Paryskie spotkania z arbitrażem

W dniach od 1 do 19 lipca 2013 r. stolica Francji gościła kluczowe postaci międzynarodowego arbitrażu – czołowych reprezentantów świata akademickiego, arbitrów oraz innych praktyków znanych z przełomowych spraw i wyroków arbitrażowych, biorących udział w programie International Academy for Arbitration Law – Międzynarodowej Akademii Prawa Arbitrażowego.

Trzytygodniowy, intensywny cykl wykładów, konferencji, debat i szkoleń poświęcono głównie międzynarodowemu arbitrażowi inwestycyjnemu, którego rozkwit w ostatnich latach zawdzięcza się przede wszystkim liczbie bilateralnych traktatów inwestycyjnych (tzw. BITs – Bilateral Investment Treaties), zawieranych przez większość państw świata, w tym Polskę.

Wśród honorowych prelegentów pojawiły się słynne osobistości świata arbitrażu, m.in. prof. Emmanuel Gaillard (Sciences Po Law School, Prezes International Academy for Arbitration Law), Yves Derains (były Sekretarz Generalny ICC) czy Gilbert Guillaume (sędzia i były prezes Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości).

Główny cykl wykładów poprowadził prof. David Caron (dziekan szkoły prawa King’s College w Londynie), który przedstawił międzynarodowy arbitraż inwestycyjny z perspektywy arbitra. Prof. Caron, mający wieloletnie doświadczenie jako arbiter w sprawach rozpatrywanych pod egidą ICSID, zaprezentował główne kwestie proceduralne powstające w sporach inwestor–państwo, poruszając wiele ważkich tematów, takich jak styl prowadzenia sporu przez pełnomocników procesowych stron a ich odbiór przez członków trybunału, delikatne kwestie związane z wyłączeniem arbitra czy rola arbitra w sporach inwestycyjnych a interes publiczny.

Prof. Brigitte Stern (Université Paris I – Panthéon-Sorbonne), która jest jednym z dwóch najczęściej nominowanych arbitrów w międzynarodowych sporach inwestycyjnych, omówiła zagadnienie stosowania prawa międzynarodowego publicznego w arbitrażu inwestycyjnym, zwracając uwagę na kwestie suwerennej pozycji i uprawnień państwa do stanowienia prawa w imię dobra publicznego, nawet jeśli pociągałoby to za sobą zmianę otoczenia prawnego dla inwestorów.

Warto wspomnieć o wystąpieniu prof. Susan Franck (Washington and Lee University), która zaprezentowała wyniki prowadzonych badań empirycznych dotyczących międzynarodowego arbitrażu inwestycyjnego. Rezultaty analiz prof. Franck rzucają nowe światło na wiele utartych schematów w myśleniu o arbitrażu inwestycyjnym, obalając niektóre stereotypy, takie jak liczba spraw wygrywanych przez inwestorów, wysokość przyznawanych odszkodowań, średnia wartość roszczeń inwestorów, charakter typowych inwestorów-powodów, wśród których wbrew powszechnej opinii nie przeważają wielkie, ponadpaństwowe koncerny.

Na uwagę zasługiwał cykl szkoleń poprowadzonych przez José Ricardo Ferisa, Zastępcę Sekretarza Generalnego ICC. Symulacje wewnętrznych posiedzeń Sądu Arbitrażowego ICC odbyły się w siedzibie Międzynarodowej Izby Handlowej i dotyczyły zagadnień wielostronnych i wielokontraktowych postępowań arbitrażowych na podstawie nowego Regulaminu Arbitrażowego ICC (w mocy od 1 stycznia 2012 r.) oraz prezentowały procedurę postępowania przed Sądem w związku z omawianiem i głosowaniem nad zagadnieniami wyłączenia arbitra i sprawdzania przez Sąd wstępnej wersji wyroku trybunału.

Wśród pozostałych prelegentów znajdowali się prof. Andrea Bjorklund (McGill University w Montrealu), Horacio Grigera Naon (były Sekretarz Generalny ICC), prof. Alain Prujiner (Université Laval), Nassib Ziadé (Dyrektor DIAC – Dubai International Arbitration Centre, były Zastępca i p.o. Sekretarza Generalnego ICSID), Brooks Daly (Zastępca Sekretarza Generalnego Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze) oraz Paul Jean Le Cannu (Counsel w ICSID).

Wykłady i debaty odbywały się w godnych wspomnienia lokalizacjach, m.in. w siedzibach uniwersytetów Paris II – Panthéon-Assas, Sciences Po, a także we wspomnianej już siedzibie ICC oraz paryskiej siedzibie Banku Światowego, budynku Pałacu Sprawiedliwości (Palais de Justice) i prestiżowym Cercle de l’Union interalliée.

Uczestnicy Akademii Arbitrażowej przybyli z wielu zakątków świata, m.in. z większości krajów Europy, z Australii, Chin, Singapuru, Korei, Indii, Pakistanu, Kazachstanu, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Meksyku, Kolumbii, Peru, Brazylii, Argentyny, Iranu, Egiptu, Ugandy, Sudanu, Nigerii. Główną grupę słuchaczy Akademii stanowili praktycy z kilkuletnim doświadczeniem w międzynarodowych postępowaniach sądowych i arbitrażu, uczestnicy studiów doktoranckich oraz przedstawiciele departamentów prawnych ministerstw i organizacji międzynarodowych.

Dzięki zaangażowaniu organizatorów, prelegentów oraz uczestników Akademia Arbitrażu okazała się sukcesem organizacyjnym, naukowym i towarzyskim. Intensywne dni wykładów i dyskusji w sposób płynny ustępowały miejsca wieczornym wydarzeniom, takim jak bankiety, koktajle, pikniki czy zwykłe kolacje, ale za to w niezwykłym gronie znanych arbitrów i osobistości świata nauki.

Niewątpliwie udział w Akademii Arbitrażowej pozwala na znaczne poszerzenie wiedzy o arbitrażu i prawie międzynarodowym. Czas, miejsce i doborowe towarzystwo stanowią czynniki, dzięki którym International Academy for Arbitration Law w Paryżu może zainteresować w równej mierze teoretyków, jak i praktyków zajmujących się arbitrażem. Jako że tegoroczna edycja była już trzecią z kolei, następnej sesji Arbitration Academy w Paryżu można spodziewać się w lipcu 2014 r.