T radycyjnie w pierwszy piątek grudnia, czyli tym razem 7 grudnia 2012 r., odbyła się – zorganizowana przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu przy udziale dziekana Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego – doroczna, szósta już konferencja naukowa wrocławskiej adwokatury. Wobec proponowanych, szczególnie doniosłych modyfikacji modelu postępowania karnego oraz permanentnych w istocie zmian procedury cywilnej jej temat – „Adwokatura a aktualny model procedur sądowych” – stał się szczególnie aktualny, otwierając szerokie pole do wymiany poglądów na temat istoty i charakteru poszczególnych instytucji karno- oraz cywilnoprocesowych.

Cechując się zasłużoną renomą, niewątpliwie wynikającą z ukształtowania jej niebagatelnych walorów merytorycznych, konferencja i tym razem zgromadziła szerokie grono uczestników. Wśród nich byli nie tylko adwokaci i aplikanci adwokaccy – z wielu, nierzadko odległych od Wrocławia, izb adwokackich – ale również sędziowie (w tym zwłaszcza z Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, z Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu oraz kierownictwo Sądu Okręgowego we Wrocławiu), prokuratorzy (w tym zwłaszcza kierownictwo Prokuratury Apelacyjnej we Wrocławiu i prokuratorzy Prokuratury Okręgowej we Wrocławiu) oraz przedstawiciele świata nauki.

Oficjalnego otwarcia konferencji dokonał prodziekan Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii UWr. prof. dr hab. Piotr Machnikowski. Wszystkich jej uczestników serdecznie powitał adw. Andrzej Malicki. Następnie głos zabrał wiceminister sprawiedliwości prof. dr hab. Jacek Gołaczyński, który z perspektywy teorii i praktyki wymiaru sprawiedliwości podkreślił trafność wyboru tematu konferencji. W dalszej części wystąpił dr Martin Abend, dziekan saksońskiej Izby Adwokackiej w Dreźnie, który zwrócił uwagę na wagę uregulowań wspólnotowych i życzył zebranym owocnych obrad.

Część merytoryczną konferencji podzielono na dwa panele: karny oraz cywilny. Panel karny poświęcono roli sądu i stron procesowych w odniesieniu do postulowanego modelu procesu karnego. Panel cywilny dotyczył zaś roli sądu i stron procesowych w świetle zmian procesu cywilnego.

Moderator panelu karnego, adw. prof. dr hab. Jacek Giezek, już na wstępie nawiązał do istoty projektowanych zmian procedury karnej, eksponując w ten sposób założone de lege ferenda znaczne zwiększenie zakresu kontradyktoryjności stadium jurysdykcyjnego. Niejako w konsekwencji pierwszy z panelistów, prof. dr hab. Paweł Wiliński, przedstawił podstawowe założenia projektowanych zmian ustawy procesowej w tych ich aspektach, które mają zagwarantować osiągnięcie tego rezultatu. Kolejny z panelistów, zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand, zwrócił jednak uwagę na brak korelacji pomiędzy przewidywanymi zmianami przepisów regulujących stadium jurysdykcyjne a tymi, które dotyczą przebiegu śledztwa lub dochodzenia. Sędzia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu prof. dr hab. Jerzy Skorupka skupił swoją uwagę na projektowanych zmianach regulacji poświęconej tymczasowemu aresztowaniu, akcentując zawężenie przesłanek stosowania tego środka zapobiegawczego. W zasadzie kontynuując wątek zapoczątkowany przez zastępcę Prokuratora Generalnego Roberta Hernanda, następny panelista, adw. prof. dr hab. Piotr Kardas, podkreślił, że niektóre z planowanych rozwiązań dotyczących przebiegu postępowania przygotowawczego – a zwłaszcza przekazanie sądowi przez oskarżyciela publicznego tylko części akt zgromadzonych w tym stadium procesowym – stwarzają obawę znacznego nawet utrudnienia realizacji zasady kontradyktoryjności. Wreszcie adw. dr Tomasz Razowski – na przykładzie ustawy z 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary – zwrócił uwagę na, szczególnie widoczny w obszarze zasady kontradyktoryjności, brak koherencji pomiędzy projektowanymi zmianami Kodeksu postępowania karnego a wynikającymi z nich przeobrażeniami innych ustaw regulujących postępowania represyjne.

Moderator panelu cywilnego adw. Andrzej Malicki już na wstępie odniósł się do szczególnej roli sądu w kontekście tych zmian procedury cywilnej, które poszerzają zakres obowiązków stron, podnosząc zarazem, że zmiany te w istocie prowadzą do wyłącznie pozornego przyspieszenia postępowania, przy jednoczesnym obciążeniu stron i ich pełnomocników ponadstandardowymi sankcjami wynikającymi z niedopełnienia tych obowiązków. Następnie sędzia TK Wojciech Hermeliński – z perspektywy wyznaczonej orzecznictwem sądu konstytucyjnego – nawiązał do problematyki prawa do sądu, zwłaszcza w kontekście rozkładu i wysokości kosztów sądowych. Kolejny panelista, adw. prof. dr hab. Andrzej Kubas, wychodząc od podstawowych zagadnień dotyczących problematyki pism przygotowawczych, zwrócił uwagę na wzajemne powiązanie pomiędzy dyskrecjonalną władzą sędziowską a prekluzją dowodową. Z kolei adw. dr Monika Strus-Wołos krytycznie odniosła się zwłaszcza do obowiązku doręczenia pism procesowych bezpośrednio profesjonalnemu pełnomocnikowi drugiej strony (innego uczestnika postępowania). Adwokat Sławomir Krześ zwrócił uwagę na pojęcie czynności sprzecznej z dobrymi obyczajami, wyjaśniając znaczenie tej klauzuli generalnej oraz jej konsekwencje. Wreszcie adw. Andrzej Michałowski skoncentrował się na ustności postępowania cywilnego oraz wadze wystąpień sądowych stron (uczestników postępowania).

Oba panele zakończyły dyskusje. Końcowym akcentem konferencji były podziękowania skierowane przez dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej we Wrocławiu adw. Andrzeja Malickiego do osób, bez udziału których nie miałaby ona szans się odbyć.

Przebieg konferencji wyraźnie zobrazował, że projektowane, a w wypadku postępowania cywilnego już częściowo obowiązujące, zmiany procedur sądowych nakładają na strony oraz ich przedstawicieli procesowych obowiązki, które z jednej strony zwiększają ich wpływ na wynik postępowania w jego głównym nurcie, ale z drugiej nakazują wykonywać swoje obowiązki z ponadprzeciętną starannością, co bynajmniej nie dotyczy tylko adwokatów.

Zwieńczeniem konferencji był koncert Michała Bajora pt. „Od Piaf do Garou”, który odbył się w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu.

Tomasz Razowski