B iogramy 204 adwokatów – więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz znalazły się w prezentowanej publikacji autorstwa dr. Jerzego Dębskiego. Liczba adwokatów osadzonych w obozie stanowiła ponad 53% wszystkich prawników deportowanych do KL Auschwitz. Na 384 prawników aż 204 to adwokaci (w tym 12 aplikantów adwokackich), ponadto w obozie przebywało 30 sędziów, 7 prokuratorów, 8 notariuszy i 135 osób z wykształceniem prawniczym, głównie urzędnicy i oficerowie. Wśród więzionych adwokatów było 166 Polaków, 34 polskich Żydów, trzech Ukraińców i jeden Łemko. Fakt, że było ich tak wielu, był bodźcem do rozpoczęcia prac nad monografią przez Ośrodek Badawczy Adwokatury im. Witolda Bayera. Książka ukazała się nakładem wydawnictwa Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Publikacja wzbogacona jest o dokumenty źródłowe i liczne fotografie. Podstawowe informacje zostały przetłumaczone na język angielski.

Promocja książki odbyła się 3 czerwca 2016 r. w Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie. W spotkaniu udział wzięli adw. prof. Piotr Kruszyński, dyrektor Ośrodka Badawczego Adwokatury, adw. Jan Kuklewicz, zastępca dyrektora OBA, dr Jerzy Dębski, autor książki oraz kustosz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, dr Piotr Cywiński, dyrektor Muzeum Auschwitz-Birkenau, dr Piotr Setkiewicz, szef Centrum Badań Muzeum, Jadwiga Piderska- -Lech z wydawnictwa Muzeum oraz adw. Grzegorz Majewski, dziekan ORA w Warszawie. NRA reprezentowali adw. Rafał Dębowski, sekretarz NRA, adw. Bartosz Grohman, zastępca sekretarza NRA, adw. Mirosława Pietkiewicz, skarbnik NRA, adw. Ewa Krasowska, rzecznik dyscyplinarny NRA, adw. Ziemisław Gintowt, członek NRA. Wśród gości byli również redaktor naczelny „Palestry” adw. Czesław Jaworski, zastępca redaktora naczelnego adw. prof. UW dr hab. Adam Redzik, wicedziekan ORA w Warszawie adw. Andrzej Orliński oraz adw. Marcin Imiołek, adw. Grzegorz Eliasz i adw. dr Szymon Pawelec z Ośrodka Badawczego Adwokatury.

– To jest bardzo istotna publikacja. Wskazuje, że środowisko adwokackie zawsze było czynne w kultywowaniu historii adwokatury – powiedział podczas spotkania adw. prof. Piotr Kruszyński, dyrektor Ośrodka Badawczego Adwokatury.

Dyrektor Muzeum – dr Piotr Cywiński – podkreślał, jak ciężka była praca nad zbieraniem materiałów do książki. Esesmani, likwidując obozy, spalili większość dokumentów. Zachowało się ok. 15% całości. W związku z tym trudno ustalić tożsamość wielu więźniów. – Znamy mniej więcej połowę nazwisk i raczej nie poznamy pozostałych – mówił dyrektor Muzeum. Dr Cywiński zachęcał OBA do prac nad kolejnymi publikacjami, dotyczącymi innych obozów koncentracyjnych. Wspomniał, że bardzo duże archiwum zachowało się w obozie Stutthof, gdzie Niemcy nie zdążyli zniszczyć dokumentacji.

Autor książki, dr Jan Dębski, opowiedział o metodach pracy nad publikacją. Wyjaśnił, że książka podzielona jest na dwie części. W pierwszej – analitycznej – opisał rolę środowiska adwokackiego w II Rzeczypospolitej, realia okresu okupacji na ziemiach polskich oraz portret zbiorowy prawników w KL Auschwitz. Druga część zawiera 204 biogramy adwokatów, przebywających w obozie w latach 1940–1945. Dr Dębski przybliżył biografie dwóch adwokatów – Ignacego Chowańca, adwokata z Oświęcimia, przewodniczącego Komitetu Pomocy Więźniom, który do obozu w Auschwitz trafił 1 października 1943 r., przenoszonego następnie do KL w Buchenwaldzie i Bochum, zmarłego z wycieńczenia 12 dni po wyzwoleniu obozu. Przypomniał też życiorys adw. Mariana Gintowta, dziadka adw. Ziemisława Gintowta, obecnego członka NRA. Adwokat Marian Gintowt już jako uczeń gimnazjum w okresie I wojny światowej działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, następnie brał udział w walkach o niepodległość i granice Polski, był oficerem rezerwy piechoty WP w stopniu podporucznika. Aresztowany w sierpniu 1940 r., do Auschwitz trafił w styczniu 1941 r., w lipcu 1942 r. przeniesiony do KL Mauthausen, a następnie KL Mauthausen-Gusen, gdzie zginął 15 sierpnia 1944 r.

Dr Dębski podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do powstania książki, w szczególności adw. Janowi Kuklewiczowi, który był koordynatorem projektu z ramienia OBA.

– Przypomnienie tragicznych zdarzeń i poprzedzających je okoliczności, jakie rozegrały się na przestrzeni 1682 koszmarnych obozowych dni, składających się na 240 tygodni, 55 miesięcy, w ciągu czterech i pół roku (4 lata, 7 miesięcy i 7 dni) istnienia obozu, jest z jednej strony wypełnieniem naszych powinności wobec Kolegów, których dotyczyła obozowa gehenna, z drugiej zaś pielęgnowaniem pamięci historycznej. Poznanie obozowych losów naszych Kolegów stanowi również nieodzowny warunek zrozumienia historii Adwokatury w okresie okupacji, a tym samym Adwokatury w ogóle – napisali we wstępie do książki adwokaci Marcin Imiołek, Piotr Kruszyński i Jan Kuklewicz.