P rzedmiotem artykułu jest analiza sposobów implementacji przepisów Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej do polskiego porządku prawnego, w zakresie dostarczania sieci i świadczenia usług łączności elektronicznej. Prawo telekomunikacyjne zostanie zastąpione Prawem komunikacji elektronicznej. Wymóg zgłoszenia dostarczania sieci i świadczenia usług innych niż usługi łączności interpersonalnej niewykorzystujące numerów jest prawidłowo realizowany w regulacjach krajowych. Projektowana ustawa Prawo komunikacji elektronicznej wprowadza uregulowania dotyczące komunikacji elektronicznej i nowe definicje usług.

Dyrektywa ustanawiająca Europejski kodeks łączności elektronicznej przewiduje wdrożenie jej uregulowań do krajowych porządków prawnych państw członkowskich Unii Europejskiej w terminie do 21.12.2020 r. Obowiązująca od 2004 r. w porządku prawnym RP wielokrotnie nowelizowana ustawa Prawo telekomunikacyjne zostanie zastąpiona nową ustawą – Prawem komunikacji elektronicznej, która w swoich założeniach ma stanowić kompleksową reformę regulacji telekomunikacyjnych, dodatkowo uzasadnioną koniecznością uporządkowania i niejednokrotnie uproszczenia dotychczas funkcjonujących przepisów z zakresu ustawy Prawo telekomunikacyjne. Projekt ustawy Prawo komunikacji elektronicznej zakłada m.in. uregulowanie nowych usług z zakresu łączności elektronicznej, co jest niewątpliwie zaletą projektowanych przepisów, w świetle konieczności dostosowania rozwiązań prawnych do rozwoju nowych technologii i postępującej konwergencji cyfrowej. W kwestii wykonywania przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych działalności polegającej na świadczeniu usług łączności elektronicznej, zastępującej dotychczasowe postanowienia dotyczące wykonywania działalności gospodarczej telekomunikacyjnej, stwierdzić należy brak potrzeby dokonywania gruntownych zmian. Dotychczasowe przepisy ustawy Prawo telekomunikacyjne w zakresie obowiązku wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych prowadzonego przez organ regulacyjny – Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej są zasadniczo spójne z zapisami dyrektywy ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej, odnoszącymi się do sformułowanego w przepisie art. 12 powyższej dyrektywy obowiązku państw członkowskich zapewniania swobody dostarczania sieci łączności elektronicznej i świadczenia usług łączności elektronicznej, poprzez zasadę ogólnego zezwolenia na sieci i usługi łączności elektronicznej.

Cele polityki regulacyjnej w dyrektywie ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej

Pakiet dyrektyw łączności elektronicznej z 2002 r., na który składają się dyrektywa 2002/19/WE o dostępie Dyrektywa 2002/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7.03.2002 r. w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących oraz wzajemnych połączeń (Dz.Urz. WE z 2002 r. L 108, s. 7), nr CELEX 32002L0019. , dyrektywa 2002/20/WE o zezwoleniach Dyrektywa 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7.03.2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.Urz. WE z 2002 r. L 108, s. 21), nr CELEX 32002L0020. , dyrektywa ramowa 2002/21/WE Dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7.03.2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.Urz. WE z 2002 r. L 108), nr CELEX 32002L0021. oraz dyrektywa 2002/22/WE o usłudze powszechnej Dyrektywa 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7.03.2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (Dz.Urz. WE z 2002 r. L 108, s. 51), nr CELEX 32002L0022. , został uchylony z dniem 21.12.2020 r. na mocy art. 125 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z 11.12.2018 r. ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z 11.12.2018 r. ustanawiająca Europejski kodeks łączności elektronicznej (Dz.Urz. UE L 321, s. 36), nr CELEX 32018L1972, dalej EKŁE. . Komisja Europejska uzasadniła modyfikację dotychczasowych celów polityki regulacyjnej poprzez przegląd ram regulacyjnych sektora łączności elektronicznej i ustanowienie Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej m.in. koniecznością promowania inwestycji w szybkie sieci szerokopasmowe, potrzebą ustanowienia warunków funkcjonowania prawdziwego jednolitego rynku wewnętrznego (umożliwiającego efektywnym operatorom sieci i dostawcom usług osiągnięcie korzyści skali), jak też zapewnienia skuteczniejszych ram instytucjonalnych dla regulacji rynku. Cele te były już wyrażane w Strategii jednolitego rynku cyfrowego dla Europy ogłoszonej przez Komisję Europejską w maju 2015 r. Zob. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów pt. „Strategia jednolitego rynku cyfrowego dla Europy”, Bruksela, 6.05.2015 r., COM (2015) 192 final, https://www.europarl.europa.eu/RegData/docs_autres_institutions/commission_europeenne/com/2015/0192/COM_COM(2015)0192_PL.pdf (dostęp: 29.11.2020 r.). , a następnie przytoczone w motywie 3 preambuły EKŁE. Cel polegający na promowaniu łączności oraz dostępu do sieci o bardzo dużej przepustowości, w tym sieci stacjonarnych, ruchomych i bezprzewodowych oraz korzystania z tych sieci przez wszystkich obywateli Unii i wszystkie unijne przedsiębiorstwa został zawarty w art. 3 ust. 2 pkt a EKŁE, zaś cel polegający na usuwaniu istniejących przeszkód utrudniających inwestycje w sieci łączności elektronicznej znalazł odzwierciedlenie w art. 3 ust. 2 pkt c EKŁE.

Spośród najbardziej istotnych mechanizmów zawartych w Europejskim kodeksie łączności elektronicznej, służących realizacji tych celów, wymienić można przewidziane w art. 76 EKŁE oraz Załączniku nr 4 do EKŁE uregulowania dotyczące nowych sieci o bardzo dużej przepływności oraz przepis art. 61 ust. 3 EKŁE zapewniający symetryczny dostęp do okablowania wewnątrzbudynkowego lub do pierwszego punktu koncentracji. Na mocy tego ostatniego przepisu krajowy organ regulacyjny, który w Polsce stanowi Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (Prezes UKE), ma możliwość nałożenia obowiązku udzielenia dostępu do okablowania i przewodów oraz urządzeń towarzyszących wewnątrz budynków lub na odcinku do pierwszego punktu koncentracji lub dystrybucji, określonego przez krajowy organ regulacyjny, jeżeli punkt ten znajduje się poza budynkiem. Uregulowanie to ma na celu zmniejszanie kosztów inwestycji oraz ułatwianie dostępu do już istniejącej infrastruktury, której powielanie byłoby nieuzasadnione zarówno technicznie, jak i ekonomicznie.

Kolejnym istotnym celem uregulowań Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej jest wyrażona w motywie 7 EKŁE tendencja do objęcia tymi samymi normami prawnymi każdej działalności polegającej na dostarczaniu sieci oraz na świadczeniu usług łączności elektronicznej, związana z postępującą konwergencją sektorów łączności elektronicznej i mediów. W rezultacie jednym z głównych założeń Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej jest także zmodernizowanie zakresu regulacji łączności elektronicznej poprzez przyjęcie nowych definicji sieci i usług łączności elektronicznej.

Wprowadzenie przepisami Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej nowych rodzajów usług łączności elektronicznej

Intencją uregulowań EKŁE jest m.in. rozszerzenie pojęcia usługi łączności elektronicznej.

Do zakresu usług łączności elektronicznej, zgodnie z definicją zawartą w przepisie art. 2 pkt 4 EKŁE, wchodzą trzy podstawowe kategorie usług świadczonych za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej, zazwyczaj za wynagrodzeniem: usługi łączności interpersonalnej oraz usługi polegające całkowicie lub głównie na przekazywaniu sygnałów w sieci, w których zakresie mieszczą się również usługi dostępu do Internetu.

Preambuła EKŁE wyjaśnia rozszerzenie dotychczasowego pojęcia usług łączności o nowe jej rodzaje. Usługi wykorzystywane do łączności oraz środki techniczne pozwalające świadczyć te usługi przeszły ogromną ewolucję. Użytkownicy końcowi coraz częściej zastępują tradycyjną telefonię głosową, wiadomości tekstowe (SMS) i usługi przekazywania poczty elektronicznej funkcjonalnie równoważnymi usługami, takimi jak telefonia internetowa (VoIP), usługi przekazywania wiadomości i obsługa poczty elektronicznej przez Internet. Aby zapewnić skuteczną i równą ochronę użytkowników końcowych i ich praw w kontekście korzystania z funkcjonalnie równoważnych usług, przyszłościowej definicji usług łączności elektronicznej nie należy opierać wyłącznie na parametrach technicznych, lecz na podejściu funkcjonalnym. Zakres niezbędnych regulacji powinien być taki, aby mogły one osiągnąć swe cele leżące w publicznym interesie. Pomimo że „przekazywanie sygnałów” pozostaje istotnym parametrem określania usług łączności, celem dyrektywy EKŁE jest takie sformułowanie jej definicji, aby obejmowała również inne usługi umożliwiające komunikację. Z punktu widzenia użytkownika końcowego nie ma znaczenia, czy dostawca sam przekazuje sygnały lub czy łączność jest zapewniona za pośrednictwem usługi dostępu do Internetu. Definicja usług łączności elektronicznej powinna zatem obejmować trzy rodzaje usług, które mogą się częściowo pokrywać, tzn. usługi dostępu do Internetu w rozumieniu art. 2 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2015/2120 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2120 z 25.11.2015 r. ustanawiające środki dotyczące dostępu do otwartego Internetu oraz zmieniające dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników, a także rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w sprawie roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz Unii (tekst mający znaczenie dla EOG) Rozporządzenie (UE) 2015/2120 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2120 z 25.11.2015 r. ustanawiające środki dotyczące dostępu do otwartego Internetu oraz zmieniające dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników, a także rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w sprawie roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz Unii (tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.Urz. UE z 2015 r. L 310. s, 1), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A32015R2120 (dostęp: 29.11.2020 r.). , usługi łączności interpersonalnej zdefiniowane w dyrektywie EKŁE oraz usługi polegające wyłącznie lub głównie na przekazywaniu sygnałów. Definicja usługi łączności elektronicznej powinna wyeliminować dwuznaczności zaobserwowane podczas wdrażania definicji, która obowiązywała przed wejściem w życie dyrektywy EKŁE, i umożliwiać skalibrowane według poszczególnych przepisów stosowanie do różnych rodzajów usług określonych praw i obowiązków określonych w ramach regulacyjnych Zob. motyw 15 preambuły EKŁE. .

Zgodnie z legalną definicją usług łączności elektronicznej, zawartą w art. 2 pkt 4 EKŁE, usługi te dzielą się na: a) usługę dostępu do Internetu (która zgodnie z art. 2 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2015/2120 Parlamentu Europejskiego i Rady oznacza publicznie dostępną usługę łączności elektronicznej, zapewniającą dostęp do Internetu, a tym samym łączność z praktycznie wszystkimi zakończeniami sieci Internetu, bez względu na stosowaną technologię sieci i urządzenia końcowe); b) usługę łączności interpersonalnej (zdefiniowaną w art. 2 pkt 5 EKŁE jako usługę zazwyczaj świadczoną za wynagrodzeniem, która umożliwia bezpośrednią interpersonalną i interaktywną wymianę informacji za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej między skończoną liczbą osób, w ramach której osoby inicjujące połączenie lub uczestniczące w nim decydują o jego odbiorcy lub odbiorcach, natomiast nie obejmuje ona usług, które umożliwiają interpersonalną i interaktywną komunikację wyłącznie jako podrzędną funkcję dodatkową, która jest nieodłącznie związana z inną usługą); c) usługi polegające całkowicie lub częściowo na przekazywaniu sygnałów, takie jak usługi transmisyjne stosowane na potrzeby świadczenia usług łączności maszyna–maszyna oraz na potrzeby nadawania.

Uznawane jest, że wskazana w art. 2 pkt 4 lit. a EKŁE usługa dostępu do Internetu mieści się w zakresie usługi wymienionej w art. 2 pkt 4 lit. c EKŁE, czyli usług polegających na przekazywaniu sygnałów, jednakże ustawodawca unijny zdecydował o jej wyodrębnieniu. Najistotniejszą zmianą w zakresie definicji usług łączności elektronicznej jest jednak dodanie ich rodzaju w postaci usług łączności interpersonalnej, które dzielą się na:

1. usługi łączności interpersonalnej wykorzystujące numery, stanowiące zgodnie z art. 2 pkt 6 EKŁE usługi łączności interpersonalnej, które pozwalają połączyć się z publicznie nadanymi zasobami numeracyjnymi, mianowicie numerem lub numerami z krajowych lub międzynarodowych planów numeracji, albo które umożliwiają połączenia z numerem lub numerami z krajowych lub międzynarodowych planów numeracji; oraz
2. usługi łączności interpersonalnej niewykorzystujące numerów, oznaczające, zgodnie z art. 2 pkt 7 EKŁE, usługi łączności interpersonalnej, które nie łączą się z publicznie nadanymi zasobami numeracyjnymi, mianowicie numerem lub numerami z krajowych lub międzynarodowych planów numeracji, ani nie umożliwiają połączenia z numerem lub numerami z krajowych lub międzynarodowych planów numeracji.

Na usługę łączności elektronicznej składają się zatem typowe usługi telekomunikacyjne, takie jak tradycyjne połączenia telefoniczne (głosowe), wszystkie rodzaje poczty elektronicznej, usługi przekazywania wiadomości lub czatów grupowych, usługi SMS, jako należące do kategorii usług łączności interpersonalnej wykorzystującej numery, jak też usługi świadczone w warstwie aplikacyjnej OTT (Over The Top), typu Whatsapp, Signal, Messenger, pozwalające na interpersonalną i interaktywną wymianę informacji, za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej.

Usługi, które nie spełniają tych wymogów, takie jak linearne usługi medialne, wideo na żądanie, strony internetowe, sieci internetowe, serwisy społecznościowe, blogi lub wymiana informacji między urządzeniami, nie powinny być uznawane za usługi łączności interpersonalnej. Z zakresu definicji usługi interpersonalnej wprost wyłączono usługi, które umożliwiają interpersonalną i interaktywną komunikację wyłącznie jako podrzędną funkcję dodatkową, która jest nieodłącznie związana z inną usługą. Jako taką funkcję motyw 17 EKŁE wskazuje kanał komunikacyjny w grach internetowych. Usługi łączności interpersonalnej obejmują tylko łączność między skończoną, tzn. nie potencjalnie nieograniczoną, liczbą osób fizycznych, którą określa osoba wysyłająca komunikat Zob. motyw 17 preambuły EKŁE. .

Dotychczasowe wątpliwości odnośnie do zakresu usługi telekomunikacyjnej powodowały, że np. Skype Communications jako jeden z największych dostawców usług telekomunikacyjnych na świecie, w zakresie świadczenia usług obejmujących połączenia na numerację PSTN, przez wiele lat skutecznie uchylał się od wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Zgodnie z wyrokiem TSUE z 5.06.2019 r. Wyrok TSUE C-142/18, Skype Communications Sàrl v. Institut belge des services postaux et des télécommunications (IBPT), LEX nr 2677171. spółka Skype Communications została uznana za dostawcę usług polegających na przekazywaniu sygnałów, czyli świadczącego usługi łączności elektronicznej. Wyrok TSUE ostatecznie wyjaśnił, że dostarczenie przez wydawcę oprogramowania funkcji pozwalającej na skorzystanie z usługi Voice over Internet Protocol (transmisja głosu z wykorzystaniem protokołu internetowego, dalej jako VoIP), która umożliwia użytkownikowi nawiązanie poprzez jego terminal połączenia z numerem stacjonarnym lub komórkowym krajowego planu numeracji z wykorzystaniem PSTN jednego z państw członkowskich, stanowi usługę łączności elektronicznej. Stwierdzenie to TSUE uzasadnił dodatkowo wskazaniem, że świadczenie rzeczonej usługi wiąże się z pobieraniem wynagrodzenia przez wydawcę oraz wymaga zawarcia przez niego porozumień z dostawcami usług telekomunikacyjnych, należycie upoważnionymi do przekazywania i zakańczania połączeń z PSTN.

Reasumując – zawarte w dyrektywie ustanawiającej EKŁE rozszerzenie definicji usługi łączności elektronicznej o usługi łączności interpersonalnej, świadczone w warstwie aplikacyjnej OTT, pozwalające na interpersonalną i interaktywną wymianę informacji za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej, skutkuje nałożeniem na dostawców tych usług obowiązków objętych krajowymi regulacjami dotyczącymi wykonywania działalności gospodarczej telekomunikacyjnej, w tym przepisów dotyczących prywatności i ochrony danych osobowych. Nowa kategoryzacja usług, pomimo że częściowo wprowadza dwa krzyżujące się zbiory usług, wymagające analizy technologicznych sposobów ich świadczenia celem właściwego zakwalifikowania, wiąże się z obowiązkiem uregulowania w porządkach prawnych państw członkowskich usług łączności interpersonalnej, co jest słusznym działaniem.

Regulacje Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej dotyczące swobody dostarczania sieci i świadczenia usług łączności elektronicznej

Wykonywanie działalności gospodarczej telekomunikacyjnej w Polsce uregulowane jest przepisami ustawy z 16.07.2004 r. – Prawo telekomunikacyjne Ustawa z 16.07.2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. z 2019 r. poz. 2460 ze zm.), dalej jako p.t. . Odnośnie do wykonywania tej działalności przepisy Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej wzorem poprzedniego pakietu dyrektyw z 2002 r. wyłączają obowiązek uzyskania decyzji administracyjnej uprawniającej do prowadzenia działalności telekomunikacyjnej przed jej rozpoczęciem. Zgodnie z założeniami Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej system zezwoleń stosowany przez państwa członkowskie powinien być jak najmniej restrykcyjny, umożliwiać przedsiębiorcom dostarczanie sieci i świadczenie usług telekomunikacyjnych, a także sprzyjać rozwojowi nowych usług i sieci, przy ograniczeniu wszelkich wymogów proceduralnych jedynie do wymogu zgłoszenia deklaratywnego o zamiarze rozpoczęcia działalności telekomunikacyjnej wraz z krótką informacją o podejmowanej działalności, umożliwiającą organowi regulacyjnemu prowadzenie rejestru podmiotów prowadzących działalność telekomunikacyjną.

Swoboda w zakresie dostarczania sieci i usług łączności elektronicznej jest jednym z podstawowych założeń Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej. W motywie 41 EKŁE dyrektywa stwierdza, że nawet możliwie najmniej restrykcyjny system zezwoleń powinien być stosowany w taki sposób, aby umożliwić dostarczanie sieci łączności elektronicznej oraz świadczenie usług łączności elektronicznej celem stymulowania rozwoju nowych usług oraz dostarczania ogólnoeuropejskich sieci i usług łączności, a także umożliwienia dostawcom usług i konsumentom korzystania z korzyści efektu skali w ramach rynku wewnętrznego. Wynikające z rynku wewnętrznego korzyści dla dostawców usług i użytkowników końcowych mogą być najlepiej realizowane poprzez ustanowienie ogólnego zezwolenia dla sieci i usług łączności elektronicznej innych niż usługi interpersonalnej łączności elektronicznej niewykorzystujące numerów, bez wymogu stosowania decyzji i aktów administracyjnych ze strony krajowych organów regulacyjnych oraz poprzez ograniczenie wszelkich wymogów proceduralnych jedynie do wymogu zgłoszenia deklaratywnego. Jeżeli państwa członkowskie wymagają zgłoszenia ze strony dostawców sieci lub usług łączności elektronicznej z chwilą rozpoczęcia działalności przez te podmioty, takie zgłoszenie nie powinno pociągać za sobą kosztów administracyjnych dla podmiotów i powinno być udostępniane poprzez punkt kontaktowy na stronach internetowych właściwych organów. W celu wspierania skutecznej koordynacji transgranicznej, w szczególności dla operatorów ogólnoeuropejskich, BEREC BEREC pełni funkcję Organu Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej, działającego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1971 z 11.12.2018 r. ustanawiającego Organ Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej (BEREC) oraz Agencję Wsparcia BEREC (Urząd BEREC), zmieniającego rozporządzenie (UE) 2015/2120 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1211/2009 (Dz.Urz. UE z 2018 r. L.321, s. 1), nr CELEX: 32018R1971. Jako organ Unii Europejskiej posiada osobowość prawną, zaś w każdym państwie członkowskim Urząd BEREC ma najszerszy zakres zdolności prawnej, jaki można nadać osobie prawnej na mocy prawa krajowego. Wśród zadań regulacyjnych BEREC wskazanych w art. 4 rozporządzenia ustanawiającego ten organ, ustęp 1 lit. d wskazuje wprost wydawanie wytycznych w sprawie wdrażania unijnych ram regulacyjnych łączności elektronicznej, m.in. dotyczących formularza zgłoszenia, zgodnie z art. 12 dyrektywy ustanawiającej EKŁE. powinien ustanowić i prowadzić bazę danych dotyczącą takich zgłoszeń. Właściwe organy powinny przekazywać BEREC tylko pełne zgłoszenia. Państwa członkowskie nie powinny w żaden sposób, w tym ze względu na niekompletność zgłoszenia, utrudniać dostarczania sieci lub świadczenia usług Zob. też motyw 42 preambuły EKŁE. . Odnośnie do zakresu zgłoszenia, w motywie 43 preambuły EKŁE wskazano, że powinno ono zawierać jedynie deklarację dostawcy o zamiarze rozpoczęcia dostarczania sieci i świadczenia usług łączności elektronicznej. Do takiej deklaracji dostawca powinien dołączyć tylko informacje określone w dyrektywie ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej. Państwa członkowskie nie powinny nakładać dodatkowych ani odrębnych wymogów w zakresie składania zgłoszeń. Motyw 46 preambuły EKŁE podkreśla ponadto, że ogólne zezwolenia powinny zawierać jedynie te wymogi, które są właściwe dla sektora łączności elektronicznej.

Rozdział II Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej został poświęcony ogólnemu zezwoleniu, a założenia wskazanych wyżej motywów preambuły Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej znalazły odzwierciedlenie w przepisach art. 12–14 tej dyrektywy. Ustalają one zasady podejmowania i wykonywania działalności polegającej na świadczeniu usług łączności elektronicznej. Zgodnie z przepisem art. 12 ust. 3 EKŁE, jeżeli państwo członkowskie uzna wymóg zgłoszenia za uzasadniony w odniesieniu do przedsiębiorstw podlegających ogólnemu zezwoleniu, dane państwo członkowskie może wymagać od takich przedsiębiorstw wyłącznie dokonania zgłoszenia krajowemu organowi regulacyjnemu lub innemu właściwemu organowi. Państwo członkowskie nie może od takich przedsiębiorstw wymagać uzyskania jednoznacznej decyzji lub innego aktu administracyjnego od takiego organu lub jakiegokolwiek innego organu przed rozpoczęciem wykonywania uprawnień wynikających z ogólnego zezwolenia. Po dokonaniu zgłoszenia, jeżeli było ono wymagane, przedsiębiorstwo może rozpocząć działalność z zastrzeżeniem, w razie potrzeby, przepisów dotyczących praw użytkowania przewidzianych w dyrektywie ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej. W przepisie art. 12 ust. 1 podkreślono, że ogólne zezwolenie na sieci i usługi łączności elektronicznej wynika z obowiązku zapewnienia przez państwa członkowskie swobody dostarczania sieci łączności elektronicznej, na warunkach określonych w dyrektywie. W tym celu państwa członkowskie nie będą utrudniać przedsiębiorstwu dostarczania sieci łączności elektronicznej ani świadczenia usług łączności elektronicznej. Ustęp 2 tego przepisu stanowi wprost, że dostarczanie sieci łączności elektronicznej lub świadczenie usług łączności elektronicznej innych niż usługi łączności interpersonalnej niewykorzystujące numerów, może jedynie podlegać ogólnemu zezwoleniu. Usługi łączności interpersonalnej niewykorzystujące numerów korzystają z ogólnego zezwolenia, a zatem podmioty świadczące ten rodzaj usług zostały wyłączone spod reżimu dokonania zgłoszenia zamiaru wykonywania tych usług.

Dyrektywa ustanawiająca Europejski kodeks łączności elektronicznej wprowadza zatem generalną zasadę wynikającą z ustalonej swobody dostarczania sieci łączności elektronicznej oraz świadczenia usług łączności elektronicznej, polegającą na możliwości rozpoczęcia działalności przez przedsiębiorstwo na zasadzie ogólnego zezwolenia. Dopiero w sytuacji, gdy państwo członkowskie uzna wymóg zgłoszenia za uzasadniony w odniesieniu do przedsiębiorstw podlegających ogólnemu zezwoleniu, przepisy państwa członkowskiego mogą przewidywać obowiązek dokonania takiego zgłoszenia krajowym organom regulacyjnym. Przepis art. 12 ust. 3 EKŁE wprost wyłącza możliwość wprowadzenia przez państwo członkowskie wymogu uzyskania decyzji lub innego aktu administracyjnego od krajowego organu regulacyjnego przed rozpoczęciem wykonywania przez przedsiębiorstwo uprawnień wynikających z ogólnego zezwolenia. Po dokonaniu zgłoszenia przedsiębiorstwo może rozpocząć działalność w zakresie dostarczania sieci i usług łączności elektronicznej, zaś podmioty świadczące usługi łączności interpersonalnej niewykorzystujące numerów są zwolnione z obowiązku dokonania zgłoszenia.

Dyrektywa ustanawiająca Europejski kodeksu łączności elektronicznej w przepisie art. 15 ust. 1 wskazuje minimalną listę praw wynikających dla przedsiębiorstwa z ogólnego zezwolenia. Przedsiębiorstwa podlegające ogólnemu zezwoleniu, na mocy uregulowań określonych ustawodawstwem państwa członkowskiego, mają prawo do dostarczania sieci łączności elektronicznej i świadczenia usług łączności elektronicznej, występowania z wnioskiem o przyznanie praw niezbędnych do instalowania urządzeń zgodnie z art. 43 EKŁE Przepis art. 43 ust. 1 EKŁE, poświęcony regulacji „Prawa drogi”, znajduje się w grupie przepisów regulujących wejście na rynek i realizację sieci, w rozdziale II (części II EKŁE) dotyczącym dostępu do gruntów. , a także do wykorzystywania, z zastrzeżeniem przepisów art. 13, art. 46 i art. 55 EKŁE Przepisy te określają warunki, którymi obwarowano ogólne zezwolenie i prawa użytkowania widma radiowego oraz zasobów numeracyjnych, a także wynikające z tych warunków obowiązki. , widma radiowego w odniesieniu do sieci i usług łączności elektronicznej. Ponadto przedsiębiorstwa podlegające ogólnemu zezwoleniu mają prawo do właściwego rozpatrzenia ich wniosku o przyznanie niezbędnych praw użytkowania zasobów numeracyjnych, według procedury przewidzianej w art. 94 EKŁE. Zgodnie z art. 15 ust. 2 EKŁE, przedsiębiorstwa podlegające ogólnemu zezwoleniu na mocy art. 12 EKŁE, jeżeli udostępniają sieci łączności elektronicznej lub świadczą usługi łączności elektronicznej na rzecz ogółu ludności, są uprawnione na mocy ogólnego zezwolenia do negocjowania wzajemnych połączeń oraz – tam, gdzie ma to zastosowanie – do uzyskiwania dostępu lub wzajemnych połączeń od innych dostawców udostępniających publiczne sieci łączności elektronicznej lub publicznie dostępne usługi łączności elektronicznej, objęte ogólnym zezwoleniem, w obrębie Unii Europejskiej. Przedsiębiorstwa te mają także prawo na mocy ogólnego zezwolenia do ubiegania się o wyznaczenie do świadczenia różnych elementów usługi powszechnej lub prowadzenia działalności w różnych częściach terytorium państwowego, zgodnie z uregulowaniami art. 86 lub 87 EKŁE, dotyczącymi zasad dostępności usługi powszechnej oraz statusu usługi powszechnej świadczonej według zasad obowiązujących do 20.12.2018 r. Przepis art. 13 EKŁE określa warunki, którymi obwarowano ogólne zezwolenie i prawa użytkowania widma radiowego i zasobów numeracyjnych oraz szczegółowe obowiązki w tym zakresie.

Prawa i obowiązki wynikające z ogólnego zezwolenia określa Załącznik I do dyrektywy ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej, zatytułowany „Wykaz warunków, którymi mogą zostać obwarowane ogólne zezwolenia, prawa użytkowania widma radiowego i prawa użytkowania zasobów numeracyjnych”. Przedmiotowy załącznik przewiduje maksymalny wykaz warunków, którymi mogą zostać obwarowane ogólne zezwolenia dla sieci i usług łączności elektronicznej z wyjątkiem usług łączności interpersonalnej niewykorzystujących numerów (część A), sieci łączności elektronicznej (część B), usługi łączności elektronicznej z wyjątkiem usług łączności interpersonalnej niewykorzystujących numerów (część C), prawa użytkowania pasm radiowych (część D) oraz prawa użytkowania zasobów numeracyjnych (część E).

Działając na zasadzie art. 12 ust. 4 dyrektywy ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej, organ BEREC opublikował wytyczne dotyczące wzoru zgłoszenia o zamiarze rozpoczęcia dostarczania sieci łączności elektronicznej lub świadczenia usług łączności elektronicznej Zob. BEREC Guidelines for the notification template pursuant to article 12, paragraph 4 of Directive 2018/1972 of the European Parliament and of the Council, BoR (19) 259 z 6.12.2019 r.;https://berec.europa.eu/eng/document_register/subject_matter/berec/regulatory_best_practices/guidelines/8911-berec-guidelines-for-the-notification-template-pursuant-to-article-12-paragraph-4-of-directive-20181972-of-the-european-parliament-and-of-the-council (dostęp: 29.11.2020 r.). . Udostępnienie wytycznych zostało poprzedzone konsultacjami, zakończonymi raportem BEREC z 6.12.2019 r. Zob. BEREC Report on the outcome of the public consultation on the draft Guidelines for the notification template pursuant to Art. 12.4 of the European Electronic Communications Code, BoR (19) 258 z 6.12.2019 r.; https://berec.europa.eu/eng/document_register/subject_matter/berec/reports/8912-berec-report-on-the-outcome-of-the-public-consultation-on-the-draft-guidelines-for-the-notification-template-pursuant-to-art-124-of-the-european-electronic-communications-code (dostęp: 29.11.2020 r.). Raport zawiera podsumowanie przedstawionych przez zainteresowane strony opinii w ramach konsultacji publicznych zgodnie z art. 12 ust. 4 EKŁE. Polski ustawodawca powinien dostosować obecnie obowiązujący wzór wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych prowadzonego przez Prezesa UKE do wytycznych BEREC w terminie do 21.12.2020 r.

Proponowany przez BEREC nowy wzorzec formularza zgłoszenia, który odpowiada obowiązującemu obecnie na mocy ustawy Prawo telekomunikacyjne wzorowi wniosku o wpis, należy ocenić pozytywnie. Zakres informacji, których udostępnienia wymaga, odpowiada regulacjom dyrektywy ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej, zaś ujednolicenie rodzaju podawanych danych, ich zakresu, zasad wskazywania zasięgu terytorialnego świadczonych usług i ich rodzajów przyczyni się do większej przejrzystości tego zbioru danych, co ma znaczenie nie tylko z punktu widzenia utrzymywania przez BEREC unijnej bazy danych dotyczącej przekazywanych organom regulacyjnym zgłoszeń od przedsiębiorców, zamierzających rozpocząć działalność w danym państwie członkowskim, ale też z uwagi na jego funkcje informacyjne dla uczestników rynku telekomunikacyjnego, świadczących usługi w wielu państwach członkowskich.

Wdrożenie Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej poprzez zastąpienie Prawa telekomunikacyjnego nową ustawą – Prawo komunikacji elektronicznej

Minister Cyfryzacji przygotował projekt ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej (UC45) Projekt ustawy wprowadzającej ustawę – Prawo komunikacji elektronicznej, https://legislacja.gov.pl/projekt/12336501, dalej p.k.e. Projekt został utworzony 29.07.2020 r. , która w zakresie swojej regulacji wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 z 11.12.2018 r. ustanawiającą Europejski kodeks łączności elektronicznej. Obecnie projekt ten znajduje się w fazie uzgodnień po konsultacjach publicznych rządowego procesu legislacyjnego. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów w IV kwartale 2020 r. nie został dotrzymany i nie jest znana data wdrożenia projektowanych przepisów do polskiego systemu prawnego. Jako przyczynę wprowadzenia rozwiązań zawartych w projekcie Minister Cyfryzacji wskazał konieczność zastąpienia Prawa telekomunikacyjnego przez nową ustawę – Prawo komunikacji elektronicznej. Ustawa ta stanowić będzie ramy regulacyjne dla komunikacji elektronicznej w Polsce. Europejski kodeks łączności elektronicznej powinien zostać implementowany do polskiego porządku prawnego w terminie do 21.12.2020 r. Wdrożenie Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej planowane jest poprzez przyjęcie dwóch aktów prawnych: nowej ustawy merytorycznej, w postaci ustawy Prawo komunikacji elektronicznej oraz odrębnej ustawy zawierającej przepisy wprowadzające, przy zachowaniu odrębności ustawy z 7.05.2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych Ustawa z 7.05.2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. z 2020 r. poz . 1378 ze zm.). .

Istotą rozwiązań ujętych w projekcie ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej jest objęcie jej zakresem całokształtu regulacji z zakresu komunikacji elektronicznej, w tym zasad wykonywania działalności gospodarczej w obszarze komunikacji elektronicznej, wpisów do właściwych rejestrów oraz uregulowanie zasad prowadzenia postępowań przed Prezesem UKE. Ponadto Prawo komunikacji elektronicznej regulować będzie obowiązki informacyjne i sprawozdawcze, zasady wnoszenia opłat, zasady prowadzenia konsultacji i konsolidacji, kwestie związane z bezpieczeństwem sieci i usług oraz wykonywania obowiązków na rzecz bezpieczeństwa państwa. Nowe przepisy Prawa komunikacji elektronicznej obejmą swymi uregulowaniami zagadnienia związane z dostępem, obowiązki regulacyjne przedsiębiorców, jak też kwestie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usługi komunikacji elektronicznej.

Prawo komunikacji elektronicznej ma na celu uwzględnienie nowych realiów rynkowych, w których świadczenie usług łączności nie musi już być powiązane z dostarczaniem sieci, a także uwzględnienie w regulacjach podmiotów innych niż tradycyjni przedsiębiorcy telekomunikacyjni. Takim podmiotem zdefiniowanym w Prawie komunikacji elektronicznej jest dostawca usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów, czyli dostawca usług komunikacji w Internecie, które umożliwiają bezpośrednią wymianę informacji między skończoną liczbą osób. Tym samym regulacji podlegać będzie nowy podmiot – przedsiębiorca komunikacji elektronicznej. Prawo komunikacji elektronicznej zakłada zastąpienie swoimi regulacjami obecnie obowiązującej ustawy – Prawo telekomunikacyjne, a zatem ujmuje również kwestie już w tej ustawie uregulowane, niestanowiące zarazem implementacji Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej. Należy tu wskazać m.in. przepisy dotyczące tajemnicy komunikacji elektronicznej.

Uregulowanie przewidzianego w Europejskim kodeksie łączności elektronicznej świadczenia usług łączności elektronicznej w projekcie ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej

Artykuł 1 pkt 1 projektu Prawa komunikacji elektronicznej zakłada, że działalność polegająca na zapewnianiu komunikacji elektronicznej obejmuje: a) świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, dostarczanie sieci telekomunikacyjnych lub świadczenie powiązanych usług, zwane dalej „działalnością telekomunikacyjną” oraz b)  świadczenie publicznie dostępnych usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystujących numerów. Rodzaj działalności polegającej zatem na świadczeniu publicznie dostępnych usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystujących numerów nie będzie stanowić działalności telekomunikacyjnej.

Definicja działalności telekomunikacyjnej ma znaczenie z punktu widzenia obowiązku wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych przez podmioty wykonujące taką działalność. Zgodnie z art. 5 ust. 1 projektu ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej wpisowi do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych podlegać zatem będzie działalność polegająca na:

1. świadczeniu publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych (przez które rozumiemy, zgodnie z projektowanym przepisem art. 2 pkt 49 projektu Prawa komunikacji elektronicznej, usługi telekomunikacyjne dostępne dla ogółu użytkowników, które stanowią na mocy art. 2 pkt 79 projektu Prawa komunikacji elektronicznej usługi komunikacji elektronicznej, z wyłączeniem usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów),
2. dostarczanie sieci telekomunikacyjnych (oznaczające, zgodnie z projektowanym przepisem art. 2 pkt 6 p.k.e., przygotowanie sieci telekomunikacyjnej w sposób umożliwiający świadczenie w niej usług, jej eksploatację, nadzór nad nią lub umożliwianie dostępu) oraz
3. świadczenie powiązanych usług (stanowiących zgodnie z art. 2 pkt 39 projektu ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej usługi powiązane z siecią telekomunikacyjną lub usługami komunikacji elektronicznej, które umożliwiają lub wspierają świadczenie usług za pośrednictwem tych sieci lub usług, lub które mogą służyć do tego celu, i obejmują systemy translacji numerów lub systemy o równoważnych funkcjach, systemy dostępu warunkowego i elektroniczne przewodniki po programach, jak również inne usługi, takie jak usługi identyfikacji, lokalizacji oraz sygnalizowania obecności).

Odnośnie do definicji przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, proponowanej w ustawie Prawa komunikacji elektronicznej, pojęcie to odpowiada treścią dotychczasowej definicji przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zawartej w art. 2 pkt 27 p.t. W projekcie ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi są przedsiębiorcy i inne podmioty dostarczające sieci publiczne, świadczące usługi telekomunikacyjne oraz powiązane usługi. Zachowano podział na dostawcę usług telekomunikacyjnych, którym jest podmiot świadczący usługi telekomunikacyjne, oraz na operatora, którym jest podmiot dostarczający publiczne sieci telekomunikacyjne lub świadczący powiązane usługi. Wdrażając Europejski kodeks łączności elektronicznej, zdecydowano się na pozostawienie definicji przedsiębiorcy telekomunikacyjnego oraz dodanie szerszego zakresowo pojęcia przedsiębiorcy komunikacji elektronicznej. Wprowadzenie definicji przedsiębiorcy komunikacji elektronicznej wynika z rozszerzenia w dyrektywie ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej zakresu podmiotowego regulacji i objęcie nimi, poza tradycyjnymi przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi, również podmiotów dotąd pozostających poza regulacją pakietu dyrektyw telekomunikacyjnych, tj. podmiotów świadczących usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystujących numerów. Przyjęcie nowej szerokiej definicji przedsiębiorcy komunikacji elektronicznej oraz pozostawienie zarazem definicji przedsiębiorcy telekomunikacyjnego podyktowane jest różnym zakresem podmiotowym poszczególnych przepisów i wydaje się słusznym rozdziałem, z uwagi na okoliczność, że wpisowi do rejestru prowadzonego przez Prezesa UKE będą podlegali wyłącznie przedsiębiorcy telekomunikacyjni, natomiast podmioty świadczące usługę komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów nie będą podlegać takiemu wpisowi. Jak wskazywano, wynika to z brzmienia art. 12 ust. 2 EKŁE, który to przepis wyłącza te podmioty spod reżimu dokonywania zgłoszenia.

Konsekwentnie projektodawca ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej założył rozdział definicji świadczenia usług telekomunikacyjnych oraz świadczenia usług komunikacji elektronicznej. Definicje te uwzględniają wprowadzone w projekcie ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej rozróżnienie na usługi komunikacji elektronicznej oraz węższe w swoim zakresie usługi telekomunikacyjne. Szersze pojęciowo świadczenie usług komunikacji elektronicznej oznacza świadczenie usług telekomunikacyjnych lub usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystujących numerów. Natomiast świadczeniem usług telekomunikacyjnych jest wykonywanie usług za pomocą własnej sieci, z wykorzystaniem sieci innego operatora lub sprzedaż we własnym imieniu i na własny rachunek usługi telekomunikacyjnej wykonywanej przez innego dostawcę usług, co odpowiada dotychczasowej definicji zawartej w art. 2 pkt 41 p.t.

Zgłoszenie wykonywania działalności telekomunikacyjnej przewidziane w Europejskim kodeksie łączności elektronicznej oraz projekcie ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej

Zgodnie z treścią aktualnie obowiązującego art. 10 ust. 1 p.t. działalność telekomunikacyjna będąca działalnością gospodarczą jest działalnością regulowaną i podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Odnośnie do czynności dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych, przepis art. 10 ust. 8 p.t. stanowi, że Prezes UKE dokona wpisu przedsiębiorcy (lub innego podmiotu uprawnionego do wykonywania działalności gospodarczej na podstawie odrębnych przepisów) do rejestru, w terminie do 7 dni od dnia wpływu tego wniosku wraz z oświadczeniem, dotyczącym zgodności z prawdą danych zawartych we wniosku o wpis do rejestru oraz spełniania warunków wykonywania działalności telekomunikacyjnej, której wniosek dotyczy, jak również świadomości odpowiedzialności karnej na złożenie fałszywego oświadczenia o powyższej treści. Zapisy Prawa telekomunikacyjnego w zakresie obowiązku uzyskania wpisu do rejestru zachowują kompatybilność z przepisami ustawy – Prawo przedsiębiorców Ustawa z 6.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.). , dotyczącymi zasad reglamentacji działalności gospodarczej, zawartymi w rozdziale IV ww. ustawy.

Prezes UKE jako organ prowadzący rejestr działalności gospodarczej telekomunikacyjnej, zgodnie z przepisami Prawa telekomunikacyjnego, wypełnia zadania w zakresie regulacji i kontroli rynków usług telekomunikacyjnych, przewidziane w tej ustawie. Rozstrzygnięcia Prezesa UKE podejmowane na zasadzie działania stałego lub interwencyjnego mają wpływ na sferę praw i obowiązków przedsiębiorców telekomunikacyjnych, przez co skutkują regulacją rynku telekomunikacyjnego. Warunkiem niezbędnym do wykonywania gospodarczej działalności telekomunikacyjnej jest uzyskanie przez podmiot zamierzający świadczyć takie usługi wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych, prowadzonego przez Prezesa UKE. Prowadzenie rejestru na zasadach aktualnie obowiązującej ustawy – Prawo telekomunikacyjne odpowiada zatem wyrażonej w art. 12 ust. 4 EKŁE zasadzie swobody dostarczania sieci łączności elektronicznej i świadczenia usług łączności elektronicznej, przy spełnieniu wyłącznie wymogu zgłoszenia Prezesowi UKE jako krajowemu organowi regulacyjnemu zamiaru rozpoczęcia dostarczania sieci i usług łączności elektronicznej.

Wykonywanie gospodarczej działalności telekomunikacyjnej uregulowane zostało w projekcie nowej ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej poprzez wskazanie wprost dwóch rodzajów rejestrów, prowadzonych przez Prezesa UKE – rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych (dalej jako rejestr PT) oraz rejestru jednostek samorządu terytorialnego (dalej jako rejestr JST). Projektowany przepis art. 5 p.k.e. stanowi w ust. 1, że działalność telekomunikacyjna będąca działalnością gospodarczą jest działalnością regulowaną i podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Wpisowi do rejestru PT podlega również działalność telekomunikacyjna prowadzona przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, albo państwa, które zawarło z UE i jej państwami członkowskimi umowę regulujące swobodę świadczenia usług, który czasowo świadczy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej usługi na zasadach określonych odpowiednio w przepisach Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej sporządzony w Rzymie 25.03.1957 r. – wersja skonsolidowana (Dz.Urz. UE C 83 Dz.Urz. UE C 326, s. 47). , umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo w przepisach innej umowy regulującej swobodę świadczenia usług. W ustępie 2 projektowanego art. 5 p.k.e. wskazano, że działalność, o której mowa w art. 3 ust. 1 cytowanej ustawy z 7.05.2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych, niebędąca działalnością gospodarczą, prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego, także w formie niewyodrębnionej w ramach jej osobowości prawnej, jak również w formie wyodrębnionej, w szczególności w formie porozumienia, związku lub stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, porozumienia komunalnego, spółki kapitałowej lub spółdzielni z udziałem jednostki samorządu terytorialnego, wymaga uzyskania wpisu do rejestru jednostek samorządu terytorialnego wykonujących działalność w zakresie telekomunikacji.

Stwierdzić należy, że projektowany przepis art. 5 ust. 1 i 2 p.k.e. zasadniczo odpowiada w swej treści dotychczasowemu przepisowi art. 10 ust. 1 i ust. 1a p.t. Projektowane art. 5–8 p.k.e. dotyczące funkcjonowania rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych stanowią wdrożenie art. 12 i 14 EKŁE. Przepisy dotyczące rejestru jednostek samorządu terytorialnego wykonujących działalność w zakresie telekomunikacji nie stanowią implementacji Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej. Ich wprowadzenie porządkuje dotychczasowe uregulowania ustawy – Prawo telekomunikacyjne, zawierającej odniesienie przepisów dotyczących przedsiębiorców telekomunikacyjnych i zasad prowadzenia przez nich działalności do jednostek samorządu terytorialnego. Dodatkowo przepisy unijne wyłączyły z obowiązku zgłoszenia dostawców usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów, których definicję wprowadza projekt ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej.

Wnioski

Europejski kodeks łączności elektronicznej realizuje cel, którym jest objęcie przez regulacje państw członkowskich UE tymi samymi normami prawnymi każdej działalności, polegającej na dostarczaniu sieci oraz na świadczeniu usług łączności elektronicznej, co związane jest z postępującą konwergencją sektorów łączności elektronicznej i mediów. W rezultacie zmodernizowanie zakresu regulacji łączności elektronicznej, poprzez przyjęcie nowych definicji sieci i usług łączności elektronicznej, należy ocenić jako słuszne.

Projekt ustawy Prawo komunikacji elektronicznej, zastępujące w swych założeniach dotychczasową ustawę – Prawo telekomunikacyjne, kompleksowo reguluje zasady wykonywania działalności telekomunikacyjnej, polegającej na świadczeniu publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, dostarczaniu sieci lub świadczeniu usług powiązanych, w tym kwestie dokonywania wpisów do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych oraz rejestru jednostek samorządu terytorialnego wykonujących działalność w zakresie telekomunikacji.

Opracowanie nowej ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej wynika z konieczności wdrożenia do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej, a zastąpienie dotychczasowej ustawy – Prawo telekomunikacyjne nowym aktem prawnym uzasadnione jest zakresem i ilością zmian oraz koniecznością uregulowania działalności polegającej na zapewnianiu komunikacji elektronicznej, pojęciowo szerszej niż wskazane w dotychczasowej ustawie – Prawo telekomunikacyjne wykonywanie działalności telekomunikacyjnej.

Odnośnie do uregulowań w zakresie usług stwierdzić należy, że ujęcie w Europejskim kodeksie łączności elektronicznej definicji usług łączności elektronicznej skutkuje koniecznością wprowadzenia w projekcie ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej rozróżnienia na usługi komunikacji elektronicznej oraz węższe w swoim zakresie usługi telekomunikacyjne. Szersze pojęciowo świadczenie usług komunikacji elektronicznej oznacza świadczenie usług telekomunikacyjnych lub usług komunikacji interpersonalnej niewykorzystujących numerów. Natomiast świadczeniem usług telekomunikacyjnych jest wykonywanie usług za pomocą własnej sieci, z wykorzystaniem sieci innego operatora lub sprzedaż we własnym imieniu i na własny rachunek usługi telekomunikacyjnej wykonywanej przez innego dostawcę usług, co odpowiada dotychczasowej definicji tych usług zawartej w ustawie – Prawo telekomunikacyjne.

Zawarte w dyrektywie ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej rozszerzenie definicji usługi łączności elektronicznej o usługi łączności interpersonalnej, pozwalające na interaktywną wymianę informacji za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej, świadczone w warstwie aplikacyjnej OTT, skutkuje nałożeniem na dostawców tych usług obowiązków objętych krajowymi regulacjami dotyczącymi wykonywania działalności gospodarczej telekomunikacyjnej, w tym przepisów dotyczących prywatności i ochrony danych osobowych. Nowa kategoryzacja usług w Europejskim kodeksie łączności elektronicznej, pomimo że częściowo wprowadza dwa krzyżujące się zbiory usług, wymagające analizy technologicznych sposobów ich świadczenia celem właściwego zakwalifikowania, wiąże się z obowiązkiem uregulowania w porządkach prawnych państw członkowskich usług łączności interpersonalnej.

Przepis art. 12 EKŁE odnoszący się do ogólnego zezwolenia na sieci i usługi łączności elektronicznej wprost stanowi o obowiązku państw członkowskich zapewniania swobody dostarczania sieci łączności elektronicznej i świadczenia usług łączności elektronicznej. Realizacja tej zasady polega na ogólnym braku ograniczeń w wykonywaniu działalności gospodarczej telekomunikacyjnej na terenie Polski jako państwa członkowskiego, poza wymaganiem wpisu do rejestru prowadzonego przez Prezesa UKE, a także spełnieniem innych wymagań przewidzianych polskim ustawodawstwem, właściwych dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Dokonanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego samooceny w zakresie wypełniania warunków do wykonywania działalności telekomunikacyjnej, a następnie złożenie Prezesowi UKE wniosku o wpis do rejestru, wypełnia wymogi zgłoszenia, przewidzianego przepisem art. 12 ust. 3 dyrektywy ustanawiającej EKŁE. Na przedmiotowe zgłoszenie, zgodnie z uregulowaniami Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej, składa się co najwyżej złożona właściwemu krajowemu organowi regulacyjnemu lub innemu właściwemu organowi deklaracja osoby fizycznej lub prawnej o zamiarze rozpoczęcia dostarczania sieci łączności elektronicznej lub świadczenia usług łączności elektronicznej, wraz z możliwie najkrótszą informacją wymaganą w celu umożliwienia właściwemu organowi prowadzenia rejestru lub wykazu dostawców sieci i usług łączności elektronicznej. Stwierdzić należy, że wykonywanie działalności gospodarczej telekomunikacyjnej na terenie RP podlega ogólnemu zezwoleniu, jak stanowi w swych założeniach art. 12 ust. 1 EKŁE. Przedmiotowy przepis jest realizowany w przepisach Prawa telekomunikacyjnego, jak i projektowanej ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej , poprzez wymóg zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych, polegającego na wpisie do rejestru.