Abstrakt

Publikacja ogłoszeń dotyczących zamówień publicznych stanowi realizację zasady jawności i przejrzystości, jednocześnie wpływając na zachowanie uczciwej konkurencji i równe traktowanie wykonawców w ramach postępowania. W ustawie Prawo zamówień publicznych uregulowane zostały różne rodzaje ogłoszeń. W artykule rozważaniom poddano tematykę ogłoszenia o wykonaniu umowy w ramach zamówień klasycznych, w tym podjęto próbę identyfikacji celów wprowadzenia tejże instytucji oraz dookreślenia pojęcia wykonania umowy w kontekście tegoż ogłoszenia.

I.  Wprowadzenie

Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego kończy się wraz z zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego bądź unieważnieniem postępowania (art. 7 pkt 18 oraz art. 254 ustawy Prawo zamówień publicznych)Ustawa z 11.09.2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm.), dalej: p.z.p., która weszła w życie 1.01.2021 r. i zastąpiła ustawę z 29.01.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.), dalej: dawne p.z.p.. Zakończenie postępowania skutkuje aktualizacją obowiązku zamieszczenia lub przekazania do publikacji stosownego ogłoszenia. W przypadku postępowań o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości mniejszej niż progi unijne będzie to ogłoszenie o wyniku postępowania (art. 309 p.z.p.), natomiast w postępowaniach o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości równej lub przekraczającej progi unijne – ogłoszenie o udzieleniu zamówienia (art. 265 p.z.p., art. 50 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WEDyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26.02.2014 r. w sprawie zamówień publicznych (Dz.Urz. UE L nr 94, s. 65), dalej: dyrektywa 2014/24/UE.). W czasie obowiązywania dawnego p.z.p. obowiązki dotyczące zamieszczenia ogłoszenia w przypadku zamówień klasycznych na tym etapie dotyczyły ogłoszenia o udzieleniu zamówieniaZob. art. 95 dawnego p.z.p. oraz przypadków, gdy umowa została zmieniona na podstawie określonych przesłanekZob. art. 144 ust. 1c dawnego p.z.p., nadto fakt udzielenia zamówienia był uwidaczniany w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniachZob. art. 98 dawnego p.z.p.. Na podstawie aktualnie obW art. 421 ust. 5 p.z.p. zamieszczono podobny obowiązek dotyczący zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa. Regulacja ta dotyczy obowiązku przekazania w terminie 30-dniowym informacji o wykonaniu umowy Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych. W artykule tym określony został minimalny zakres informacji przekazywanych Prezesowi. Zróżnicowanie w sposobie przekazania i upublicznienia informacji między zamówieniami klasycznymi a zamówieniami w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa wynika ze specyfiki tych drugich.owiązujących przepisów zamawiający jest zobowiązany dodatkowo m.in. do zamieszczenia w Biuletynie Zamówień PublicznychDalej: BZP. ogłoszenia o wykonaniu umowy (art. 448 p.z.p.). W uprzednio obowiązującej ustawie obowiązek taki nie był unormowanyZgodnie z art. 91 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11.09.2019 r. Przepisów wprowadzających ustawę – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2020, dalej: przepisy wprowadzające p.z.p.) do umów w sprawie zamówienia publicznego, o których mowa w dawnym p.z.p., zawartych przed dniem 1.01.2021 r. lub po dniu 31.12.2020 r., a w następstwie postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych przed dniem 1.01.2021 r., stosuje się przepisy dotychczasowe. Regulacje dawnego p.z.p nie zawierały unormowania dotyczącego ogłoszenia o wykonaniu umowy, dlatego też mając na względzie art. 91 ust. 1 pkt 1 przepisów wprowadzających p.z.p., dla umów zawartych przed 1.01.2021 r. oraz dla umów zawartych po 31.12.2021 r. zawartych w wyniku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego wszczętych przed 1.01.2021 r. nie obowiązuje wymóg zamieszczania ogłoszenia o wykonaniu umowy.. Obecnie zgodnie z brzmieniem art. 448 p.z.p. zamawiający, w terminie 30 dni od wykonania umowy, zamieszcza w BZP ogłoszenie o wykonaniu umowy, na zasadach określonych w dziale III rozdziale 2 p.z.p. Uregulowanie to nie ma swojego odpowiednika w aktach unijnych dotyczących zamówień publicznychDotyczy to dyrektywy 2014/24/UE i Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z 26.02.2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE (Dz.Urz. UE L Nr 94, s. 243) oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2022/2303 z dnia 24.11.2022 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) 2019/1780 ustanawiające standardowe formularze do publikacji ogłoszeń w dziedzinie zamówień publicznych (Dz.Urz. UE L nr 305, s. 12). Zob. m.in. J. Jerzykowski (w:) Prawo zamówień publicznych. Komentarz, red. W. Dzierżanowski, J. Jerzykowski, Ł. Jaźwiński, M. Kittel, M. Stachowiak, komentarz elektroniczny do art. 448 p.z.p., pkt 1, Lex 2021; A. Szyszkowski, Ogłoszenie o zmianie umowy i wykonaniu umowy w przetargu nieograniczonym, Legalis 2021. Zob. także A. Szyszkowski, Ogłoszenia w trybie wolnej ręki, Legalis 2021; M. Kopacka-Biculewicz, Czy obowiązek zamieszczenia w BZP ogłoszenia o wykonaniu umowy jest zależny od trybu zawartej umowy oraz wartości zamówienia?, Lex 2021, QA 1739353.. Obowiązkiem zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy objęte zostały wszystkie tryby uregulowane w ustawie – Prawo zamówień publicznychPrzemawia za tym umiejscowienie art. 448 p.z.p. (dział „Umowa w sprawie zamówienia publicznego i jej wykonanie”) oraz jego treść, w ramach której nie unormowano wyłączeń zastosowania tegoż. Zob. A. Szyszkowski, Ogłoszenie o zmianie…; A. Szyszkowski, Ogłoszenia w trybie…; B. Artymowicz i in. (w:) Prawo zamówień publicznych. Komentarz, red. H. Nowak, M. Winiarz, Warszawa 2023, s. 1120. Nadto warto zauważyć, że obowiązek zamieszczania ogłoszenia o wykonaniu umowy dotyczy również zamówień sektorowych, a nie dotyczy zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 395 ust. 1 pkt 2 p.z.p.). Obowiązek z art. 448 p.z.p. nie obejmuje także zamówień, do których ustawa – Prawo zamówień publicznych nie znalazła zastosowania. Zob. M. Wolski, Kiedy Zamawiający nie ma obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy w Biuletynie Zamówień Publicznych?, Lex 2022, QA 1884294.. Przedmiotem rozważań uczyniono ogłoszenie o wykonaniu umowy w zamówieniach klasycznych, w tym w szczególności podjęto próbę identyfikacji celów wprowadzenia tejże instytucji oraz dookreślenia pojęcia wykonania umowy w kontekście tegoż ogłoszenia. Podjęcie niniejszej tematyki jest nadto wskazane ze względu na brak dogłębnych rozważań dotyczących zagadnienia ogłoszenia o wykonaniu umowy w doktrynie oraz rozbieżności wynikające ze stanowisk w tejże doktrynie reprezentowanych.

II.  Cele instytucji ogłoszenia o wykonaniu umowy

Aby dokonać prawidłowej wykładni regulacji dotyczącej ogłoszenia o wykonaniu umowy, w pierwszej kolejności należy dokonać identyfikacji celów, dla których unormowanie to zostało wprowadzone przez ustawodawcę.

Ogłoszeniu o wykonaniu umowy przypisuje się funkcje zakończenia procesu udzielania zamówienia publicznego, nadto upublicznienie informacji zawartych
w tymże ogłoszeniu ma dawać sposobność wszystkim zainteresowanym dostępu do informacji o postępowaniu o udzieleniu zamówienia publicznego oraz o procesie realizacji tegoż zamówienia, a poprzez to monitorowania wydatkowania środków publicznychM. Kopacka-Biculewicz, Czy zamawiający ma obowiązek umieścić ogłoszenie o wykonaniu umowy, która została zawarta w trybie z wolnej ręki w Biuletynie Zamówień Publicznych?, Lex 2022, QA 1861605.. Wprowadzenie nowego rodzaju ogłoszenia miało przyczynić się do zwiększenia transparentności zamówień publicznych w zakresie prowadzonego postępowania oraz realizacji zamówienia. Umożliwia ono bowiem zainteresowanym podmiotom uzyskanie z publicznego publikatora (BZP) informacji co do daty wykonania umowy w sprawie zamówienia publicznego, pozwalając tym samym na weryfikację (przynajmniej wstępną) terminowości wykonania zobowiązań wykonawcy, któremu zostało udzielone zamówienieJ. Jerzykowski (w:) Prawo…., pkt 2. Zob. również K. Wrona, Czy brak publikacji w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o wykonaniu umowy, stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych?, Lex 2022, QA 1913676.. W tym kontekście podnoszone jest, iż ogłoszenie o wykonaniu umowy wraz z innymi ogłoszeniami uregulowanymi w ustawie – Prawo zamówień publicznych (w szczególności ogłoszeniem o planowanych zamówieniach) stanowi postać udostępnienia w jednym publikatorze (BZP) kompletu informacji analitycznych o zamówieniu, począwszy od etapu jego planowania, skończywszy na
wykonaniu przedmiotu zamówienia. Zasób takich informacji umożliwiać ma analizę procesu udzielania i realizacji zamówienia w sposób bardziej kompleksowy w kontekście jednostkowego zamówienia, poszczególnych rodzajów zamówień czy rynku zamówień publicznych (w perspektywie całości, określonej terytorialnie części, czy też branży)B. Artymowicz i in. (w:) Prawo…, s. 1120.. Wyrażany jest także pogląd, iż poprzez uregulowanie obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy ustawodawca miał na celu poddanie udzielonych zamówień ewaluacji. Wykonawcy, którym nie udzielono zamówienia właśnie poprzez treść ogłoszenia o wykonaniu umowy, mają sposobność pozyskania informacji o wykonaniu tegoż, w tym czy przedmiot zamówienia został wykonany w sposób prawidłowy i terminowyA. Piwowarczyk, Ograniczenia udziału mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców na rynku zamówień publicznych, Rozdział VI.3, Legalis 2022; P. Granecki, I. Granecka, Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Legalis 2024, komentarz elektroniczny do art. 448 p.z.p., pkt 1.Tak też H. Drynkorn, Komentarz do art. 448 ustawy, https://komentarzpzp.pl/strona-glowna/dzial-vii/rozdzial-1/art-448/komentarz-do-art-448-ustawy, pkt 2(dostęp: 20.02.2024 r.).. Wprowadzenie obowiązku zamieszczania ogłoszenia o wykonaniu umowy zwiększa zatem kontrolę nad etapem wykonania zamówieniaTak P. Granecki, I. Granecka; Prawo… pkt 1. Por. B. Artymowicz i in. (w:) Prawo…, s. 1120. Tak H. Drynkorn, Komentarz…, pkt 2., poprzez realizację zasady jawnościK. Wrona, Czy należy publikować ogłoszenie o zmianie umowy i ogłoszenie o wykonaniu umowy w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej dla zamówienia realizowanego po przeprowadzeniu postępowania w trybie przetargu nieograniczonego?, Lex 2022, QA 1869588..

Dla zamawiającego wprowadzenie obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy skutkuje koniecznością dokonania analizy procesu realizacji przedmiotu umowy oraz umożliwia podjęcie odpowiednich działań w toku następnych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu zamówienia ma zapewnić staranne przygotowanie przez zamawiających postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, a tym samym stopniową eliminację nieprawidłowości występujących w tym zakresie. Działania takie mają natomiast
wpłynąć na konkurencyjność w ramach kolejnych postępowań prowadzonych przez zamawiających oraz ich efektywność. Podnosi się także, iż zwiększeniu ma ulegać także świadomość zamawiających oraz innych podmiotów uczestniczących w rynku zamówień publicznychA. Piwowarczyk, Ograniczenia….

Reprezentowane jest nadto stanowisko, iż ogłoszenie o wykonaniu umowy może stanowić dowód, czy przedmiot zamówienia został należycie wykonany w rozumieniu § 9 ust. 1 pkt 1, 2 rozporządzenia w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeńRozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 23.12.2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy (Dz.U. z 2020 r. poz. 2415 ze zm.), dalej: rozporządzenie w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń.,B. Artymowicz i in. (w:) Prawo…, s. 414. Tak też P. Wójcik, Zakończenie realizacji umowy w sprawie zamówienia – odpowiedzi na pytania ze szkolenia, odpowiedź na pyt. 6, Lex 2022.

Ustosunkowanie się do spełnienia przez instytucje ogłoszenia o wykonaniu umowy przypisywanych jej celów jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu rozważań w zakresie unormowań dotyczących tegoż ogłoszenia, w tym informacji zawartych w ogłoszeniu o wykonaniu zamówienia. Na tym etapie właściwe jest jednak ich wymienienie, a to ze względu na ich potencjalną przydatność w toku wykładni przepisów regulujących przedmiotowe ogłoszenie.

III.  Pojęcie wykonania umowy

W kontekście ogłoszenia o wykonaniu umowy zagadnieniem o podstawowym znaczeniu jest prawidłowe rozumienie pojęcia wykonania umowy – determinuje ono zakres przedmiotowy ogłoszenia, jak również umożliwia określenie początku biegu terminu dla wypełnienia obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy.
Ustawodawca nie definiuje momentu wykonania umowy, w którym rozpoczyna swój bieg 30-dniowy termin na zamieszczenie ogłoszenia. Wyrazem wątpliwości w tej materii są zróżnicowane poglądy formułowane w tym zakresie. Wśród nich można
wyodrębnić dwa główne nurty reprezentowanych stanowisk co do momentu, który należy poczytywać za wykonanie umowy w kontekście art. 448 p.z.p. Wyodrębnić można grupę poglądów, w ramach których wykonanie umowy jest utożsamiane z wykonaniem świadczenia przez wykonawcę – roboty budowlanej, usługi, dostawy – na rzecz zamawiającego (aczkolwiek z rozbieżnościami dotyczącymi zakresu świadczenia
wykonawcy oraz zagadnienia, czy jest to wykonanie faktyczne, czy spełnienie świadczenia potwierdzone przez zamawiającego protokołem odbioru/uznaniem świadczenia za wykonane). W ramach drugiej grupy poglądów wykonanie umowy utożsamiane jest z wykonaniem świadczeń przez obie strony – wykonawcę i zamawiającego.   
Nadto reprezentowane jest także stanowisko, zgodnie z którym w niektórych sytuacjach to postanowienia umowy są rozstrzygające co do terminu wykonania umowyM. Kopacka-Biculewicz, Jaki jest termin wykonania umowy, która została zakończona z powodu wyczerpania kwoty, na jaką została zawarta?, Lex 2022, QA 1929233. Jako przykład autorka podaje zastrzeżenie umowne, zgodnie z którym umowa zakończy się albo we wskazanym terminie, albo po wyczerpaniu kwoty, która została określona w tej umowie, jako górna granica zobowiązania. Umowa wówczas kończy się z chwilą, w której nastąpiła jedna z wymienionych okoliczności..

III.I.  Wykonanie umowy – spełnienia świadczenia przez wykonawcę

Wyrażane jest stanowisko, iż pod pojęciem „wykonanie umowy” użytym w art. 448 p.z.p. należy rozumieć spełnienie przez wykonawcę świadczenia głównego, które stanowi przedmiot umowy. Nie jest natomiast prawidłowe utożsamianie tego pojęcia z końcem obowiązywania umowyZob. D. Perkowska, Termin przekazania ogłoszenia o wykonaniu umowy, Legalis 2022; P. Wójcik, Zakończenie…, odpowiedź na pyt. 2, 3, 11. W tym kontekście zauważa się jednak, iż nawet określenie świadczeń, których spełnienie przez wykonawcę należy traktować jako wykonanie umowy, może być problematyczne. Przykładem takowych jest zagadnienie umowy dotyczącej wykonania dokumentacji projektowej oraz pełnienia nadzoru autorskiego. Wyrażany jest pogląd, iż termin wynikający z art. 448 p.z.p. powinien być liczony przy uwzględnieniu daty odbioru dokumentacji projektowej, a nie począwszy od zakończenia wykonywania nadzoru autorskiego. Tak M. Wolski, Czy jeśli umowa obejmuje również pełnienie funkcji nadzoru autorskiego, co będzie mogło być spełnione dopiero przy realizacji robót budowlanych, należy sporządzić informację o wykonaniu umowy, czy należy poczekać na koniec wykonania nadzoru autorskiego?, Lex 2023, QA 2149844. Reprezentowany jest jednak także pogląd, iż termin z art. 448 p.z.p. powinien być w tej sytuacji liczony od dnia zakończenia pełnienia nadzoru autorskiego. Tak B. Kardas, Jak liczyć termin 30 dni w przypadku umowy na opracowanie dokumentacji projektowej i pełnienia przez projektanta nadzoru autorskiego?, Lex 2021, QA 1845080.. Data wykonania umowy (rozumianego jako wykonanie świadczenia głównego przez wykonawcę) powinna nadto zostać dookreślona w ramach postanowień umowy. Bez takiego doprecyzowania wystąpić mogą liczne wątpliwości co do daty, którą należy obrać przy określeniu momentu wykonania umowyP. Wójcik, Zakończenie…, odpowiedź na pyt. 5, 9, 21, 23. Przykładowo sytuacja taka wystąpi, gdy przedmiotem zamówienia będą roboty budowlane. W tym przypadku wątpliwości mogą dotyczyć tego, czy jako datę wykonania umowy obrać należy datę, gdy wykonawca fizycznie wykonał przedmiot umowy i zgłosił go do odbioru, czy może jako datę taką obrać należy datę dokonania takiego odbioru i spisania protokołu. A w przypadku wyboru drugiego z rozwiązań, czy wykonanie umowy nastąpi wraz ze sporządzeniem protokołu bezusterkowego odbioru, czy dla uznania umowy za wykonaną wystarczy protokół z uwagami i późniejsza naprawa opisanych w nim usterek..

Wykonanie umowy jest również utożsamiane z wykonaniem świadczenia przez wykonawcę, z zastrzeżeniem, iż świadczenia wykonawcy nie należy jednak ograniczać do świadczenia głównego. Celem regulacji jest bowiem wprowadzenie pełnej transparentności procesu udzielenia i wykonywania zamówienia. Nadto w treści ogłoszenia o wykonaniu umowy wymagane jest podanie m.in. informacji, czy umowa została: wykonana w pierwotnie określonym terminie, wykonana należycie, zmieniona w trakcie realizacji oraz jaką kwotę wynagrodzenia wypłacono wykonawcy. Argumentuje się, iż podanie takich informacji jest możliwe dopiero po spełnieniu wszystkich świadczeń przez wykonawcę. W przypadku, gdyby zamawiający dokonał publikacji ogłoszenia o wykonaniu umowy już po częściowym spełnieniu świadczenia przez wykonawcę, a przykładowo w czasie późniejszym naliczył karę umowną z tytułu niewywiązania się przez wykonawcę z jego dalszych obowiązków, dane zawarte w ogłoszeniu nie byłyby zgodne z prawdąZob. B. Kardas, Jak liczyć… Autor odwołuje się do przykładu umowy, której przedmiot obejmuje opracowanie dokumentacji projektowej oraz pełnienie nadzoru autorskiego – według autora momentem wykonania umowy będzie dzień zakończenia świadczenia nadzoru autorskiego. Zakres świadczenia wykonawcy wynika bowiem z opisu przedmiotu zamówienia. Autor formułuje wprawdzie także tezę, iż ogłoszenie o wykonaniu umowy należy publikować po realizacji wszystkich świadczeń wynikających z umowy, aczkolwiek biorąc pod uwagę logikę wywodu przez niego przeprowadzonego – nie odnosi się on do wszystkich świadczeń z umowy (w tym świadczenia zamawiającego), a tylko do świadczeń wykonawcy. Zob. również P. Wójcik, Zakończenie…, odpowiedź na pyt. 4 i 7..

Reprezentowane jest także stanowisko, zgodnie z którym wykonanie umowy jest równoznaczne z terminem, w jakim roszczenie wykonawcy stało się wymagalne, czyli dniem, w którym zamawiający stał się zobowiązany do uiszczenia wynagrodzenia. Argumentuje się, iż dniem aktualizacji podstawy do zapłaty za przedmiot zamówienia jest w tym przypadku moment, gdy został on uznany za wykonany prawidłowo i należycieD. Perkowska, Termin… Autorka powołuje się na opinię UZP zawartą w B. Artymowicz i in. (w:) Prawo…, s. 1120.. Stwierdzenie wykonania umowy powinno być połączone z decyzją o dokonaniu płatności/ostatniej płatności (nie zaś przykładowo z upływem terminu rękojmi czy gwarancji), fakt ten opisać należy w protokole odbioru końcowego umowy, równoznacznym lub odrębnym w stosunku do protokołu odbioru ostatniego etapuTak E. Ropka, Obowiązki sprawozdawcze zamawiającego, „ZP Doradca” 2021/3, s. 18 i n., Legalis..

Podnosi się również, iż w toku wykładni art. 448 p.z.p. właściwe jest odwołanie się do art. 446 ust. 4 p.z.p. Zgodnie bowiem z art. 446 ust. 4 p.z.p. raport z realizacji zamówienia sporządza się w terminie miesiąca od dnia sporządzenia protokołu odbioru lub uznania umowy za wykonaną. Obowiązek publikacji ogłoszenia o wykonaniu umowy podlega zatem aktualizacji z dniem sporządzenia protokołu odbioru lub uznania przez zamawiającego umowy za wykonaną. Argumentuje się, iż na potrzeby zrealizowania obowiązku przewidzianego w art. 448 p.z.p. zasadne jest przyjęcie, że umowę można uznać za wykonaną, gdy zrealizowany zostanie przedmiot świadczenia głównego. Zamawiający powinien zatem wykonać ciążący na nim obowiązek w terminie 30 dni od wykonania umowy (przyjęcia czy odbioru przedmiotu zamówienia)B. Artymowicz i in. (w:) Prawo…, s. 1185. Zob. także M. Wolski, W jaki sposób należy ustalać kiedy doszło do wykonania zamówienia przez wykonawcę, które ma potwierdzać spełnianie warunków udziału w postępowaniu?, Lex 2021, QA 1709520; UZP, Od którego dnia należy liczyć termin do zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy w BZP?, https://www.uzp.gov.pl/nowe-pzp/interpretacje/pytania-instytucji-kontrolujacych/od-ktorego-dnia-nalezy-liczyc-termin-do-zamieszczenia-ogloszenia-o-wykonaniu-umowy-w-bzp-watpliwosc-wynika-z-faktu,-iz-w-ogloszeniu-tym-wg-projektowanego-rozporzadzenia-nalezy-podac-laczna-wartosc-wynagrodzenia-wyplacona-z-tytulu-zrealizowanej-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.); K. Wrona, Czy należy…; K. Wrona, Od jakiego momentu należy liczyć termin na zamieszczenie w BZP ogłoszenia o wykonaniu umowy?, Lex 2021, QA 1702329; E. Walkowiak, Kiedy zamawiający powinien zamieścić ogłoszenie o wykonaniu umowy, jeżeli została ona wykonana przed terminem?, Lex 2022, QA 2003093; K. Wrona, Czy zamawiający ma obowiązek publikacji ogłoszenia o wykonaniu umowy w przypadku, gdy umowa nie została wykonana?, Lex 2021, QA 1755353; M. Wolski, Czy przy ustalaniu okresu, na który zawierana jest umowa, uwzględnia się okres gwarancji?, Lex 2021, QA 1688493; K. Wrona, Czy zamawiający…; UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Czy z zamieszczeniem ogłoszenia o wykonaniu umowy należy zaczekać do zakończenia okresu gwarancji/rękojmi?, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.)..

Formułowane jest również stanowisko, zgodnie z którym obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy aktualizuje się wprawdzie co do zasady wraz z dniem sporządzenia protokołu odbioru lub uznania przez zamawiającego całej umowy za wykonaną, jednak to specyfika i charakter danego zamówienia determinują zdarzenie, od którego – w okolicznościach danej sprawy – powinien być liczony termin na wypełnienie tegoż obowiązku. Zamawiający nie powinien nadto czekać z zamieszczeniem ogłoszenia o wykonaniu umowy przykładowo do czasu zakończenia okresu gwarancji czy rękojmi, tylko wykonać ciążący na nim obowiązek w terminie 30 dni od wykonania umowyTak UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, W jakim terminie należy zamieścić ogłoszenie o wykonaniu umowy?, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.); UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Jak rozumieć pojęcie „wykonania umowy”, o którym mowa w art. 448 ustawy Pzp?, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.). – spełnienia przez wykonawcę umówionego świadczenia głównegoTak UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Jak rozumieć…, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.)..

Wyrażane jest również stanowisko, iż w tym kontekście dokonać należy różnicowania w zależności od przedmiotu zamówienia. W przypadku robót budowlanych i dostaw realizacja świadczenia kończy się wraz z wystawieniem ostatecznego protokołu odbioru. Termin dla zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy będzie zatem liczony od daty dokonania odbioru odzwierciedlonej na protokole końcowym. W przypadku usług datę początku biegu terminu na zamieszczenie ogłoszenia o wykonaniu umowy należy ustalić indywidualnie, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru usługi.

W tym przypadku należy mieć na względzie termin, w jakim roszczenie wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia przez zamawiającego stało się wymagalne.

W doktrynie podnosi się także, iż pomimo tego, że w praktyce najczęściej datą wykonania umowy będzie data odbioru końcowego przedmiotu umowy (przykładowo data odbioru robót budowlanych czy data odbioru przedmiotu dostawy), mogą jednak wystąpić sytuacje, gdy wykonanie robót budowalnych, dostawy, usługi nie będzie oznaczało wykonania umówionego świadczenia głównego, bowiem po ich spełnieniu na wykonawcy będą spoczywały dalsze obowiązkiPrzykładowo obowiązek przeprowadzania szkoleń z obsługi zamontowanych czy dostarczonych urządzeń.. Taki stan rzeczy skutkuje tym, iż początek biegu terminu z art. 448 p.z.p. powinien być w każdym przypadku ustalany indywidualnie. Wykonanie umowy nie powinno być utożsamiane z obowiązywaniem umowyZob. E. Grodzka, W. Bulsa, Ogłoszenie o wykonaniu umowy w zamówieniach publicznych, https://przetargowa.pl/analizy-eksperckie/ogloszenie-o-wykonaniu-umowy-w-zamowieniach-publicznych/ (dostęp: 20.02.2024 r.). Por. M. Wolski, W jaki sposób….. Podkreśla się przy tym, iż interpretacja uwzględniająca w kontekście art. 448 p.z.p. zdarzenia, które są związane z realizacją umowy, ale występują w okresie późniejszym (np. wypłata wynagrodzenia wykonawcy, rękojmia, gwarancja), skutkuje co do zasady przeniesieniem obowiązku informacyjnego na odległy termin. Przeczyłoby to celowi art. 448 p.z.p., tj. kontroli prawidłowego wykonywania umów i zgodnego z prawem wydatkowania środków publicznychK. Wrona, Od jakiego….

Nadto w kontekście poglądów, w ramach których pojęcie wykonania umowy jest związane z odebraniem przedmiotu świadczenia wykonawcy lub też uznawaniem świadczenia wykonawcy za spełnione, podnosi się, iż w przypadku gdy w procesie realizacji umowy – w szczególności poprzez terminy przyjęte w ramach postanowień umowy dla poszczególnych czynności – ma miejsce brak możliwości uwzględnienia przez zamawiającego w treści ogłoszenia o wykonaniu umowy niezbędnych, wymaganych informacji (danych), publikacja ogłoszenia powinna nastąpić niezwłocznie po ziszczeniu się okoliczności pozwalających na udostępnienie tych informacji w treści ogłoszenia.

Formułowany jest również pogląd, iż termin z art. 448 p.z.p. należy liczyć od dnia faktycznego wykonania umowy, a nie terminu wskazanego w umowie. Zasada obowiązuje niezależnie od tego, czy wykonawca zrealizuje przedmiot zamówienia wcześniej, czy później w stosunku do terminu określonego w umowieD. Szczęsny, Czy termin 30 dni na zamieszczenie w BZP ogłoszenia o wykonaniu umowy należy liczyć od terminu faktycznego wykonania umowy, czy od terminu wskazanego w umowie?, Lex 2021, QA 1729990.. Pojęcie terminu wykonania umowy powinno być rozumiane jako rzeczywisty termin spełnienia świadczenia przez wykonawcę, nie termin potwierdzenia tego faktu przez zamawiającego (chyba że  co innego wynika z samej umowy w sprawie zamówienia)M. Falkowska, Jaki termin należy uznać za termin wykonania umowy, o którym mowa w treści wzoru ogłoszenia o wykonaniu umowy?, Lex 2021, QA 1756889. M. Wolski, Jak liczyć termin zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy w Biuletynie Zamówień Publicznych w przypadku umowy na pełnienie funkcji inżyniera budowy, której przedmiotem jest nadzór nad realizacją inwestycji i obsługa okresu gwarancyjnego?, Lex 2021, QA 1845083..

W tym kontekście podnosi się, iż stanowisko, zgodnie z którym obowiązek publikacji ogłoszenia o wykonaniu umowy aktualizuje się wraz z dniem sporządzenia protokołu odbioru lub uznania przez zamawiającego umowy za wykonaną (a to posiłkując się art. 446 ust. 4 pkt 1 p.z.p.), jest nieuprawnione. Artykuł 446 ust. 4 pkt 1 p.z.p. dotyczy terminu sporządzenia raportu z wykonania umowy. Zgodnie z art. 446 ust. 4 pkt 1 p.z.p. termin dla sporządzenia raportu z wykonania umowy wynosi miesiąc, licząc od dnia sporządzenia protokołu odbioru lub uznania umowy za wykonaną. Pojęcia te są jednak odmienne od sformułowania „wykonanie umowy”, w toku interpretacji nie powinno się ich utożsamiać. Mając na względzie racjonalność ustawodawcy, powinno się utożsamiać pojęcia jednakowe użyte w ramach aktu prawnego, odróżnienia wymagają jednak pojęcia niewykazujące tożsamości. W art. 446 p.z.p. ustawodawca posłużył się wprost odniesieniem do protokołu odbioru lub uznania umowy za wykonaną (istotny jest w tym kontekście moment dokonania oceny przez zamawiającego), zabieg taki nie został jednak powtórzony w art. 448 p.z.p. w celu określenia zasad obliczania terminu dla zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy. W art. 448 p.z.p. ustawodawca odniósł się do wykonania umowy, a nie uznania jej za wykonaną. Terminem wykonania zamówienia jest zatem termin spełnienia świadczenia, nie zaś termin stwierdzenia tego faktu przez zamawiającego. Przyjęcie za prawidłową tezy, iż terminem wykonania jest termin określony w protokole odbioru, skutkuje tym, że wykonawca nie ma w pełni wpływu na termin wykonania umowy, pomimo tego, że świadczenie spełnił w terminieM. Falkowska, Jaki termin…. Ponadto przy założeniu, iż informacje zawarte w ogłoszeniu o wykonaniu umowy mogą stanowić potwierdzenie należytego wykonania umowy (w tym terminowego wykonania), ogłoszenie to powinno odzwierciedlać rzeczywisty termin wykonania zamówienia przez wykonawcę, nie zaś termin podpisania protokołu odbioru, gdyż może to skutkować powstaniem wątpliwości w zakresie należytego wykonaniaM. Falkowska, Jaki termin… Autorka zauważa, iż UZP stawia tezę o możliwości potwierdzenia należytego wykonania umowy poprzez treści zawarte w ogłoszeniu o wykonaniu umowy. W tym zatem kontekście ogłoszenie o wykonaniu umowy powinno tym bardziej odzwierciedlać rzeczywisty termin wykonania świadczenia przez wykonawcę, nie natomiast datę odbioru tegoż przez zamawiającego, w innym przypadku mogą wystąpić wątpliwości w zakresie należytego (terminowego) wykonania świadczenia przez wykonawcę. Na różnicę między pojęciami użytymi w art. 446 ust. 4 p.z.p. a art. 448 p.z.p. zwraca również uwagę A. Szyszkowski, Odstąpienie od umowy przez zamawiającego a ogłoszenie o wykonaniu umowy, Legalis 2022..

Reprezentowane jest również stanowisko, zgodnie z którym wprawdzie 30-dniowy termin na wykonanie obowiązku zamieszczenia ogłoszenia należy liczyć od momentu faktycznego zakończenia realizacji umowy, ustalonego odpowiednio w danym stanie faktycznym, ale zasada ta jednak ma zastosowanie – mając na względzie cel przepisu art. 448 p.z.p. oraz zakres informacji zamieszczanych w tym ogłoszeniuM.in. informacji o tym, czy umowa została wykonana, oraz informacji, czy umowa została wykonana należycie. – w sytuacji, gdy doszło do rozwiązania umowy przed upływem terminu jej obowiązywaniaUZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Czy zamawiający ma obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy, jeżeli umowa nie została wykonana (w całości lub w części) z powodu rozwiązania umowy przed terminem?, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.).

III.II.  Wykonanie umowy – spełnienie świadczeń zamawiającego  i wykonawcy

W ramach poglądów dotyczących określenia prawidłowego rozumienia pojęcia wykonania umowy w kontekście uregulowania z art. 448 p.z.p. reprezentowane jest również stanowisko, zgodnie z którym odwołać należy się w tym przypadku do pojęcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Umowa zawarta w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia jest bowiem umową dwustronnie zobowiązującą – wykonanie świadczenia przez jedną ze stron nie stanowi wykonania umowyA. Szyszkowski, Termin wykonania umowy kredytowej, Legalis 2022. Autor odnosi się do przykładu udzielenia kredytu – udostępnienie całej kwoty kredytu nie stanowi według autora wykonania umowy. Do wykonania umowy dochodzi dopiero po udostępnieniu zamawiającemu kwoty kredytu i spłaty tejże przez zamawiającego. Zob. także UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Od którego momentu powinno się liczyć 30-to dniowy termin na ogłoszenie o wykonaniu umowy w przypadku umowy kredytu/leasingu?, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.). Argumentuje się, iż zarówno umowa kredytu, jak i umowa leasingu zostanie wykonana dopiero wraz ze spełnieniem świadczenia odpowiednio przez kredytobiorcę, korzystającego. Por. m.in. D. Perkowska, Termin… Co do pojęcia umowy dwustronnie zobowiązującej zob. m.in. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2016, s. 120–125.. Do wykonania tejże umowy dochodzi dopiero wraz ze spełnieniem świadczenia drugiej strony – co do zasady stanowi je zapłata przez zamawiającego wynagrodzenia wykonawcyZob. co do pojęcia wynagrodzenia M. Michta, Umowa o podwykonawstwo w Prawie zamówień publicznych, Warszawa 2019, s. 116–117.. Argumentuje się, iż literalne brzmienie art. 448 p.z.p. przemawia za tym, że ogłoszenie o wykonaniu umowy należy zamieścić w terminie 30 dni, licząc od wykonania umowy, a nie spełnienia świadczenia głównego przez wykonawcę. Potwierdzeniem takiego stanowiska ma być wymóg podania w treści ogłoszenia informacji dotyczącej świadczenia zamawiającego na rzecz wykonawcy (sekcja V pkt 5 ogłoszenia o wykonaniu umowy)M. Falkowska, Czy należy zamieścić w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenie o wykonaniu umowy pomimo braku zapłaty wynagrodzenia?, Lex 2022, QA 1942046.. Zakończenie umowy rozumiane jako jej wykonanie w kontekście art. 448 p.z.p. następuje wraz z wykonaniem przez strony świadczeń z niej wynikającychE. Walkowiak, Kiedy zamawiający… Zob. UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Od którego…, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.).

Ogłoszenie o wykonaniu umowy powinno zostać zamieszczone zatem po wykonaniu umowy przez strony – spełnieniu świadczenia głównego przez wykonawcę oraz świadczenia wzajemnego przez zamawiającegoM. Falkowska, Czy należy….

W tym kontekście wyrażany jest także pogląd, iż zamawiający nie popełni błędu, jeśli ogłoszenie o wykonaniu umowy zostanie zamieszczone w terminie 30 dni od dnia dokonania zapłaty wykonawcy, albowiem wówczas będzie można uznać umowę za wykonaną zarówno od strony wykonawcy, jak i zamawiającegoA. Baranowska, Czy zamawiający ogłoszenie o wykonaniu umowy może umieścić w Biuletynie Zamówień Publicznych w terminie 30 dni od dnia dokonania zapłaty wykonawcy?, Lex 2021, QA 1814610.. Ponadto w związku z tym, że w sekcji V pkt 5 ogłoszenia o wykonaniu umowy należy wpisać wartość wynagrodzenia wypłaconego wykonawcy z tytułu zrealizowanej umowy (pomimo iż świadczenie to nie zostało jeszcze spełnione), nie jest błędem zamawiającego, jeżeli termin 30 dni z art. 448 p.z.p. zostanie obliczony z uwzględnieniem uiszczenia wynagrodzenia na rzecz wykonawcy jako początku biegu tegożM. Wolski, Kiedy Zamawiający….

III.III.  Podsumowanie

Jak wynika z zaprezentowanych stanowisk, istnieją istotne rozbieżności co do pojmowania pojęcia wykonania umowy w kontekście ogłoszenia uregulowanego w art. 448 p.z.p.

Za przyjęciem poglądu o wykonaniu umowy wraz ze spełnieniem świadczenia przez wykonawcę przemawia to, w jakim kontekście ustawodawca używa w ustawie – Prawo zamówień publicznych wyrażenia „wykonanie umowy”. Otóż funkcjonuje ono w określonych regulacjach jako odniesienie do spełnienia świadczenia przez wykonawcę (m.in. w art. 436 pkt 1 p.z.p., art. 443 ust. 1 p.z.p.).

Nadto w rozporządzeniu w sprawie ogłoszeń zamieszczanych w Biuletynie Zamówień PublicznychRozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 23.12.2020 r. w sprawie ogłoszeń zamieszczanych w Biuletynie Zamówień Publicznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 2439), dalej: rozporządzenie w sprawie ogłoszeń zamieszczanych w BZP. wymagane jest, by podać dane dotyczące terminu wykonania umowy, w tym informację, czy umowę wykonano w pierwotnie określonym terminie, oraz  informację, czy umowa została wykonana należycie. Wymóg podania takich informacji sugeruje, iż pojęcie wykonania umowy w kontekście ogłoszenia o wykonaniu umowy związane jest ze spełnieniem świadczenia przez wykonawcę. Informacje o terminie wykonania umowy oraz należytym wykonaniu tejże są przydatne w kontekście celów ogłoszenia o wykonaniu umowy (m.in. transparentności), gdy dotyczą wykonawcy, a nie zamawiającego. Za poprawnością takiego rozumowania przemawia również to, iż informacje zawarte w ogłoszeniu mają stanowić dowód należytego wykonania świadczenia przez wykonawcę.

Powiązanie wykonania świadczenia z jego odbiorem przez zamawiającego wydaje się działaniem ukierunkowanym prawidłowo, a to ze względu na fakt, iż zamawiający przed odbiorem lub uznaniem świadczenia za wykonane nie ma możności ostatecznej weryfikacji wykonania świadczenia przez wykonawcę.

Trudno także odmówić racji poglądom, iż przyjęcie za determinantę aktualizacji obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy spełnienia świadczenia przez zamawiającego mogłoby znacznie oddalić perspektywę czasową zamieszczenia takowego, w zależności od specyfiki przedmiotu zamówienia.

W tym względzie można również odnieść się do regulacji art. 436 pkt 4 p.z.p., a w nawiązaniu do niego art. 443 ust. 1 p.z.p., art. 447 p.z.p. W tychże unormowaniach mowa odpowiednio o obligatoryjnych postanowieniach umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, obligatoryjnej płatności częściowej lub zaliczkowej w przypadku umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, wymaganiach dla zapłaty wymagalnego wynagrodzenia wykonawcy w przypadku zamówień na roboty budowlane, których termin wykonania jest dłuższy niż 12 miesięcy. W tym kontekście przedstawiciele doktryny argumentują, iż okres trwania umowy to czas, który ma wykonawca na wykonanie świadczeniaZob. M. Kopacka-Biculewicz, Czy umowa, zgodnie z którą jej przedmiot ma być wykonany w ciągu 4 tygodni od zawarcia, za który jednak zamawiający będzie płacił wynagrodzenie w ratach przez 36 miesięcy, jest umową zawartą na okres powyżej 12 miesięcy?, Lex 2021, QA 1777004.. Zauważa się również, iż okres dla uiszczenia pełnego wynagrodzenia wykonawcy nie ma znaczenia dla określenia okresu, na który została zawarta umowaZob. M. Kopacka-Biculewicz, Czy umowa….. Warto przy tym jednak zważyć, iż treść art. 436 ust. 4 p.z.p. (a w nawiązaniu do niego art. 443 ust. 1 p.z.p., art. 447 p.z.p.) należy interpretować w kontekście art. 436 ust. 1 p.z.p. Unormowanie to traktuje m.in. o tym, iż postanowieniem obligatoryjnym umowy jest uregulowanie dotyczące planowanego terminu zakończenia usługi, dostawy lub robót budowlanych.

Pomimo przywołanych powyżej argumentów osobiście przychylam się do stanowiska, zgodnie z którym pojęcie wykonania umowy w kontekście art. 448 p.z.p. powinno być rozumiane jako wykonanie umowy przez obie jej strony. Zgodnie z definicją zamówienia zamieszczoną w art. 7 pkt 32 p.z.p. zamówienie jest umową, w ramach której obie strony powinny wykonać swoje świadczenia, zatem wykonawca powinien wykonać roboty budowlane, dostawy lub usługi, a zamawiający uiścić należne za nie wynagrodzenie. Wydaje się, iż użycie pojęcia umowy zamiast zamówienia (które może być mimo wszystko rozumiane wieloznacznie – tak jak to ma miejsce m.in. w kontekście podziału zamówienia na części – przykładowo w art. 24 p.z.p.) nie jest przypadkowe. Brzmienie definicji zamówienia przemawia zatem za przyjęciem, iż wykonanie umowy oznacza wykonanie świadczeń obu stron – zamawiającego oraz wykonawcy. Natomiast użycie pojęcia wykonania umowy w ustawie Prawo zamówień publicznych także w znaczeniu wykonania świadczenia przez wykonawcę uwidacznia błędy popełnione przez prawodawcę, który kierując się względami racjonalności, winien używać tych samych pojęć w tożsamym znaczeniu. Gdyby ogłoszenie dotyczyło wykonania przedmiotu zamówienia, byłaby możliwość argumentowania, iż pojęcie przedmiotu zamówienia w tym konkretnym przypadku nie powinno być utożsamiane z umową, a ze świadczeniem wykonawcy. Jednakże użyto sformułowania „ogłoszenie o wykonaniu umowy”. Celem ustawodawcy w tym względzie było zatem objęcie zakresem ogłoszenia całej umowy, a nie tylko świadczenia wykonawcy.

Za przyjęciem poglądu o wykonaniu umowy wraz ze spełnieniem świadczeń przez obie strony umowy przemawia także sama treść ogłoszenia o wykonaniu umowy uregulowana w rozporządzeniu w sprawie ogłoszeń zamieszczanych w BZPCo jednak należy zaznaczyć, jest to argument jedynie potwierdzający, a nie przesądzający, a to w kontekście relacji aktu ustawodawczego w stosunku do aktu wykonawczego.. W tymże ogłoszeniu zamawiający jest obowiązany podać informację o łącznej wartości wynagrodzenia wypłaconego z tytułu zrealizowania umowy. Wymóg podania takiej informacji implikuje po stronie zamawiającego konieczność pozyskania tejże informacji, co jest możliwe dopiero po wypłacie wynagrodzenia, zatem po wykonaniu przez zamawiającego jego świadczenia, a nie wyłącznie po wykonaniu świadczenia przez wykonawcę. Mylące jednak może być odniesienie do kwoty wypłaconej z tytułu zrealizowanej umowy (a nie wykonania dostawy, usługi czy roboty budowalnej – świadczenia wykonawcy), jednakże w kontekście wymogu podania kwoty wynagrodzenia wypłaconego wykonawcy należy uznać, iż wykonanie w tym przypadku obejmuje swym zakresem świadczenie wykonawcy z tytułu umowy. Nieuzasadniona jest teza o tym, iż jeżeli proces realizacji przedmiotu zamówienia uniemożliwia podanie wszystkich informacji w ogłoszeniu o wykonaniu umowy, ogłoszenie należy zamieścić niezwłocznie po ziszczeniu się okoliczności pozwalających na udostępnienie tych informacji w treści ogłoszenia o wykonaniu umowy. Jest to wyłącznie interpretacja regulacji, dla której w treści art. 448 p.z.p. nie ma uzasadnienia przy przyjęciu tezy o początku biegu terminu wraz ze spełnieniem świadczenia wyłącznie przez wykonawcę. Taki pogląd wydaje się być sformułowany wyłącznie celem poparcia tezy o początku biegu terminu wraz ze spełnieniem świadczenia głównego przez wykonawcę, co zostało zrównane z odbiorem/uznaniem za odebrane świadczenia wykonawcy przez zamawiającego. Gdyby przyjąć za poprawną tezę o wykonaniu umowy w rozumieniu art. 448 p.z.p. wraz z wykonaniem świadczenia głównego – odbiorem lub uznaniem tegoż za wykonane przez zamawiającego – byłoby to równoznaczne z aprobatą dla dowolnego przesuwania terminu ustawowego, co uznać należy za działanie niedopuszczalne.

Nadto, tak jak jest to zauważane, wykładnię, zgodnie z którą wykonanie umowy następuje wraz z realizacją przedmiotu świadczenia głównego przez wykonawcę, można uznać za prawidłową tylko przy założeniu, że celem publikacji ogłoszenia o wykonaniu umowy jest poinformowanie o zrealizowaniu świadczenia wyłącznie przez wykonawcę. Ponadto problematyczną kwestią jest w tym przypadku, co powinno zostać umieszczone w polu „okres realizacji zamówienia” ogłoszenia o wykonaniu umowy – czas pomiędzy zawarciem umowy a spełnieniem świadczenia głównego przez wykonawcęW przypadku umowy kredytu – otrzymaniem pieniędzy. czy okres z uwzględnieniem czasu, przez jaki zamawiający będzie wykonywał swoje świadczenieW przypadku umowy kredytu – spłacać raty kredytu, jak również co powinno zostać wpisane w polu „łączna wartość wynagrodzenia wypłacona z tytułu zrealizowanej umowy”, gdy świadczenie zamawiającego nie zostało jeszcze spełnioneW przypadku umowy kredytu ani jedna płatność na rzecz wykonawcy nie została jeszcze w tym momencie dokonana..

Warto zważyć, iż cele przypisywane ogłoszeniu o wykonaniu umowy mogą zostać potencjalnie wypełnione co do zasady, jeżeli przyjąć, iż do zamieszczenia ogłoszenia ma dojść w terminie liczonym od wykonania świadczenia przez obie strony. Wtedy też ogłoszenie stanowi zwieńczenie całego procesu realizacji przedmiotu zamówienia i zawiera wszystkie wymagane informacje, co skutkuje transparentnością całego procesu realizacji zamówienia publicznego. Zamawiający dopiero po zakończeniu realizacji całego zamówienia ma możliwość kompleksowej analizy prawidłowości toku realizacji. Ponadto w tej też sytuacji dane zawarte w ogłoszeniu o wykonaniu umowy są wiarygodne, przy uwzględnieniu możności posługiwania się ogłoszeniem jako dowodem należytego wykonania zamówienia.

W tym kontekście także teza o wykonaniu umowy wraz z faktycznym spełnieniem świadczenia przez wykonawcę jest nieprawidłowa. W takim przypadku przyjęta zostałaby fikcja o wykonaniu świadczenia przez wykonawcę bez przeprowadzenia weryfikacji co do samego faktu wykonania oraz przymiotu należytego wykonania, a termin rozpocząłby swój bieg. W sytuacji takiej gdyby proces odbioru świadczenia przekroczył 30 dni, zamawiający nie dopełniłby obowiązku z art. 448 p.z.p. w określonym ku temu terminie, a sytuacja mogłaby nie wynikać z przyczyn, które wystąpiły po stronie zamawiającegoNiemożliwe jest także podanie informacji o kwocie wydatkowanej w związku ze spełnieniem świadczenia przez wykonawcę..

Zważyć należy, iż poprzez regulację art. 448 p.z.p. na zamawiającego został nałożony obowiązek. Regulacja ta powinna zatem podlegać ścisłej wykładni. Przyjęcie, iż wykonanie umowy nastąpi wraz ze spełnieniem świadczenia przez wykonawcę, skutkowałoby wcześniejszym upływem terminu do dochowania obowiązku. Niejednoznaczności wynikające z treści wzoru ogłoszenia o wykonaniu umowy nie powinny stanowić w tym przypadku decydującego argumentu. Rozporządzenie stanowi bowiem akt wykonawczy do ustawy.

IV.  Brak wykonania umowy

Zagadnieniem problematycznym w kontekście ogłoszenia o wykonaniu umowy jest także sytuacja, gdy do wykonania umowy nie doszło. Artykuł 448 p.z.p. reguluje obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy. Wątpliwości mogą jednak powstać w związku z wymogiem podania w ogłoszeniu o wykonaniu umowy informacji, czy umowa została wykonana (sekcja V pkt 1 ogłoszenia o wykonaniu  umowy). Możliwość wyboru w tym zakresie świadczyć może o uwzględnieniu sytuacji braku wykonania umowy w kontekście ogłoszenia o wykonaniu umowy. W tym względzie reprezentowane są odmienne stanowiska.

Podnosi się, iż w BZP ogłoszenie o wykonaniu umowy powinno być zamieszczane przez zamawiającego zarówno w sytuacji, gdy przedmiot umowy został zrealizowany, jak również w sytuacji, gdy nie doszło do realizacji przedmiotu umowy (w części, czy też w całości). Artykuł 448 p.z.p. dotyczy bowiem każdej umowy zawartej po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, której realizacja została zakończona, i to niezależnie od tego, czy umowa została wykonana w całości w terminie, czy też została zakończona przed terminem (i wykonana jedynie w ograniczonym zakresie)UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Czy zamawiający…, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.); UZP, PZP – pytania i odpowiedzi – ogłoszenie o wykonaniu umowy, Jak rozumieć…, https://www.gov.pl/web/uzp/pzp---pytania-i-odpowiedzi---ogloszenie-o-wykonaniu-umowy (dostęp: 20.02.2024 r.).. Argumentuje się, iż w przypadku, gdyby obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy dotyczył wyłącznie sytuacji, gdy przedmiot umowy został zrealizowany, obowiązek podania informacji, czy umowa została wykonana, nie byłby celowy. Mając zatem na względzie racjonalność ustawodawcy, należy stwierdzić, że obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy aktualizuje się w przypadku każdej umowy, niezależnie od tego, czy jej przedmiot został zrealizowany, a jeżeli tak – czy wykonano go należycieM. Kałużna, Czy w przypadku, gdy wykonawca odstępuje od umowy sporządza się ogłoszenie o wykonaniu umowy?, Lex 2021, QA 1769588.. Podnosi się przy tym, iż ogłoszenie o wykonaniu umowy dotyczy całości informacji na temat przebiegu realizacji zamówienia (umowy). Nadto stanowi ono źródło informacji dla wykonawców, którzy wzięli udział w postępowaniu o realizacji zamówienia, jak również o tym, czy zrealizowano je należycie oraz w terminie; zamawiający mają natomiast możliwość weryfikacji doświadczenia wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówieniaP. Soszyńska-Purtak, Czy zamawiający ma obowiązek publikacji ogłoszenia o wykonaniu umowy, jeśli wykonawca odstąpił od realizacji umowy?, Lex 2022, QA 1894374.. Argumentuje się, iż zakres informacji, jakie zamawiający jest obowiązany podać w ogłoszeniu, świadczy o tym, że w zamyśle ustawodawcy zamierzał on objąć obowiązkiem informacyjnym wszystkie umowy zawarte w ramach postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, niezależnie od wyniku końcowego umowyK. Wrona, Czy zamawiający…; M. Kałużna, Czy w przypadku…. Brak wykonania umowy jest natomiast istotną informacją, treść ogłoszenia o wykonaniu umowy jest natomiast powszechnie dostępna i ma stanowić informację dla innych zamawiających o rzetelności danego wykonawcyA. Szyszkowski, Odstąpienie….. Podnosi się także, iż ogłoszenie o wykonaniu umowy stanowi informacje o dalszych losach umowy, niezależnie od faktycznego jej wykonaniaP. Wójcik, Zakończenie…, odpowiedź na pyt 10. Autor zauważa, iż w wyjątkowych przypadkach do zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy nie będzie obligowało jej faktyczne wykonanie. Sytuacja taka wystąpi w przypadku śmierci wykonawcy lub zakończenia jego bytu prawnego..

W opozycji do takiego poglądu podnosi się, iż literalne brzmienie art. 448 p.z.p. przemawia za aktualizacją obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy wyłącznie w sytuacji, gdy przedmiot umowy został zrealizowany. Obowiązek z art. 448 p.z.p. nie dotyczy zatem sytuacji, gdy umowa nie została wykonanaK. Wrona, Czy zamawiający…..

W opinii autora poprawny jest drugi z przedstawionych poglądów. Nie występują przesłanki do odejścia od literalnego brzmienia art. 448 p.z.p., zgodnie z którym obowiązek dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy umowa została wykonana. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia również sposób, w jaki ustawodawca unormował termin dla zamieszczenia ogłoszenia. Termin ten wynosi 30 dni – licząc od daty wykonania umowy. W przypadku braku wykonania umowy termin ten nie biegnie. Jeżeli ustawodawca miał na celu objęcie obowiązkiem zamieszczania ogłoszenia także sytuacje, gdy nie doszło do wykonania umowy, powinien wyraźnie to wyartykułować.

Nie można domniemywać istnienia takiego obowiązku.

W tym kontekście argumentem za poprawnością obranego stanowiska jest również treść art. 446 p.z.p. W ramach sytuacji obligujących do sporządzenia raportu z realizacji zamówienia wymieniono przypadek, gdy zamawiający lub wykonawca odstąpił od umowy w całości lub w części albo dokonał jej wypowiedzenia w całości lub w części. Jest to zatem sytuacja, gdy niewykonanie umowy skutkuje powstaniem obowiązku sprawozdawczego, przypadek taki nie został uregulowany w kontekście ogłoszenia stanowiącego przedmiot rozważańW celu uporządkowania należy odróżnić obowiązek dotyczący ogłoszenia o wykonaniu umowy od tego odnoszącego się do raportu z realizacji zamówienia. Ogłoszenie o wykonaniu umowy zamieszczane jest w BZP w terminie do 30 dni od wykonania umowy (art. 448 p.z.p.). Raport z realizacji zamówienia sporządza się natomiast w sytuacjach wymienionych w art. 446 ust. 1 p.z.p. oraz w innych przypadkach, gdy zamawiający uzna to za wskazane (art. 446 ust. 2 p.z.p.). Termin dla sporządzenia raportu mija z upływem miesiąca od dnia sporządzenia protokołu odbioru lub uznania umowy za wykonaną albo rozwiązania umowy w wyniku złożenia oświadczenia o jej wypowiedzeniu albo odstąpieniu od niej (art. 446 ust. 4 p.z.p.). Zamieszczenie ogłoszenia o wykonaniu umowy jest zatem zawsze obligatoryjne w przypadku wykonania umowy, natomiast sporządzenie raportu jest obligatoryjne jedynie w sytuacjach wymienionych w katalogu z art. 446 ust. 2 p.z.p. Także tylko w tych sytuacjach będzie obowiązywać termin dla sporządzenia raportu określony w art. 446 ust. 4 p.z.p. Nadto warto także zważyć, iż raport dotyczy realizacji zamówienia, a nie wykonania umowy, tak jak ma to miejsce w przypadku ogłoszenia z art. 448 p.z.p..

Tezę o rozszerzonym zakresie obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy wywieść można jedynie z treści aktu wykonawczego, jakim jest rozporządzenie w sprawie ogłoszeń zamieszczanych w BZP. W art. 272 ust. 2 p.z.p. znajduje się delegacja ustawowa dla wydania rozporządzenia dotyczącego ogłoszeń zamieszczanych w BZP. Delegacja ta obejmuje wydanie rozporządzenia m.in. co do zakresu informacji zawartych w ogłoszeniach zamieszczanych w BZP, rozszerzenie zakresu przedmiotowego ogłoszenia o wykonaniu umowy stanowi przekroczenie tejże delegacji.

Obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy nie aktualizuje się zatem w przypadku, gdy nie doszło do wykonania umowy. Mając jednak na względzie treść ogłoszenia o wykonaniu umowy, w ramach którego wymaga się podania informacji także o umowach niewykonanych – zamawiający może prewencyjnie rozważyć zamieszczenie takowego ogłoszenia. Jednakże jeżeli zamawiający nie zdecyduje się na zamieszczenie ogłoszenia w przypadku braku wykonania umowy, nie stanowi to naruszenia obowiązku z art. 448 p.z.p. Tak jak już podnoszono, jeżeli ustawodawca miał intencję, by obowiązkiem zamieszczenia ogłoszenia objąć również sytuację, gdy umowa nie została wykonana, powinien jednoznacznie to uregulować, przykładowo poprzez zmianę nazwy ogłoszenia oraz momentu określonego jako początek biegu terminu dla zamieszczenia tegoż ogłoszenia. Niezaprzeczalnie rozszerzenie obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy na przypadki braku jej wykonania umożliwiłoby pełniejszą realizację celów  przypisywanych instytucji.

V.  Podsumowanie

Instytucja ogłoszenia o wykonaniu umowy jest stosunkowo nowym rozwiązaniem wprowadzonym w ustawie Prawo zamówień publicznych. Regulacji tej przypisywane są zróżnicowane cele, w tym: stanowienie swoistej klamry w procesie udzielania i realizacji zamówienia publicznego; wzmocnienie transparentności i równego traktowania w ramach reżimu zamówień publicznych; umożliwienie kontroli procesu udzielania, realizacja zamówień publicznych, wydatkowanie środków publicznych; stanowienie dowodu należytego/nienależytego wykonania umowy oraz mobilizacja zamawiających do przeprowadzenia analizy procesu udzielania i realizacji zamówienia publicznego, a zatem także lepsze przygotowanie następnych postępowań przez tychże; zwiększenie świadomości uczestników rynku zamówień publicznych.

Zagadnieniem o podstawowym znaczeniu w kontekście ogłoszenia o wykonaniu umowy jest rozumienie pojęcia wykonania umowy. Stanowiska formułowane w tym zakresie są mocno zróżnicowane. W ocenie autora wykonanie umowy w kontekście art. 448 p.z.p. powinno być rozumiane jako spełnienie świadczenia zarówno przez zamawiającego, jak i wykonawcę. Termin dla spełnienia obowiązku uregulowanego w art. 448 p.z.p. rozpoczyna swój bieg dopiero po spełnieniu świadczeń przez strony umowy o zamówienia publiczne.

Odrębnym problemem w kontekście ogłoszenia o wykonaniu umowy jest prawidłowe postępowanie zamawiającego w przypadku braku wykonania umowy. Reprezentowane są w tej materii zarówno poglądy ograniczające obowiązek z art. 448 p.z.p. wyłącznie do sytuacji, gdy umowa została wykonana, jak i stanowiska, zgodnie z którymi obowiązek ten aktualizuje się w sytuacji wykonania przedmiotu umowy oraz braku takowego. W opinii autora obowiązek zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy nie zaktualizuje się, gdy umowa ta nie została wykonana.

Co do obu zagadnień – rozumienia pojęcia wykonania umowy, jak i sytuacji braku jej wykonania – przyjęcie odmiennych stanowisk byłoby równoznaczne z odejściem od literalnego rozumienia regulacji oraz odpowiednio szybszym upływem terminu do uczynienia zadość obowiązkowi zamieszczenia ogłoszenia oraz rozszerzeniem obowiązku wynikającego z art. 448 p.z.p. Nie jest przesłanką do odstąpienia od wykładni literalnej to, iż treść stosownego rozporządzenia przemawia za przyjęciem poglądu odmiennego, jak również nie są w tym przypadku wystarczające cele przypisywane ogłoszeniu o wykonaniu umowy przez niektórych przedstawicieli doktryny.

Na podstawie przeprowadzonych rozważań można stwierdzić, iż regulacja dotycząca ogłoszenia o wykonaniu umowy wymaga doprecyzowania. Ustawodawca powinien precyzyjnie określić zarówno zakres sytuacji, w których przedmiotowe ogłoszenie powinno zostać zamieszczone, jak również termin, w którym powinno się temu obowiązkowi uczynić zadość.