygodniu przyjmuje adwokatów w urządzonym i wyposażonym przez ORA gabinecie lekarskim, a gdy zachodzi taka konieczność, udaje się także na wizyty domowe.

W najbliższym czasie Komisja do prac nad projektem samorządowej opieki nad adwokatami-seniorami w trudnej sytuacji materialnej zajmie się opracowaniem jednolitych przepisów regulujących status i sytuację adwokatów-emerytów. Jednocześnie Komisja zwróciła się do dziekanów okręgowych rad o przesłanie materiałów, które pomogłyby jej w dalszych pracach. Sprawozdania z działalność Komisji będą publikowane w „Palestrze”.

IV. Konferencje i patronaty OBA

a) konferencje

• 12 stycznia 2013 r. w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Pokrzywdzony w procesie karnym”, zorganizowana przez Ośrodek Badawczy Adwokatury i Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie. Konferencji przewodniczył adw. prof. hab. Piotr Kruszyński, dyrektor OBA. Gościem honorowym był prof. dr hab. Stanisław Waltoś z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie;
• 15 czerwca 2013 r. Ośrodek Badawczy Adwokatury wraz z Pomorską Izbą Adwokacką zorganizowali ogólnopolską konferencję pt. „Aktualny stan prac parlamentarnych nad zmianami w kodyfikacjach karnych”. Konferencja ta odbyła się na Uniwersytecie Gdańskim. Wśród gości i uczestników konferencji byli: adw. prof. dr hab. Piotr Kruszyński, adw. prof. dr hab. Wojciech Cieślak, adw. dr Monika Zbrojewska oraz apl. adw. Piotr Gruziński;
• 26 października 2013 r. OBA wraz z Akademią im. Jana Długosza zorganizował trzecią w tym roku konferencję naukową pt. „Wizja procesu karnego dziś i jutro”. Jej prelegentami byli: adw. prof. dr hab. Piotr Kruszyński, adw. dr Monika Zbrojewska, adw. dr Tomasz Srogosz oraz radca prawny Amadeusz Małolepszy.

b) patronaty

• 17 maja 2013 r. OBA wraz z NRA objął patronat nad konferencją organizowaną przez Katedrę Prawa Gospodarczego i Handlowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Konferencja III Forum Prawa Spółek „W stulecie urodzin Profesora Adama Szpunara” miała na celu uhonorowanie dorobku jednego z najwybitniejszych specjalistów prawa cywilnego. Konferencja zgromadziła przedstawicieli świata nauki i praktyki. Wydział Prawa i Administracji UŁ zapewnił adwokatom i aplikantom adwokackim bezpłatne uczestnictwo w konferencji i w panelu dyskusyjnym oraz możliwość uzyskania przez uczestników punktów szkoleniowych;
• OBA wraz z NRA objął patronatem pracę habilitacyjną adw. dr Moniki Zbrojewskiej. Temat pracy habilitacyjnej brzmi Rola i stanowisko prawne Sądu Najwyższego w procesie karnym.

V. Działalność wydawnicza i informacyjna OBA

a) publikacje książkowe

• OBA wraz z NRA i Izbą Pomorską w czerwcu 2013 r. wydał Komentarz do przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym adwokatów adw. Krzysztofa Kantego i adw. Tomasza Kantego. Publikacja ta zwiększyła szczupłą liczbę dotychczasowych opracowań nt. postępowania dyscyplinarnego adwokatów.
• OBA wraz z NRA wydał pracę naukową adw. dr Moniki Zbrojewskiej pt. Rola i stanowisko prawne Sądu Najwyższego w procesie karnym.

b) informacje dotyczące działalności OBA na łamach „Palestry”

• od 2013 roku w miesięczniku „Palestra” została wprowadzona stała rubryka Ośrodka Badawczego Adwokatury, w której na bieżąco relacjonowane są wszystkie podejmowane przez OBA inicjatywy, projekty i patronaty.

Małgorzata Grzesiak, Monika Zbrojewska