Poprzedni artykuł w numerze
W zespole archiwalnym „Sąd Okręgowy w Siedlcach w latach 1917–1939”, przechowywanym w Archiwum Państwowym w Siedlcach, wśród akt Prezesa Sądu Okręgowego w Siedlcach jest teczka zatytułowana O składzie osobowym adwokatów okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie do roku 1932, o sygnaturze No 48. Już sam tytuł sugeruje, że zawiera ona dokumenty dotyczące warszawskiej palestry. Tak jest w istocie, a pierwszym dokumentem jest Lista adwokatów Okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie (fot. 1), sporządzona prawdopodobnie przez Radę Adwokacką w Warszawie. Lista nie jest datowana ani nie poprzedza jej pismo przewodnie skierowane do prezesa Sądu Okręgowego w Siedlcach. Mimo to lista może być podstawą odtworzenia składu osobowego adwokatów według stanu na koniec 1918 r. lub z początku 1919 r. Dokument został sporządzony pismem maszynowym i zawiera alfabetyczną listę adwokatów (nazwisko i imię), ich adresy oraz oddzielną rubrykę na „uwagi”. Nazwiska adwokatów nie są opatrzone liczbami porządkowymi. Po podliczeniu pierwotnych zapisów można stwierdzić, że lista zawierała 607 nazwisk. Swoistym dopełnieniem tego dokumentu jest Lista aplikantów adwokackich okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Jest ona znacznie krótsza, a jej pierwotna treść zawierała dane 63 aplikantów, w tym trzech aplikantek: Julii Frajerówny, Bolesławy Rappoportowej i Heleny Wiewiórskiej, o której wiadomo, że rozpoczęła aplikację w 1919 r.
Fot. 1.
Wątpliwości co do „pochodzenia” i daty sporządzenia pierwszej listy rozwiewa Lista adwokatów okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie (fot. 2), stanowiąca wydawnictwo Rady Adwokackiej w Warszawie, i tutaj wydrukowana w firmie „Rola” J. Buriana, ul. Mazowiecka 11, w maju 1919 r. Nowa lista jest uporządkowana w tym sensie, że otwiera ją alfabetyczny spis adwokatów zamieszkałych w Warszawie (s. 1– 12), obejmujący 354 nazwiska, a dalej następuje spis adwokatów zamieszkałych na prowincji. Z tej drugiej części wynika, że w poszczególnych miastach wchodzących w okręg właściwości Sądu Apelacyjnego w Warszawie liczebność adwokatury przedstawiała się następująco: Będzin – 1, Biała Podlaska – 1, Częstochowa – 5, Garwolin – 1, Kalisz – 1, Kutno – 1, Łęczyca – 1, Łomża – 6, Łowicz – 2, Łódź – 32, Mława – 2, Płock – 4, Siedlce – 5, Sieradz – 1, Skierniewice – 1, Sosnowiec – 4, Włocławek – 2, Zawiercie – 1. Z uzupełnienia listy wynika, że od czasu jej wydania do dnia 1 września 1919 r. „wciągnięto na listę adwokatów” w m.st. Warszawie 11 osób, w Łodzi 1, w Łomży 1, w Pułtusku 1, w Ostrowiu na ziemi łomżyńskiej 1. Odrębna lista aplikantów adwokackich okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie wymienia 12 osób w m.st. Warszawie, 5 w Łodzi i po 1 w Mławie, Częstochowie, Górze Kalwarii, Skierniewicach, Sosnowcu i Tomaszowie. Również ta lista zo - stała uzupełniona poprzez dopisanie nazwisk 6 aplikantów adwokackich, którzy zostali wpi - sani na listę we wrześniu 1919 r. Kolejne zmia - ny w składzie adwokatów w okręgu można ob - serwować, czytając pisma Rady Adwokackiej kierowane do prezesów Sądów Okręgowych, które informowały: o wykreśleniu z powodu śmierci, zmiany zawodu, rezygnacji, o zmianie siedziby, o przyjęciu do adwokatury lub w po - czet aplikantów adwokackich lub skreśleniu z tej listy.
Fot. 2.
Zawartość teczki dotyczącej adwokatów w okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie wskazuje, że poczynając od listopada 1928 r., pisma-informacje zostały zastąpione obwieszczeniami wydawanymi przez Radę Adwokacką, które jednak zawierały takie same dane jak dotychczas (fot. 3). Rada Adwokacka w Warszawie wydawała też komunikaty. W badanym zespole zachowały się dwa – nr 76 i 117.
Fot. 3.
Pierwszy dotyczył ukonstytuowania się Rady po wyborach uzupełniających dokonanych na zgromadzeniu w dniu 23 marca 1929 r. Drugi – ukonstytuowania się Rady Adwokackiej w Warszawie po wyborach w dniu 2 kwietnia 1932 r., na posiedzeniu w dniu 5 kwietnia 1932 r. Rangę dokumentu źródłowego może też mieć druk obwieszczenia z 5 marca 1931 r. o dorocznym Zgromadzeniu Walnym członków Izby Adwokackiej w Warszawie, które odbyło się 28 marca 1931 r. o godz. 10.00 rano w wielkiej sali Resursy Obywatelskiej ul. Krakowskie Przedmieście nr 64. Obwieszczenie zawierało porządek obrad oraz wykaz osób ustępujących z Rady Adwokackiej oraz ustępujących z Naczelnej Rady Adwokackiej, z podziałem na delegatów i zastępców członków.
Natomiast w oddzielnej teczce akt, zatytułowanej Akta Prezesa Sądu Okręgowego w Siedlcach dotyczące adwokatów, aplikantów adwokackich i obrońców za lata 1926–1932, zachował się komunikat nr 1 zawierający uchwałę Zgromadzenia Walnego z 27 marca 1926 r. o wysokości składki oraz o składzie prezydium Rady i komisji egzaminacyjnej i zapomogowej (fot. 4–5).
Fot. 4.
Fot. 5.
Żałować należy, że zbiór nie jest kompletny, ale z drugiej strony można przypuszczać, iż inne sądy okręgowe należące do warszawskiej apelacji prowadziły podobne teczki dokumentów dotyczących zmian w składzie palestry i być może uda się je odszukać w archiwach innych miast, które były siedzibami sądów okręgowych.