Po raz pierwszy w jednym z najnowszych sądów okręgowych – Sądzie Okręgowym w SosnowcuPowołanym Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 16.03.2021 r. w sprawie utworzenia Sądu Okręgowego w Sosnowcu (Dz.U. z 2021 r. poz. 528), który to rozpoczął działanie 1.04.2022 r. przedstawiciele środowisk sądu, naukowcy oraz przedstawiciele palestry, a także mediatorzy połączyli swoje doświadczenia i zorganizowali z okazji Międzynarodowego Tygodnia Mediacji w Międzynarodowym Dniu Mediacji (17.10.2024 r.) konferencję naukową pod tytułem „Sądowe i pozasądowe rozwiązywanie sporów wobec wyzwań współczesnego świata”.
Konferencję w imieniu Sądu Okręgowego otworzyła SSO Katarzyna Czerwińska-Koral przywitaniem oraz krótkim wykładem na temat ADR. Potem głos zabrała koordynator ds. mediacji SSO Justyna Kowalska.
Następnie zaprezentowano pierwszych panelistów, którzy prezentowali referaty dotyczące nowych technologii w sądownictwie.
Jako pierwszy wystąpił asesor sądowy Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach Michał Kotalczyk, który zaprezentował referat pod tytułem „AI jako mediator. Potencjał sztucznej inteligencji w rozwiązywaniu sporów”. Niezwykle ciekawie opowiedział o narzędziach AI dedykowanych pracy sądowniczej oraz włoskiemu, kanadyjskiemu oraz australijskiemu modelowi sztucznej inteligencji wykorzystywanej w mediacji. Podczas wystąpienia zebrana na sali publiczność miała bezpośrednią styczność z AI i na własnej skórze mogła doświadczyć tego, w jaki sposób może mediator współpracować z AI przy mediacjach.
Panel zamykała referendarz sądowy Sądu Apelacyjnego w Katowicach doktor Karina Kunc- Urbańczyk, znana edukatorka internetowa, pasjonatka prawa własności intelektualnej, prowadząca blog prawowita, która przedstawiła referat „Fejkowe dowody w sprawach cywilnych – czy generatywna sztuczna inteligencja jest realnym zagrożeniem dla postępowania dowodowego?”, Dosłownie poruszyła ona zebraną publiczność tym, w jak prosty sposób można doprowadzić do tego, iż nasz głos, nasz wizerunek mogą być użyte w postępowaniach niezgodnie z rzeczywistością, nie zapominając przy tym o humorystycznych elementach technologii deepfake.
Celem kolejnego panelu, pod nazwą „Problemy ekonomiczno-społeczno-psychiczne”, moderowanego przez sędziego SSR del. Andrzeja Mikę z Sądu Okręgowego w Sosnowcu, było okazanie problemów świata sądów, mediacji z punktu widzenia prawa, ekonomii, psychologii.
Panel otworzył osobiście SSR del. Andrzej Mika, reprezentant wydziału I Cywilnego SO w Sosnowcu, który przedstawił statystykę kierowania spraw do mediacji w okręgu sosnowieckim. W podobnej tematyce wypowiadał się SSR Jarosław Kolenda – przedstawiciel SR w Bytomiu oraz Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów na Rzecz Mediacji (GEMME), skupiając się nie tylko na statystyce, ale przede wszystkim pokazując metody, jakie stosować winni sędziowie, aby strony do mediacji zachęcać.
Po krótkiej przerwie z referatem wystąpiła przedstawicielka tak palestry katowickiej (Izba Adwokacka w Katowicach), jak i Sądu Okręgowego w Sosnowcu (mediator z listy prezesa SO) Dobrosława Tomzik, która w swoim referacie pod tytułem „Mediacja jako remedium na «bolączki» wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i rodzinnych. Quo vadis mediacjo? O pomysłach procesualisty słów kilka” przedstawiła najpierw rys historyczny mediacji, analizując na podstawie jednej ze swoich prac z 2016 r., jak na rozwój mediacji wpływać miała zmiana ustawy k.p.c. z 2015 r. (weszła w życie w 2016 r.) i dalsze zmiany, a następnie argumentowała za kontrpropozycją dla forsowanej idei rozwodów bez orzekania o winie u notariusza – przedstawiła argumenty za tym, iż adwokaci czy radcowie z co najmniej trzyletnim stażem zawodowym będący jednocześnie stałymi mediatorami mogą być bardziej przydatni, kompetentni niż notariusze i mogą szerzej rozpoznać sprawę, bazując także na własnym doświadczeniu procesowym, zaś pomysł z notariuszami przypomina śluby w Las Vegas i nie powinien być w takiej sytuacji wyjściem z problemów.
Kolejny przedstawiciel wielu formacji – adw. dr Agnieszka Szydełko, zarówno adwokat, jak i mediator i biegły sądowy z zakresu psychologii, przedstawiła swój punkt widzenia oraz doświadczenia na gruncie pracy pt. „Przyczyny unikania mediacji przez strony i pełnomocników. Korzyści psychiczne i emocjonalne mediacji”. Podejście niebanalne, przedstawiające realne działania nieprawidłowe tak sądów (sędziów), mediatorów, stron, jak i pełnomocników. Przedstawiła przy tym swoje pomysły na to, co należy zrobić, aby współczynnik mediacji rósł. Wykład wielopłaszczyznowy, oparty na rzeczywistych doświadczeniach własnych.
Ostatnim prelegentem został r.pr. Dr Grzegorz Frączek, wykonujący funkcję Dziekana Wydziału Nauk Społeczno-Pedagogicznych na Uczelni Korczaka w Katowicach, uznany autorytet z zakresu mediacji, współtworzący tę instytucję u podstaw, który przedstawił swój referat pod tytułem „Mediacja jako skuteczna metoda rozwiązywania sporów”. W swoim wystąpieniu przedstawił swoiste know-how dla tego, aby mediacja nawet ta, która nie zakończyła się ugodą mediacyjną, odniosła sukces. Podzielił się także swoim doświadczeniem w odniesieniu do zachęcania stron do mediacji.
Bezsprzecznie organizatorom zależy na propagowaniu idei mediacji. Zauważono słusznie, iż chcąc dogonić nowoczesność, judykatura musi korzystać z nowych technologii i godzić to ze zmianami w prawie. Dostrzeżono, iż problemy sądownictwa można częściowo usunąć, chociażby delegując więcej spraw zdatnych mediacyjnie do innych wykwalifikowanych podmiotów, przede wszystkim do mediacji. Obecne statystyki, choć dają nadzieję na poprawę, to wobec rosnącego wpływu spraw w dalszym ciągu stanowią kroplę w morzu potrzeb obywateli. Pierwsza konferencja zakończyła się sukcesem. Miała charakter niezwykle praktyczny, wszak rzeczywiście praktycy, którzy to są pasjonatami swojej pracy, pełnili funkcje prelegentów. Stanowiła forum do wyjątkowej wymiany poglądów pomiędzy organami ochrony prawnej, które na co dzień nie mają możliwości tak otwarcie ich przedstawiać. W pogodnej atmosferze wymiana informacji, twierdzeń, dyskusji trwała nie tylko na sali obrad, ale i w kuluarach – podczas przerw trwały dyskusje na tematy przedstawiane przez prelegentów. Widoczne jest, iż nie tylko w Sądzie Okręgowym w Sosnowcu, ale i w całej apelacji katowickiej wśród środowisk sędziowskich panują nastroje promediacyjne, co uznać należy za wyjątkowe i nobilitujące pośród statystyk krajowych. Organizatorzy mają nadzieję, iż duży udział sędziów okręgu sosnowieckiego przyczyni się do rozpowszechnienia idei mediacji, a także zwróci uwagę na proste przy tym rozwiązywanie problemów orzekania.