W dniu 22 lutego 2018 r. w Sali Widowiskowej Studenckiego Centrum Kultury Uniwersytetu Opolskiego odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. „Kary jako podstawowe sankcje w prawie karnym”. Organizatorem konferencji była Katedra Prawa Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego oraz Okręgowa Rada Adwokacka w Opolu, przy współpracy z Sądem Okręgowym w Opolu i pod honorowym patronatem Koła Naukowego Prawa Karnego „Wokanda”. Z kolei patronatem medialnym konferencję objęły: „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne”, „Humanistyczne Zeszyty Naukowe Prawa Człowieka” oraz Wydawnictwo OD.NOWA i 24Opole.

Komitet naukowy tworzyli: prof. zw. dr hab. Stanisław Hoc (przewodniczący), prof. zw. dr hab. Ryszard A. Stefański, dr Dariusz Jagiełło oraz dr Dariusz Mucha. Natomiast w skład komitetu organizacyjnego wchodzili: adw. Marian Jagielski, Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Opolu, oraz adw. dr Dariusz Mucha, adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego.

W konferencji udział wzięło liczne grono przedstawicieli nauki prawa karnego materialnego i procesowego, adwokaci, sędziowie, aplikanci adwokaccy oraz kilkunastu studentów prawa z Uniwersytetu Opolskiego. Konferencja zgromadziła wybitnych i uznanych ekspertów (autorytety naukowe, a zarazem praktyków) z sześciu akademickich ośrodków naukowych w Polsce. Konferencja została wpisana w terminarz szkoleń zawodowych dla adwokatów Izby Adwokackiej w Opolu (6 punktów). Łącznie liczba wszystkich uczestników konferencji wyniosła około 190 osób.

Konferencję otworzył jej gospodarz – prof. zw. dr hab. Stanisław Hoc, Kierownik Katedry Prawa Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego, który już na wstępie wskazał, że przedmiotem konferencji będzie refleksja i dyskusja nad karami jako podstawowymi sankcjami w prawie karnym, oraz adwokat Marian Jagielski, który z kolei nawiązał do faktu, że konferencja wpisuje się w kalendarz imprez okolicznościowych związanych ze 100- leciem adwokatury polskiej oraz 65. rocznicą powstania Izby Adwokackiej w Opolu.

Nadto profesor Stanisław Hoc, witając wszystkich uczestników konferencji, stwierdził, że: „Ogólnopolska Konferencja «Kary jako podstawowe sankcje w prawie karnym» jest niewątpliwie bardzo ważnym wydarzeniem i ucztą intelektualną karnistów, adwokatów, sędziów. Jest przy tym owocem bliskiej współpracy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego z Okręgową Radą Adwokacką w Opolu. Po raz pierwszy w historii naszego Wydziału udało się, m.in. dzięki intensywnym i skutecznym zabiegom podejmowanym przez Pana dra Dariusza Muchę, zaprosić wybitnych karnistów – teoretyków i praktyków (profesorowie, adwokaci, sędziowie Sądu Najwyższego w stanie spoczynku, były Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny, były I Prezes Sądu Najwyższego, były Zastępca Prokuratora Generalnego) do przyjazdu do Opola. Władze dziekańskie wysoko oceniają nasze przedsięwzięcie, wymagające wielu wysiłków organizacyjnych, które zostały przez organizatorów zrealizowane wzorcowo”.

Uczestników konferencji powitali również jako honorowi jej goście: dr hab. Piotr Stec prof. UO, Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego, oraz dr Joanna Ryszka, Prodziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego, jak również sędzia Jerzy Połukord, Prezes Sądu Okręgowego w Opolu, oraz prokurator Henryk Wilusz, Zastępca Prokuratora Okręgowego w Opolu. Wszyscy oni zgodnie stwierdzili, że konferencja jest ważnym wydarzeniem dla szeroko rozumianego środowiska prawniczego na Opolszczyźnie, a przy tym doskonałą formą uczczenia jubileuszu odzyskania przez Polskę niepodległości, 100 lat polskiej adwokatury oraz 65 lat Izby Adwokackiej w Opolu.

Z uwagi na przedmiot konferencji oraz liczbę prelegentów została ona podzielona na dwa panele oddzielone od siebie przerwą kawową, w ramach których rozważano aspekty i problemy stricte prawne zakreślone tematem głównym konferencji.

W ramach pierwszego panelu, który prowadził profesor Stanisław Hoc, poruszone zostały problemy instytucjonalne wybranych środków karnych bądź kar opisanych w prawie karnym.

W pierwszym wystąpieniu, zatytułowanym Środki karne w kodeksie karnym, dr hab. Teresa Gardocka, prof. Uniwersytetu SWPS, omówiła sens i historię środków karnych w polskim prawie. Prelegentka podkreśliła, że do wejścia w życie Kodeksu karnego z 1997 roku środki karne nazywane były karami dodatkowymi, których katalog po raz pierwszy został ustalony w Kodeksie karnym z 1932 roku. Nadto wskazała, że niektóre z nich mogą być stosowane również jako środki zabezpieczające, a przy tym podniosła, że z uwagi na kierunek ich rozwoju zmierzają one w swej istocie do powiązania ich raczej z instrumentami obrony społecznej niż z instrumentami karania, co było pierwotnym założeniem ich wprowadzenia.

Następnie referat wygłosił prof. zw. dr hab. Ryszard Stefański (Uczelnia Łazarskiego w Warszawie). W wystąpieniu pt. Środki karne: podstawowa czy dodatkowa reakcja prawnokarna rozważał, czy środki karne stanowią dodatkową reakcję na popełnione przestępstwo, czy też mogą być samoistnymi środkami zastępującymi karę. Prelegent dowodził, że środki karne realizują wszystkie cele, jakie stoją przed karami, ale – w zależności od rodzaju środka – nadrzędną rolę odgrywa sprawiedliwa odpłata lub oddziaływanie zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do sprawcy albo też oddziaływanie w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Nadto wyraził on pogląd, że niektóre środki karne in concreto są zarówno bardziej dolegliwie niż kary, jak i lepiej spełniają pozostałe cele kary. Z tego też powodu ostatecznie referent zaproponował dodanie do Kodeksu karnego art. 59b, przewidującego możliwość orzeczenia za występek środka karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego, jeżeli w ten sposób zostaną spełnione cele kary.

Trzecim prelegentem był dr hab. Zbigniew Ćwiąkalski, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat, który przedstawił referat pt. Zwyczajne i nadzwyczajne złagodzenie kary po zmianach. W swej wypowiedzi zwrócił on uwagę na fakt, że w ostatnich latach dokonano kilku znaczących zmian w zakresie instytucji związanych z łagodzeniem kary. Jedną z najistotniejszych jest likwidacja w 2016 roku art. 60a k.k., pozwalającego w ramach dobrowolnego poddania się karze oraz skazania bez rozprawy na zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary poza  przypadkami wskazanymi w art. 60 § 1–4 k.k. Uczyniło to instytucję dobrowolnego poddania się karze mniej atrakcyjną. Wprowadzono natomiast – jak podkreślił referent – nowe podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary lub zmodyfikowano przepisy dotychczasowe. Wskazać należy tu w szczególności: art. 233 § 5 k.k., w którym wprowadzono słowo „ekspertyza”, art. 259b k.k., który dotyczy czynnego żalu przy przekroczeniu granicy RP w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym na terenie innego państwa, art. 277c k.k., który z kolei odnosi się do czynnego żalu związanego z fałszem materialnym i intelektualnym dokumentu w postaci faktury, i wreszcie art. 277d k.k., który ujawnia okoliczności dotyczące popełnienia przestępstwa po wszczęciu postępowania karnego związanego z fałszowaniem faktur. Szczególne wątpliwości w ocenie profesora Ćwiąkalskiego budzi dyspozycja art. 259b k.k., która mówi o obligatoryjnym nadzwyczajnym złagodzeniu kary, a nawet o możliwości warunkowego zawieszenia jej wykonania w stosunku do przestępstwa z art. 259a k.k., gdzie dolne zagrożenie wynosi 3 miesiące pozbawienia wolności. Tym samym nadzwyczajne złagodzenie kary – zgodnie z art. 60 § 6 pkt 4 k.k. – może polegać wyłącznie na orzeczeniu kary grzywny albo kary ograniczenia wolności. Na zakończenie prelegent zwrócił uwagę na fakt, że powstaje pytanie, o jakie zawieszenia kary tu chodzi, skoro kara pozbawienia wolności w ogóle nie wchodzi w rachubę w ramach możliwego wymiaru, podobnie jak nie wchodzi w rachubę zawieszenie kary grzywny lub ograniczenia wolności, ponieważ w ogóle się ich nie zawiesza.

Kolejnym prelegentem był prof. zw. dr hab. Stefan Lelental (Uniwersytet Łódzki), adwokat, który wygłosił referat pt. Struktura kar pozbawienia wolności orzekanych za przestępstwa i wykonywanie tych kar. W swej wypowiedzi nawiązał on do podziału nauk na formalne (dedukcyjne) i realne (empiryczne), który w odniesieniu do szeroko rozumianego prawa karnego oznacza, że w nauce prawa karnego materialnego i prawa postępowania karnego przewagę zyskują elementy strony formalnej, natomiast w nauce prawa karnego wykonawczego większe znaczenie mają elementy strony realnej, praktycznej. Prawo karne wykonawcze – akcentował prelegent – charakteryzują: pragmatyzm, konkretność sytuacji, liczenie się z realiami, tendencja do opierania się na faktach, swoista empiria. Dlatego też zapewne z tego powodu w referacie profesora Lelentala znalazło się wiele informacji ujętych w tabelach zawierających zestawienie sankcji za zbrodnie i za występki określone w części szczególnej kodeksu karnego z 1997 roku, które mogą być modyfikowane przez sąd w razie zastosowania art. 37a, art. 37b i art. 77 § 2 k.k., a także struktury wykonywanych kar pozbawienia wolności w latach 2005–2017. Nadto referent wskazał też na liczby orzeczeń oczekujących na wykonanie w latach 2001–2017.

Piątym prelegentem tej części konferencji był dr hab. Zbigniew Kwiatkowski, prof. Uniwersytetu Opolskiego (sędzia Sądu Okręgowego w Opolu), który wygłosił referat pt. Dyrektywy stosowane przez sąd przy orzekaniu warunkowego przedterminowego zwolnienia. Referent przedstawił dyrektywy stosowane przez sąd przy orzekaniu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności. Analizując powyższe zagadnienie, prelegent wskazał, że w doktrynie i judykaturze występują w tej kwestii dwa przeciwstawne stanowiska. Zgodnie z jednym z nich ogólne dyrektywy wymiaru kary, o których mowa w art. 53 k.k., poprzez art. 56 k.k., mają zastosowanie również przy orzekaniu warunkowego przedterminowego zwolnienia. Drugie zaś stanowisko przyjmuje, że sąd penitencjarny, orzekając o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, powinien kierować się względami prognostycznymi co do osoby skazanego, określonymi w art. 77 § 1 k.k., a nie dyrektywami wymiaru kary ujętymi w art. 53 § 1 k.k. Po przytoczeniu argumentów na rzecz poszczególnych stanowisk prelegent zaakcentował pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z 26 kwietnia 2017 r., I KZP 2/17, że „podstawę orzekania o warunkowym przedterminowym  zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności stanowią kryteria określone w art. 77 § 1 k.k., nie są natomiast przesłankami rozstrzygania w tym przedmiocie dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 k.k., art. 54 § 1 k.k. oraz w art. 55 k.k. (art. 56 k.k.)”.

Przedstawiciel samorządu adwokatów mgr Marian Jagielski, Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Opolu, w referacie mającym charakter prezentacji multimedialnej pt. System dozoru elektronicznego – rys historyczny omówił problematykę związaną z funkcjonowaniem w przeszłości wykonania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego w Polsce z perspektywy stabilności i realiów prawa karnego. Swoją wypowiedź oparł m.in. na danych statystycznych, które poddał wnikliwej analizie pod różnym kątem w tym zakresie. Nadto dokonał oceny zmiany regulacji odnoszącej się do zmiany prawa w zakresie tej instytucji z uwagi na jej ewolucję jako nowego elementu wykonania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym.

Ostatnim prelegentem pierwszego panelu konferencji był dr hab. Leszek Wieczorek, prof. Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach (Dyrektor Instytutu Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna w Krakowie), który wygłosił referat pt. Międzynarodowe standardy wykonywania kary pozbawienia wolności z polskiej perspektywy. Omówił w nim zagadnienia dotyczące Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu lub Karaniu, który został ustanowiony na podstawie Konwencji Rady Europy z 1987 roku. Wskazał, że Konwencja ta nie zawiera nowych praw lub swobód katalogowych. Ustanawia jednak mechanizm kontroli mający na celu monitorowanie wdrażania przez państwa członkowskie art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, jakim jest Krajowy Mechanizm Prewencji. Zwrócił uwagę na szczególny problem w zakresie wykonywania zaleceń organów międzynarodowych, jakim jest przeludnienie w polskich więzieniach. Ocenił, że polskie regulacje prawne w tej dziedzinie są niewystarczające. Sformułował określone propozycje zmian. Szczególnie istotna wydaje się propozycja opracowania nowego kodeksu karnego wykonawczego, w sposób zróżnicowany regulującego standardy odnoszące się do powierzchni celi przypadającej na jednego skazanego uzależnionej od typu zakładu karnego, w którym odbywa on karę pozbawienia wolności. Inny bowiem reżim obowiązuje w zakładach karnych typu zamkniętego, gdzie cele są zamknięte przez całą dobę, a inny reżim – w zakładach karnych typu półotwartego czy typu otwartego. Przecież – jak podkreślił referent – w zakładach karnych typu otwartego cele mieszkalne pozostają otwarte przez całą dobę. Skazani przebywający w takich jednostkach swój pobyt w celi mogą ograniczyć do niezbędnego minimum, przez cały dzień korzystając z ogólnie dostępnych pomieszczeń (np. świetlic czy innych pomieszczeń socjalnych). Tak więc tam, gdzie osobie pozbawionej wolności, zgodnie z regulacjami prawnymi, praktycznie uniemożliwia się opuszczanie celi przez dwadzieścia trzy godziny na dobę (wyjątek stanowi godzinny spacer albo inne wyjście z celi związane z kąpielą albo wizytą u wychowawcy lub lekarza), postulował wprowadzenie wyższej normy powierzchniowej – np. 4 m2 . Takie rozwiązanie – w ocenie prelegenta – z całą pewnością mieści się w powszechnym rozumieniu pojęcia „humanitarne warunki pobytu w jednostce penitencjarnej”.

Drugi panel również prowadził – na wyraźne życzenie komitetu organizatorskiego konferencji – profesor Stanisław Hoc jako jej gospodarz.

Pierwszym prelegentem drugiego panelu był prof. zw. dr hab. Lech Gardocki (Uniwersytet SWPS). Jego wystąpienie było zatytułowane Kryminalizacja a sankcje karne. Referent zwrócił uwagę, że zakres penalizacji wyraźnie się rozszerza, nie tylko w ostatnich dziesięcioleciach, ale też w ciągu wieków, a przy tym podkreślił, że istnieje wyraźny związek między kształtowanym przez prawo katalogiem kar – w tym środków karnych – a zakresem penalizacji. Referent wskazał również, że w czasach, gdy prawo karne posługiwało się niemal wyłącznie karą śmierci, penalizowany mógł być tylko wąski krąg zachowań, które z punktu widzenia ówczesnego prawodawcy zasługiwały na karę główną. Nadto profesor Gardocki stwierdził, że rozwój penalizacji jest ściśle związany z rozwojem instrumentów karania, tj. kar i środków karnych, przy założeniu, że im większy jest katalog instrumentów wykorzystywanych do karania, tym łatwiej jest obejmować penalizacją coraz większe obszary i większy krąg zachowań. Referent zaznaczył jednak, że jest także odwrotnie, tj. im szerszy jest zakres penalizacji, im większe obszary i więcej zachowań obejmuje, tym więcej instrumentów karnych potrzeba do jego realizacji.

Drugim prelegentem tej części konferencji był dr hab. Jerzy Lachowski, prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, adwokat. Tematem jego wystąpienia były Przesłanki orzekania kary łącznej. Na wstępie referent podkreślił, że uregulowanie zawarte w art. 85 k.k. zostało gruntownie znowelizowane na podstawie ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku. Ustawodawca zrezygnował – jak wskazał prelegent – z warunku pierwszego w postaci nieprawomocnego wyroku, który stanowił cezurę czasową zbiegu przestępstw, a w jego miejsce wprowadził kilka przesłanek o charakterze pozytywnym i negatywnym, determinujących dopuszczalność łączenia kar. Takie rozwiązanie zrodziło u profesora Lachowskiego pytanie, czy po noweli wciąż mamy do czynienia ze zbiegiem przestępstw, czy też wyłącznie ze zbiegiem kar. Wprowadzono warunek – jak podkreślił w dalszej części swego wystąpienia – że łączyć można tylko kary wymierzone, a także podlegające wykonaniu, przy czym – z uwagi na obecne brzmienie przepisu art. 85 § 3 k.k. – przewidziana jest niedopuszczalność łączenia kary wykonanej z karą za przestępstwo popełnione w trakcie odbywania kary. Referent zwrócił nadto uwagę, że ustawa wprowadza zakaz łączenia kar orzeczonych przez sąd właściwy w sprawach karnych w państwach Unii Europejskiej oraz że obowiązująca regulacja odnosząca się do orzekania kary łącznej rodzi liczne problemy interpretacyjne, które z kolei przekładają się na praktykę stosowania normy prawnej z art. 85 k.k.

Trzecim prelegentem był prof. zw. dr hab. Jacek Sobczak (Uniwersytet SWPS), który przedstawił referat pt. Kary i środki karne w kodeksie karnym skarbowym. W swej wypowiedzi zwrócił on uwagę na to, że prawo karne skarbowe ma w pierwszym rzędzie chronić interesy finansowe skarbu państwa oraz innych podmiotów. Z jednej strony ma więc realizować cel represyjny, jakim jest wymierzenie sprawcy stosownej dolegliwości, z drugiej strony chce osiągnąć cel kompensacyjny, skłaniając sprawcę do wykonania obowiązku, za niewykonanie którego spotkała go sankcja. Ustawodawca zmierzał więc do innego ukształtowania modelu odpowiedzialności karnej, niż ma to miejsce w Kodeksie karnym. Model przyjęty w Kodeksie karnym skarbowym – jak podkreślił referent – przez wymuszenie respektowania nakazów i zakazów w drodze sankcji administracyjnych uznany został przez ustawodawcę a priori za nieskuteczny. Analiza systemu kar i środków karnych w Kodeksie karnym skarbowym prowadzić musi do wniosku, że wbrew pozorom różnią się one zarówno swoim charakterem, jak i celami od tych, które przewidziano w Kodeksie karnym. Jeszcze większe różnice zaobserwować można w odniesieniu do środków karnych. Generalnie przy tym da się zauważyć przewagę elementu odszkodowawczego o charakterze fiskalnym nad czynnikami zmierzającymi do wyrządzenia sprawcy określonej dolegliwości. Tak więc funkcja egzekucyjna ma pierwszorzędne znaczenie. Dlatego też zapewne z tego powodu w referacie profesora Sobczaka znalazło się stwierdzenie, że naprawienie szkody wyrządzonej przez czyn zabroniony w prawie karnym skarbowym ma mieć wpływ zarówno na wymiar, jak i rodzaj kary orzekanej wobec sprawcy. Filozofia karania w prawie karnym skarbowym opiera się na założeniu, że pierwszorzędne znaczenie ma wyegzekwowanie należności publicznoprawnej bądź wyrównanie uszczerbku finansowego przed celami represyjnymi. Kary i środki karne mają więc w pierwszym rzędzie pełnić funkcję  ochronną, przy czym wyraźnie zauważalny jest fakt, iż kara grzywny jest główną dolegliwością ekonomiczną przewidzianą w prawie karnym skarbowym, przy czym jedyną przewidzianą za wykroczenia. Warto przy tym zauważyć, że kara grzywny za wykroczenie skarbowe zdaje się pełnić funkcje zbliżone do kar pieniężnych o charakterze administracyjnym. Na kompensacyjno-egzekucyjny cel Kodeksu karnego skarbowego wskazują także przewidziane w nim środki karne. Nadto referent stwierdził też, że kolejne nowelizacje Kodeksu karnego skarbowego zmierzają jednak w kierunku zwiększenia jego represyjności w zakresie kary pozbawienia wolności, zwłaszcza w odniesieniu do przestępstw podatkowych.

Kolejnym referentem był piszący te słowa dr Dariusz Mucha (Uniwersytet Opolski), adwokat, który wygłosił referat pt. Kara ograniczenia wolności – instrukcja obsługi. Prelegent podkreślił, że istota kary ograniczenia wolności polega na limitowaniu sfery wolności skazanego przy jednoczesnym nałożeniu na niego zobowiązania do podjęcia wyznaczonej nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne. Zwrócił przy tym uwagę na fakt, że o skuteczności wykonania tej kary tak naprawdę w obecnym stanie prawnym decyduje wyłącznie sam skazany, który przez swoje zachowanie może ją sprowadzić wyłącznie do wymiaru kary „papierkowej”, tj. wymierzonej orzeczeniem sądu, ale nigdy w tej postaci niewykonanej. W konkluzji referent przytoczył własne spostrzeżenia, jakie zrodziły się u niego na tle postępowań wykonawczych ze swojej praktyki adwokackiej jako obrońcy. Podkreślił przy tym, że ustawodawca wcale w pełni nie premiuje faktu, że skazany dobrowolnie przystąpił do wykonania kary ograniczenia wolności i ją wykonuje bez żadnych zastrzeżeń sądu ją nadzorującego. Jako przykład podał ustawowe przesłanki z przepisu art. 87 § 1 k.k., odnoszące się do kary łącznej w przypadku skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, kiedy to sąd obligatoryjnie z mocy prawa wymierza wobec takiego skazanego karę łączną pozbawienia wolności. Tym samym sąd nie ma możliwości odstąpienia od orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności wobec skazanego, który wykonuje karę ograniczenia wolności. Taki stan rzeczy referent określił jako niesprawiedliwy i niesłuszny.

W dalszej części konferencji dr Dariusz Jagiełło (Uniwersytet SWPS), radca prawny, przedstawił referat pt. Alternatywy dla kary bezwzględnego pozbawienia wolności – uwagi na tle prawnoporównawczym. Prelegent dokonał analizy wybranych przykładów alternatyw dla krótkoterminowego pozbawienia wolności, które mają różny potencjał oraz możliwość ich stosowania, m.in. odniósł się do szeregu systemów europejskich, takich jak węgierski, litewski, francuski, ukraiński czy rosyjski. Nadto przybliżył słuchaczom nieznane polskiemu systemowi prawnokarnemu kary, takie jak kara aresztu końca tygodnia czy wydalenia cudzoziemca z kraju oraz kary kursu podnoszenia świadomości obywatelskiej. Na kanwie przyjętego przez siebie stanowiska i argumentacji referent konkludował, że w jego ocenie możliwe jest rozważenie wprowadzenia aresztu czy orzekanie krótkoterminowej kary pozbawienia wolności w dniach albo tygodniach. Stwierdził nawet, że być może jest zasadne wprowadzenie do naszego systemu prawa kary wydalenia cudzoziemca z kraju, a także wskazywał, że pewnych możliwości w tym zakresie można upatrywać w sferze wykonawczej. Referent zauważył nadto w dalszej części swej wypowiedzi, że biorąc pod uwagę status majątkowy przeciętnego sprawcy w Polsce i na zachodzie Europy, nie można oczekiwać, że grzywna w najbliższym czasie zastąpi karę pozbawienia wolności.

Przedostatnim prelegentem drugiego panelu konferencji był sędzia Tomasz Huminiak, Kierownik Sekcji Wykonawczej Sądu Rejonowego w Opolu, który przedstawił referat pt. Efektywność wykonania kary – uwagi de lege lata i propozycje de lege ferenda. Wystąpienie dotyczyło zmian przepisów prawa wykonawczego od dnia 1 września 1998 roku do dnia 15 kwietnia 2016 roku w aspekcie wpływu tych zmian na  efektywność wykonywania kar, a zwłaszcza na sprawność i szybkość ich wykonywania. Po fazie zmian przyspieszających proces po dniu 1 stycznia 2012 roku – jak podkreślał w swej wypowiedzi referent – nastąpiło odwrócenie polityki wyrażone zmianami od dnia 1 lipca 2015 roku. Prelegent poddał krytycznej ocenie owe zmiany, a w konkluzji swojej wypowiedzi stwierdził, że ów odwrót nie jest słuszny i prowadzi do demoralizującego przedłużenia procesu wykonania kary.

Ostatnim prelegentem zamykającym drugi panel, a de facto cały dzień konferencyjny, był prowadzący konferencję prof. zw. dr hab. Stanisław Hoc (Uniwersytet Opolski), który wygłosił referat pt. O potrzebie badań sędziowskiego wymiaru kary. Prelegent mówił o tym, że istnieje potrzeba kontynuowania badań Bronisława Wróblewskiego, Witolda Świdy i Tomasza Kaczmarka w nowych już warunkach obowiązywania Kodeksu karnego z 1997 roku w zakresie sędziowskiego wymiaru kary i że jest to pole dla ambitnych habilitantów, chcących wychodzić szerzej poza granice rozważań teoretycznych. Zwrócił przy tym uwagę na fakt, że według danych Ministerstwa Sprawiedliwości liczba sędziów sądów powszechnych w Polsce waha się w granicach około 10 000, w tym sędziów zajmujących się sprawami karnymi może być około 5000 (szacunkowo, do ustalenia w Ministerstwie Sprawiedliwości). W dalszej części swojej wypowiedzi prelegent skupił się na informacyjnym przedstawieniu podejmowanych badań sędziowskiego wymiaru kary – ze zwróceniem uwagi na konieczność ich kontynuowania i rozwijania – oraz wskazał problemy mogące przy nich wystąpić.

W żywej dyskusji po wygłoszeniu referatów na każdym z dwóch paneli uczestnicy konferencji przedstawili swoje refleksje na temat funkcjonowania przepisów w praktyce z perspektywy własnych grup zawodowych.

Mowy końcowe o charakterze podsumowującym konferencję wygłosili profesor Stanisław Hoc oraz dziekan Marian Jagielski, którzy stwierdzili zgodnie, że konferencja spełniła pokładane w niej nadzieje i cele, a przy tym stała się okazją do wymiany poglądów na temat kwestii prawnych związanych z karami jako podstawowymi sankcjami w prawie karnym. Nadto – co każdy z nich podkreślił z osobna – zintegrowała opolskie środowisko prawników (akademików i praktyków), a także stanowiła doniosłe wydarzenie dla Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego oraz dla Izby Adwokackiej w Opolu z uwagi na jubileuszowy charakter roku 2018 dla Polski oraz polskich – w tym opolskich – adwokatów.

Opolska konferencja okazała się – jak dowiodły tego sformułowane w czasie dyskusji pytania, zahaczające wręcz o kazuistykę wychodzącą poza temat główny konferencji, a następnie rozmowy kuluarowe – bardzo potrzebną inicjatywą i wpisała się w wydarzenia 2018 roku jako roku jubileuszowego. Wydaje się ponadto, że konferencja była również wydarzeniem naukowym oczekiwanym przez szerokie grono przedstawicieli opolskiej nauki prawa oraz przedstawicieli zawodów prawniczych na niej reprezentowanych jako zawodów zaufania publicznego.

Wygłoszone podczas konferencji referaty zostaną opublikowane w recenzowanej monografii pod redakcją naukową Stanisława Hoca i Dariusza Muchy o takim samym tytule jak tytuł przedmiotowej konferencji.