W dniach od 14 do 16 kwietnia 2011 r. odbyło się w Porto w Portugalii seminarium, którego temat organizatorzy określili (obrady toczyły się po angielsku) The Business of Law and the Profession of Law, co w wolnym tłumaczeniu można wyrazić określeniem: Adwokatura – biznes czy profesja. Seminarium zorganizował pod auspicjami Międzynarodowego Związku Adwokatów w Paryżu (Union International des Avocats) Krajowy Komitet UIA w Portugalii – Komisja Przyszłości Zawodu Adwokackiego we współdziałaniu z Radą Adwokacką w Porto i Izbą Handlową w Porto. W istocie seminarium poświęcone było zagadnieniom etyki adwokackiej w warunkach, gdy formy wykonywania zawodu adwokata czasem przybierają kształt dużych organizacji gospodarczych: spółek i korporacji, w których osiąganie odpowiednich efektów ekonomicznych ma istotne znaczenie. W ocenie organizatorów seminarium w ciągu ubiegłego dziesięciolecia sposób wykonywania zawodu adwokackiego radykalnie się zmienił na skutek czynników zewnętrznych – technologii i globalizacji. Praktyka prawnicza historycznie postrzegana jako wykonywanie zawodu dziś stała się raczej biznesem. Jednocześnie tym, co odróżnia praktykę adwokacką od większości branży biznesowych, jest fakt, że nasze usługi wymagają zachowania określonych standardów etycznych i moralnych (vide uwagi w anonsie na stronie internetowej UIA).

Obrady otworzył Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej w Lizbonie António Marinho Pinto przy udziale Prezesa Narodowego Komitetu UIA w Portugalii i Komisji Przyszłości Adwokatury, mecenasa Luisa Miguela Novaisa oraz adwokata Jamesa C. Moore’a, byłego Prezesa Rady Adwokackiej Stanu Nowy Jork, organizatora kongresu UIA w Miami Beach w październiku 2011 r.

Seminarium miało charakter otwartej debaty przy sześciu stolikach tematycznych pod przewodnictwem moderatorów, tematyka zaś była rozległa, poczynając od roli adwokackich organizacji samorządowych w ochronie podstawowych wartości, wolnej konkurencji i praw konsumenta, poprzez formy wykonywania zawodu („solo, partnerstwo, umowa o pracę… i co jeszcze?”), na omówieniu relacji adwokat–klient z punktu  widzenia każdego z nich kończąc. Ten ostatni temat wzbudził niemałe emocje, zwłaszcza że zaproszono do debaty klientów-przedsiębiorców, a ich punkt widzenia w żaden sposób – pomimo niezwykle żywej wymiany zdań – nie dał się pogodzić ze spojrzeniem adwokatów. Wyjątkową aktywność wykazali w tej debacie-polemice mecenas Paulo Samagaio z Porto oraz mecenas Luis Miguel Novais w potyczce słownej z panem Jaime Estevesem, partnerem firmy Price Waterhouse Coopers.

Z kolei mecenas James C. Moore, doświadczony amerykański adwokat i jeden ze współorganizatorów seminarium, przytoczył wspomnienia z książki Johna Adamsa, drugiego prezydenta Stanów Zjednoczonych, który przed objęciem urzędu prezydenta przez wiele lat praktykował jako adwokat i borykał się z tymi samymi problemami, co dzisiejsi adwokaci – klienci są niewdzięczni, zbyt wymagający i niechętnie płacą.

Wskazywano, że w dobie globalizacji zawód adwokata podlega coraz większej presji ze strony klientów. Poruszano temat rosnących wymagań klientów, którzy jednocześnie oczekują niższych i najlepiej z góry określonych opłat za usługi adwokackie (tzw. „wyrafinowani klienci”). Oczekują oni często zagwarantowania efektu w postaci wygranej. Ponadto zaobserwowano narastające zjawisko zniechęcenia do procedur sądowych i biurokracji, co rodzi z kolei tendencje do poszukiwania porad prawnych w Internecie. Podobnie jak w przypadku potrzeby skorzystania z pomocy lekarza: pacjenci wolą radzić sobie sami, szukając odpowiedzi w sieci.

Uczestnicy dyskusji zwracali uwagę na to, że niezależnie od form, w jakich adwokaci wykonują swój zawód – także wtedy gdy ich kancelarie mają charakter organizacji biznesowych – przestrzeganie zasad etyki i deontologii zawodu adwokackiego jest podstawowym standardem. Tajemnica zawodowa, niezależność, lojalność wobec klienta i inne zasady etyczne to norma, od której nie ma odstępstwa.

Wielu uczestników debaty zwróciło uwagę na konieczność podejmowania przez adwokaturę działań pro bono wobec potrzeby pochylenia się nad sytuacją najuboższych.

W trakcie dyskusji, jako jedyni uczestnicy z Polski, przedstawiliśmy stanowisko polskiej adwokatury w sprawie konieczności dbania o podstawowe wartości etyki i deontologii zawodu adwokata, zwłaszcza w sytuacji gdy do zawodu wchodzą adwokaci bez aplikacji, co może przyczynić się do stopniowej erozji fundamentalnych zasad wykonywania zawodu. Przytoczyliśmy punkt V końcowej uchwały 10. Krajowego Zjazdu Adwokatów w Gdańsku–Sopocie z listopada 2010 r. na temat pierwszeństwa zasad etycznych nad biznesem, co spotkało się z aprobującą uwagą uczestników.

W obradach uczestniczyło około 60 adwokatów z krajów europejskich, Stanów Zjednoczonych, a także z Ameryki Południowej i Azji.

Nie można też pominąć pozamerytorycznej strony przedsięwzięcia, a w szczególności tego, że organizatorzy zadbali o umożliwienie kontaktów towarzyskich. W przeddzień rozpoczęcia obrad odbył się koktajl powitalny w obrosłym ponad 200-letnią tradycją British Factory House, połączony z degustacją rocznikowych win porto, co ułatwiło poznanie się uczestników, uroczysta kolacja wieczorem pierwszego dnia obrad w Pałacu Sztuk (Palacio das Artes) dała zaś okazję do nawiązania osobistych relacji.

Obrady toczyły się we wspaniałych pomieszczeniach Palacio do Bolsa (Pałac Giełdy), budynku zbudowanego w 1834 roku, w którym znajdują się między innymi słynne: Sala Mauretańska, sala arbitrażowego sądu gospodarczego i wiele innych, niezwykle  interesujących wnętrz. Zorganizowanie seminarium w Porto dało również okazję do zwiedzenia miasta i jego zabytków, miasta o wyjątkowej architekturze i urodzie, usytuowanego nad Oceanem Atlantyckim przy ujściu Duero.