A rtykuł ma za zadanie omówienie słuszności rozwiązania przyjętego przez parlament w ramach tzw. tarczy antykryzysowej, na podstawie którego zawieszony został bieg przedawnienia czynów karalnych na czas ogłoszonego stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii. Wątpliwości związane z tą regulacją dotyczą nie tylko samej słuszności tego rozwiązania, lecz odnoszą się także do praktycznych problemów z funkcjonowaniem tego przepisu, w szczególności początkowej daty zawieszenia przedawnienia.

Wobec postępującego stanu zagrożenia wynikającego z szerzenia się pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 z dniem 14.03.2020 r. wprowadzono najpierw stan zagrożenia epidemicznego Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 13.03.2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. poz. 433). , który był kilka razy uszczegóławiany Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 14.03.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 441); rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16.03.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 461); rozporządzenie Ministra Zdrowia z 18.03.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 478). , a następnie z dniem 20.03.2020 r. uchylono go Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20.03.2020 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 490). i wprowadzono z dniem 20.03.2020 r. stan epidemii Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20.03.2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 491). . Podstawę prawną wprowadzenia obu tych stanów stanowią przepisy ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Ustawa z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2019 r. poz. 1239 ze zm.). . Trzeba jednak dodać, że w ekspresowym tempie 2.03.2020 r. uchwalona została ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych Ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374), zwana dalej ustawą COVID-19. , która miała na celu wprowadzenie ogólnych przepisów i podstaw wprowadzających możliwość pracy zdalnej i świadczenia opiekuńczego.

Co wynika zatem z wprowadzonych przepisów w kwestii zawieszenie terminów przedawnienia karalności czynów zabronionych w czasie pandemii koronawirusa?

W związku z postępującą liczbą przypadków zagrożenia koronawirusem i wprowadzeniem niezbędnych ograniczeń, w sposób zasadniczy ograniczono między innymi funkcjonowanie sądów, najpierw w drodze czynności podejmowanych przez prezesów poszczególnych sądów, co finalnie doprowadziło do uchwalenia ustawy nowelizującej Ustawa z 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568), zwana dalej tarczą, ustawą nowelizującą, nowelą. , potocznie nazywanej tarczą, która wprowadziła wiele rozwiązań w zakresie biegu terminów procesowych, sądowych i ustawowych.

Jednym z zakresów, których dotyka ustawa nowelizująca jest bieg terminów przedawnienia czynów zabronionych. Zagadnieniu temu poświęcona zostanie dalsza część artykułu.

W omawianym zakresie art. 15zzr ust. 1 ustawy COVID-19, w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, stanowi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów wymienionych w tym przepisie w pkt 1-6 nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres. art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19 stanowi zaś, że w okresie, o którym mowa w ust. 1, nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia. Co istotne, do zmiany projektodawca w uzasadnieniu ustawy tej w żaden sposób nie odnosi się. W punkcie 2.65 uzasadnienia Uzasadnienie projektu ustawy, Sejm IX kadencji, s. 55–56. odniesiono się bowiem jedynie do uzasadnienia terminów wskazanych w art. 15zzr ust. 1 ustawy COVID-19, tj. terminów prawa administracyjnego i de facto cywilnego, przy czym w ostatecznie przyjętym tekście ustawy z przepisu tego wykreślono fragment mówiący o prawie cywilnym. W związku z tak lakonicznym sformułowaniem ustawy rodzi się pytanie na temat konsekwencji wprowadzenia tego przepisu oraz tego, czy w istocie ze względu na uregulowanie zawarte w art. 4 § 1 Kodeksu karnego Ustawa z 6.06.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1950 ze zm.), dalej k.k. art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19 może mieć zastosowanie.

Bieg terminów przedawnienia przestępstw, do czego ograniczona zostanie niniejsza analiza, określony został w art. 101 § 1 k.k. w przypadku przestępstw publicznoskargowych oraz w § 2 w stosunku do przestępstw prywatnoskargowych. Zastosowanie ustawy względniejszej, zgodnie z art. 4 § 1 k.k., w stosunku do zmian terminu przedawnienia, zostało jednak przez ustawodawcę ograniczone. Przykładowo, wobec przedłużenia z dniem 3.08.2005 r. terminu przedawnienia w stosunku do przestępstw zagrożonych karą grzywny lub ograniczenia wolności poprzez uchylenie art. 101 § 1 pkt 5 k.k. przewidującego termin przedawnienia 3 lat i objęciem tego rodzaju przestępstw zakresem stosowania zmienionego art. 101 § 1 pkt 4 k.k., przewidującego przedawnienie pięcioletnie, regułę intertemporalną określającą właściwy termin przedawnienia dla czynów popełnionych przed 3.08.2005 r. zawiera art. 3 ustawy zmieniającej Ustawa z 3.06.2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U. nr 132, poz. 1109). . Zgodnie z nim do czynów popełnionych przed wejściem w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy kodeksu karnego o przedawnieniu w brzmieniu nadanym tą ustawą, chyba że termin przedawnienia już upłynął. Wobec tego w razie popełnienia przestępstwa z art. 186 § 3 k.k. (przewidującego jedynie sankcję grzywny albo ograniczenia wolności) w dniu 1.08.2003 r., to jego karalność ustanie z upływem 5 lat, podczas gdy w razie popełnienia czynu 1.08.2002 r. przedawnienie nastąpiłoby 1.08.2005 r. ponieważ trzyletni wówczas termin przedawnienia nastąpiłby przed wejściem w życie zmiany art. 101 § 1 pkt 4 k.k.

Analogiczne rozwiązanie, skutkujące przedłużeniem przedawnienia, przyjęto w art. 15 przepisów wprowadzających kodeks karny z 1997 r. Ustawa z 6.06.1997 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz.U. nr 88 poz. 554 ze zm.). Rozwiązanie to wynika z faktu, że „nastąpienie w przyszłości przedawnienia nie jest dla sprawcy przestępstwa ekspektatywą i z terminu przedawnienia, dopóki przedawnienia nie nastąpi, nie wynikają dla sprawcy żadne prawa” Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12.03.2008 r. (II AKa 356/07), LEX nr 447045. . Należy jednak zwrócić uwagę, że rozwiązanie takie musi być wyraźnie przejęte przez ustawodawcę w ramach odpowiednich przepisów przejściowych, zaś w razie ich braku – zgodnie z regułą z art. 4 § 1 k.k. – dłuższy termin przedawnienia nie może znaleźć zastosowania do czynów popełnionych przed nowelizacją Sz. Tarapata, A. Zoll (w:) Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 53-116, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016, t. I, cz. II. s. 810. . Odnosząc powyższe przykłady do ustawy COVID-19 trzeba stwierdzić, że nie dokonuje ona jednak zmiany terminów przedawnienia w rozumieniu art. 101 k.k. i mimo zatem faktycznego przedłużenia ustawowego biegu przedawnienia, brak jest podstaw do twierdzenia, że w sytuacji tej znaleźć może zastosowanie art. 4 § 1 k.k.

Jak wskazuje Sz. Tarapata i A. Zoll Sz. Tarapata, A. Zoll (w:) Kodeks..., s. 853. , podobne wszak rozwiązanie ustawodawca zastosował w art. 108 § 2 k.k. z 1969 r. wprowadzonym na mocy noweli z 1995 r. Ustawa z 12.07.1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U. nr 95, poz. 475). oraz w art. 9 § 1 przepisów wprowadzających kodeks karny.

Instytucja wprowadzona art. 16zzr ust. 6 ustawy COVID-19 nie jest jednak novum w zakresie liczenia biegu przedawnienia, ponieważ zasadniczy w tym względzie jest przepis art. 104 § 1 k.k., przewidujący, że przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego (nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego). Tym samym ustawa COVID-19 przewiduje tożsamy skutek co art. 104 § 1 k.k. i stanowi odrębną dodatkową przesłankę spoczywania biegu przedawnienia karalności przestępstwa. Podkreślenia jednak wymaga, że spoczywanie biegu przedawnienia w oparciu o art. 104 k.k. dotyczy przeszkody prawnej a nie faktycznej, a więc przede wszystkim immunitetu niepozwalającego na prowadzenie postępowania (art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.) Sz. Tarapata, A. Zoll (w:) Kodeks..., s. 849. .

Z art. 104 § 1 k.k. wynikają zatem dwa rodzaje skutków, a mianowicie brak rozpoczęcia biegu przedawnienia, jeśli przeszkoda prawna istniała od początku, który biegnie dopiero po jej ustaniu, albo też zawieszenie jego biegu, jeśli przeszkoda powstała w trakcie biegu termin, który biegnie dalej dopiero po jej ustaniu. Istotą zawieszenia przedawnienia w oparciu o art. 104 § 1 k.k. jest zatem istnienie przepisu ustawowego, który wyłączałby prowadzenie postępowania przeciwko danej osobie, wobec czego postępowanie może się toczyć w fazie in rem do czasu wskazania, że sprawcą jest osoba korzystająca z immunitetu B. Janusz-Pohl Spoczywanie biegu terminu przedawnienia karalności a ochrona immunitetowa, „Przegląd Sądowy” 2010/2, s. 79. .

Na tym tle jednoznacznie wypowiedział się Sąd Najwyższy wskazując, że „przepis stanowiący o spoczywaniu biegu przedawnienia ma na względzie jedynie przeszkody natury prawnej wynikające z samej ustawy, które nie pozwalają na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego (np. immunitety), a nie przeszkody natury faktycznej w rodzaju choroby sprawcy lub niemożności jego ujęcia. Zawieszenie postępowania karnego nie wstrzymuje więc biegu przedawnienia” Postanowienie SN z 24.11.2016 r. (II KK 296/16), LEX nr 2200382. . Co istotne, taka restrykcyjna i zawężająca wykładnia przesłanek zawieszenia biegu przedawnienia jest ugruntowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego już od lat 70 XX w. R. Kmiecik „Spoczywanie” przedawnienia karalności przestępstw, „Państwo i Prawo” 2010/9, s. 4.

Na tym tle regulacja zawarta w art. 15zzr ust. 6 ustawy o COVID prezentuje się inaczej. Mimo normatywnego określenia tej przesłanki we wskazanym wyżej przepisie ustawy, ma ona bardziej charakter przeszkody faktycznej niż prawnej. Przepis ten nie uniemożliwia przecież prowadzenia postępowania i nie stanowi o tym, że nie jest dopuszczalne jego wszczęcie. W swej istocie przesłanka, o jakiej mowa w tym przepisie, jest zbliżona do zawieszenia postępowania (art. 22 Kodeksu postępowania karnego Ustawa z 6.06.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 30 ze zm.), dalej k.p.k. ), które na gruncie obecnego stanu prawnego nie stanowi podstawy do zawieszenia przedawnienia A. Sakowicz (w:) Kodeks karny. Cześć ogólna. Komentarz. Art. 1-116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017, s. 1267. .

Zbliżony bowiem charakter do zawieszenia postępowania ma wprowadzona regulacja w art. 15zzs ust. 1 ustawy COVID-19 wstrzymująca bieg terminów procesowych i sądowych oraz wynikająca z art. 14a ust. 4 tej ustawy możliwość wstrzymania rozpoznawania spraw poza katalogiem spraw pilnych wynikających z tego przepisu. W związku z tym jest to prima facie sytuacja, która powinna być oceniana na równi z takimi okolicznościami faktycznymi jak długotrwała choroba oskarżonego czy jego ukrywanie się uniemożlwiające jego schwytanie. Różnica sprowadza się między obu tymi przypadkami do skali zjawiska – w przypadku zawieszania przedawnienia z powodu ogłoszonego stanu epidemii dotyczy ono wszystkich czynów i ma charakter generalny i abstrakcyjny. Trzeba jednak zauważyć, że mimo ogłoszonego stanu epidemii, funkcjonowanie organów wymiaru sprawiedliwości, choć ograniczone, ma jednak dalej miejsce. Istotą zaś przedawnienia jest to, że po upływie określonego w ustawie terminu, który ustawodawca określił w latach w zależności od stopnia społecznej szkodliwości czynu wyrażonego w grożącej za ten czyn sankcji karnej, sprawca unika odpowiedzialności karnej za popełniony czyn. Skutkiem tego jest to, że w sytuacji kiedy do czasu upływu okresu przedawnienia (który podlega przedłużeniu zgodnie z art. 102 k.k. w razie wszczęcia postępowania w fazie in rem o 10 lat w przypadku przestępstw publicznoprawnych i 5 lat w stosunku prywatnoskargowych), niezależnie od okoliczności, nie doszło do prawomocnego zakończenia postępowania, sprawca nie może ponosić odpowiedzialności karnej, zaś postępowanie podlega umorzeniu (art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.).

Nieracjonalność tak stanowczego rozwiązania wynikającego z art. 15zzr ust. 6 ustawy o COVID wynika jednoznacznie z faktu, że takiego rozwiązania nie przewiduje ustawa o stanie wyjątkowym Ustawa z 21.06.2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1928). , tj. stanie nadzwyczajnym, który zwykło się traktować jako „środkowy” spośród trzech stanów nadzwyczajnych, jeśli chodzi o stopień ograniczenia wolności obywatelskich. Rozwiązania takiego nie przewiduje nawet ustawa o stanie wojennym Ustawa z 29.08.2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1932 ze zm.). .

Mając ponadto na względzie to, że w przypadku stanu wyjątkowego czas jego trwania wyraźnie ogranicza art. 230 ust. 1 i 2 Konstytucji RP (w sumie nie może przekraczać 150 dni), zawieszenie biegu przedawnienia karalności przestępstwa w stanie zagrożenia epidemicznego i stanie epidemii ogłaszanym przez Ministra Zdrowia na czas nieokreślony jawi się jako rażąco nieproporcjonalne.

Istotnym zagadnieniem jest też to, z jaką datą bieg przedawnienia uległ zawieszeniu. Ze względu na kategoryczne brzmienie art. 15zzr ust. 6 ustawy o COVID zawieszenie przedawnienia karalności czynu następuje ex lege bez konieczności wydawania w tym przedmiocie jakiegokolwiek rozstrzygnięcia Przy czym warto wskazać, że w zakresie immunitetu sędziowskiego Sąd Najwyższy stwierdził, że spoczywanie biegu przedawnienia w stosunku do sędziego zaczyna się dopiero z dniem uprawomocnienie się uchwały sądu dyscyplinarnego odmawiającej zezwolenia na ściganie sędziego – postanowienie SN z 10.01.2008 r. (SNO 84/07), Legalis nr 511868, jednak orzeczenie to spotkało się ze słuszną krytyką. . Jako kryterium zawieszenia przedawnienia ustawa przyjmuje stan zagrożenia epidemicznego albo stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19. Artykuł 101 ustawy wprowadzającej ten przepis stanowi, że wchodzi ona w życie, co do zasady, z dniem ogłoszenia, co nastąpiło 31.03.2020 r. Problem jednak w tym, że w oparciu o ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń stan zagrożenia epidemicznego został wprowadzony już 14.03.2020 r., a następnie zastąpiony stanem epidemii z dniem 20.03.2020 r. Rodzi się zatem pytanie, czy w oparciu o omawiany przepis doszło do zawieszenia biegu przedawnienia z dniem 14.03.2020 r., gdy wprowadzono pierwszy z tych stanów, czy też z dniem 31.03.2020 r., tj. dniem ogłoszenia ustawy – innymi słowy, czy ustawa w tym zakresie działa wstecz? Różnica tych 16 dni może mieć bowiem w przyszłości istotne znaczenie, nie wspominając już o tym, że możliwa jest sytuacja, że w okresie pomiędzy 14 a 30.03.2020 r. nastąpiło przedawnienie karalności pewnych czynów popełnionych lata temu.

W tym względzie nie sposób jest uznać, aby datą początkową zawieszania przedawnienia był 14.03.2020, lecz z istoty zakazu retroaktywności prawa musi wynikać, że zawieszenie to nastąpiło z dniem 31.03.2020 r. I choć Konstytucja RP nie wyraża uniwersalnego zakazu działania prawa wstecz, a zakaz taki explicite odnosi się tylko do zasady odpowiedzialności karnej (art. 42 ust. 1 Konstytucji), tym niemniej wywodzony jest on z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego i zasady zaufania obywatela do państwa J. Kornaszewska Zasada „lex retro non agit”. Czy prawo nie działa wstecz?, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018/2, s. 173. . Mimo pewnej niekiedy dopuszczalności działania ustawy wstecz, w omawianym przypadku nie może to mieć miejsca z uwagi na pogorszenie sytuacji jednostki oraz rozszerzenia w czasie jej odpowiedzialności karnej. Początkową datą zawieszenia biegu przedawnienia czynów zabronionych będzie zatem 31.03.2020 r., tj. dzień ogłoszenia ustawy.

Posiłkowo należy również odwołać się do brzmienia art. 101 ustawy nowelizującej, który przyjmuje tę datę jako datę wejścia w życie, a w katalogu wyjątków wchodzących w życie z innym dniem nie wymienia przepisu wprowadzającego art. 15zzr do ustawy COVID-19. W momencie uchwalenia omawianego przepisu nie było też jasne, kiedy bieg przedawnienia rozpocząłby dalszy bieg. Omawiany przepis dotyczy bowiem okresu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i epidemii, które zostały ogłoszone do odwołania, jednak wątpliwość ustania zawieszenia przedawnienia wiąże się z realną możliwością wprowadzenia któregoś ze stanów nadzwyczajnych. W takiej sytuacji powstałyby wątpliwości, czy wprowadzony stan nadzwyczajny zastąpiłby stan epidemii, czy też obowiązywałyby one równocześnie. W sytuacji zaś gdy stan wyjątkowy lub klęski żywiołowej zastąpiłby stan epidemii doszłoby do kuriozalnej sytuacji, że z uchyleniem stanu epidemii bieg przedawnienia począłby biec dalej, ponieważ jak wskazano wyżej w obu tych stanach nie przewidziano jak na razie analogicznego rozwiązania. Wątpliwości w tym względzie rozwiewa, jakby się mogło wydawać, kolejna z procedowanych ustaw w ramach tzw. tarczy antykryzysowej, a mianowicie ustawa przyjęta przez Sejm 30.04.2020 r. Ustawa z 30.04.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, druk sejmowy nr 344 ze zm., Sejm IX kadencji; przekazana do Senatu, druk senacki nr 106. Zgodnie bowiem z art. 46 pkt 18 ustawy z 30.04.2020 r. uchylony zostaje art. 15zzr ustawy koronawirusowej, którego ust. 6 stanowił podstawę do zawieszenia przedawnienia karalności przestępstw. Ustawodawca zatem zdecydował się zrezygnować z zawieszenia biegu przedawnienia karalności przestępstw mimo nadal obowiązującego stanu epidemii.

Wobec uchylenia tego przepisu rodzi się pytanie, jakie taki zabieg legislacyjny wywołuje skutki. Stwierdzić trzeba, że uchylenie art. 15zzr ustawy COVID-19nie powoduje uchylenia jego znaczenia ex tunc w ten sposób, że nie powoduje cofnięcia skutków zawieszenia z mocą wsteczną. Tym niemniej trafniejszym rozwiązaniem legislacyjnym wydaje się być znowelizowanie brzmienia art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19poprzez nadanie mu brzmienia, w którym wprost wskazano by, w jakim okresie przedawnienie karalności przestępstw nie biegło. Dodatkowe komplikacje zawiera uregulowanie zawarte w art. 69 ust. 5 ustawy z 30.04.2020 r., który należy poczytywać za przepis przejściowy wobec uchylenia art. 15zzr ustawy koronawirusowej. Problem jednak w tym, że w powołanym przepisie ustawodawca wskazuje, że z dniem wejścia w życie tej ustawy rozpoczyna się bieg przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia. Ustawodawca w omawianym ust. 5 skorelował to rozwiązanie z ust. 1, który reguluje rozpoczęcie biegu terminów określonych w art. 15zzr ust. 1 koronawirusowej, które w ogóle nie rozpoczęły swego biegu.

Na gruncie zawieszonego na mocy art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19biegu przedawnienia karalności przestępstw termin przedawnienia nie rozpoczął się jednak jedynie w stosunku do przestępstw popełnionych w okresie zawieszenia. W art. 69 ust. 5 ustawy z 30.04.2020 r. nawiązał zatem tylko do tej sytuacji, ponieważ z gramatycznej wykładni tego przepisu nie można wywieźć, że odnosi się on także do już biegnącego przedawnienia karalności przestępstw, które to zostało zawieszone w oparciu o art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19.

Nie sposób jednak uznać, że sformułowanie tego przepisu jest trafne, ponieważ w gruncie rzeczy przepis ten, inaczej niż art. 69 ust. 1, nie odwołuje się do żadnych terminów, co doprowadzić może do wykładni ad absurdum, że przedawnienie karalności wszystkich przestępstw kiedykolwiek popełnionych zaczyna biec na nowo po wejściu tego przepisu w życie. W związku z tym na etapie prac senackich właściwe jest, aby zmienić brzmienie tego przepisu poprzez wskazanie, że przedawnienie karalności, zawieszone w oparciu o art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19, rozpoczyna swój dalszy bieg wraz z wejściem w życie ustawy.

Niewątpliwie sytuacja związana z szerzącą się pandemią koronawirusa stanowi duże wyzwanie dla wszystkich aspektów funkcjonowania państwa – w tym też organów wymiaru sprawiedliwości – i wymusiło na ustawodawcy przyjęcie nadzwyczajnych środków ustawowych, najpierw w ramach ustawy COVID-19, a następnie w drodze jej nowelizacji w ramach tzw. tarczy. Niektóre jednak z rozwiązań przyjętych w ramach „tarczy”, przy szybkim tempie jej procedowania, budzi wątpliwości. Jednym z nich jest właśnie wprowadzony przepis art. 15zzr ust. 6 ustawy COVID-19 zawieszający bieg przedawnienia czynów zabronionych. O ile wprowadzenie tej regulacji jest dyskusyjne i może być różnie oceniane, tak nie może być wątpliwości, że może ona znaleźć zastosowanie jedynie począwszy od 31.03.2020 r.

Rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w obliczu nadzwyczajnych okoliczności, z jednej strony znajduje uzasadnienie, z drugiej jednak budzi wątpliwości co do tego, że ustawodawca w przyszłości będzie dowolnie zawieszał bieg przedawnienia karalności czynów. Sprzeczne z istotą przedawnienia jest późniejsze stwierdzenie ustawodawcy, że ze względu na pewne okoliczności, zawieszenie przedawnienia nastąpiło jakiś czas temu, chociażby okres ten wynosił jedynie 16 dni, jak w omawianym przypadku.