Wydanie 07/2024

Palestra
07/2024

Szanowni Czytelnicy!

W siódmym numerze „Palestry” w jubileuszowym roku obchodów 100-lecia Pisma Adwokatury Polskiej dominują kwestie związane z pracą i wykonywaniem zawodu adwokata, a także wątki karnistyczne związane z aktualnymi problemami i wy- zwaniami w obszarze prawa karnego. W aktualnym numerze „Palestry” można prze- czytać artykuły: adw. Piotra Rachwała pt. Aksjologia roty ślubowania adwokackiego i pojęcie pracy adwokata, prof. dr. hab. Jana Widackiego oraz dr Anny Szuba-Boroń pt. Czy zmiana trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia osiągnęła zamierzony skutek?, dr. hab. Szymona Tarapaty pt. Wybrane uwagi o standardach przypisywania sprawstwa przestępstw fakturowych związanych z działalnością zorganizowanej grupy przestępczej, dr Dominiki Bek - O (nie)dopuszczalności skierowania sprawy karnej do mediacji na etapie postępowania przygotowawczego w fazie in rem, adw. Małgorzaty Gemen pt. Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego – aspekt transgraniczny a nowelizacja art. 101 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, adw. dr. Jarosława Marciniaka pt. Ochrona trwałości stosunku pracy osób odbywających czynną służbę wojskową, a także Michaliny Kruszyńskiej pt. Wykorzystanie prawniczych spółek kapitałowych jako innowacyjna forma wykonywania zawodu adwokata i radcy prawnego. Ponadto w numerze 7/2024 „Palestry” na Czytelników w dziale Szpalty pamięci czeka wspomnienie o adw. Jakubie Jacynie autorstwa adw. Wojciecha Bergiera.

Redaktor naczelny: Michał Bieniak; Sekretarz redakcji: Adam Kozień

Redaktor języka angielskiego: Anna Setkowicz

Członkowie Kolegium Redakcyjnego: Stanislav Balik, Zbigniew Banaszczyk, Jacek Barcik, Wojciech Bergier, Józef Forystek, Piotr Fiedorczyk, Lech Gardocki, Paweł Gieras, Roman Hauser, Joseph Hoffmann, Krzysztof Kostański, Andrzej Kubas, Jan Kuklewicz, Katalin Ligeti, Erik Luna, Frank Meyer, Kamila Mrozek, Dariusz Mucha, Marek Antoni Nowicki, Piotr Ochwat, Szymon Pawelec, Krzysztof Piesiewicz, Piotr Piesiewicz, Krzysztof Pietrzykowski, Jerzy Pisuliński, Paweł Podrecki, Janusz Raglewski, Anna Rakowska-Trela, Stanisław Rymar, Marek Safjan, Philippe Sands, Piotr Sendecki, Elżbieta Skowrońska, Tomasz Sójka, Monika Strus-Wołos, Maciej Szpunar, Dobrosława Szumiło-Kulczycka, Dariusz Świecki, Jaromir Tauchen, Stephen C. Thaman, Andrzej Tomaszek, Józef Wójcikiewicz, Maria Zabłocka, Stanisław Zabłocki, Jerzy Zajadło, Piotr Zientarski, Jerzy Zięba

Pobierz wersję PDF

Pełny spis treści

Palestra 07/2024, s. 5 - 6

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.07.1

Neminem captivabimus nisi iure victum

Michał Bieniak

Palestra 07/2024, s. 7 - 24

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.07.2

Aksjologia roty ślubowania adwokackiego i pojęcie pracy adwokata

Piotr Rachwał

W opracowaniu omówione zostały wartości zawarte w ślubowaniu adwokackim, którego złożenie stanowi warunek konieczny rozpoczęcia wykonywania zawodu adwokata. Są nimi: godność, uczciwość, słuszność i sprawiedliwość społeczna, które to obowiązują zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym adwokata. Mimo iż wspomniane wartości są często przywoływane w życiu korporacyjnym, jak i w sądownictwie dyscyplinarnym, to nie doczekały się do tej pory szerszego omówienia ich znaczeń. Ponadto w artykule omówiono cechy takie jak sumienność i gorliwość, które to powinny charakteryzować wykonywanie obowiązków oraz pracę adwokata. Została zwrócona uwaga, że takie ustawowe wymagania niosą za sobą konsekwencje kontraktowe, jak i mają znaczenie przy ocenie miernika staranności. Dodatkowo spróbowano zaproponować definicję pracy adwokata, która nawiązuje do przedmiotu działalności, jej celów, przy jednoczesnym uwzględnieniu ogólnoludzkich potrzeb adwokata jako człowieka. W opracowaniu wykorzystano także pozaprawne źródła, zwłaszcza filozoficzne. Artykuł został stworzony przede wszystkim w nawiązaniu do deontologii zawodu adwokata, co może wspomóc sądownictwo dyscyplinarne przy ocenie analizowanych czynów przez pryzmat dochowania wierności rocie ślubowania adwokackiego.

Palestra 07/2024, s. 25 - 47

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.07.3

Czy zmiana trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia osiągnęła zamierzony skutek?

Jan Widacki
Anna Szuba-Boroń

W artykule omówiono także istotę instytucji „ścigania na wniosek pokrzywdzonego” oraz uzasadnienie jej wprowadzenia. Następnie dokonano oceny skutków zmiany trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia z perspektywy 8 lat od czasu jej wprowadzenia (w 2014 roku ściganie na wniosek osoby pokrzywdzonej zmieniono na tryb ścigania z urzędu). Zasadność tej zmiany była szeroko dyskutowana w literaturze prawniczej. Konieczność takiej zmiany uzasadniano głównie zwiększeniem ochrony interesu kobiet w postępowaniu i spowodowaniem większej ujawnialności tych przestępstw, a więc zmniejszeniem ciemnej liczby zgwałceń. Zakładano, że tryb ścigania zgwałceń na wniosek osoby pokrzywdzonej powstrzymuje pokrzywdzone od zgłaszania o tego rodzaju przestępstwach. Zatem zmiana trybu ścigania, rezygnacja z trybu ścigania na wniosek pokrzywdzonych, skutkować będzie większą liczbą zgłoszeń, a tym samym zmniejszy się ciemna liczba zgwałceń. Analiza danych statystycznych wykazuje, że zmiana trybu ścigania w żaden sposób nie wpłynęła na liczbę stwierdzanych przestępstw zgwałcenia, która systematycznie maleje. Fakt, że począwszy od 2005 roku wszczyna się znacznie więcej postępowań, niż później stwierdza przestępstw zgwałcenia, czyli systematycznie rośnie liczba spraw umorzonych z powodu niestwierdzenia przestępstwa, świadczy być może o zmianie polityki ścigania lub o łatwiejszym podejmowaniu decyzji o zgłoszeniu zgwałcenia. Fakt, że zjawisko to zostało zapoczątkowane już w 2005 roku, świadczy o tym, że nie była to konsekwencja nowelizacji i zmiany trybu ścigania.

Palestra 07/2024, s. 48 - 73

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.07.4

Wybrane uwagi o standardach przypisywania sprawstwa przestępstw fakturowych związanych z działalnością zorganizowanej grupy przestępczej

Szymon Tarapata

W praktyce prokuratorskiej i sądowej dostrzegalna jest tendencja do przypisywania odpowiedzialności karnej za przestępstwa fakturowe, popełniane w związku z funkcjonowaniem zorganizowanej grupy przestępczej, w sposób, który może budzić daleko idące wątpliwości z punktu widzenia standardów interpretacyjnych, które powinny być przestrzegane w państwie demokratycznym. Zdarza się, że prokuratorzy oraz sądy, idąc na skróty, nadużywają pewnych konstrukcji normatywnych (przede wszystkim czynu ciągłego z art. 12 § 1 k.k.) oraz stosują niedopuszczalne uproszczenia i domniemania. Celem niniejszego tekstu jest wyrażenie zdecydowanego sprzeciwu wobec takich praktyk oraz przypomnienie, jak powinien wyglądać proces przypisywania odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione w związku z funkcjonowaniem zorganizowanej grupy przestępczej, realizowane w różnych postaciach przestępnego współdziałania (przede wszystkim we współsprawstwie oraz w formie pomocnictwa).

Palestra 07/2024, s. 74 - 90

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.07.5

O (nie)dopuszczalności skierowania sprawy karnej do mediacji na etapie postępowania przygotowawczego w fazie in rem

Dominika Bek

Mediacja w sprawach karnych funkcjonuje w Polsce od 1998 r. Choć twórcy kodyfikacji karnej zakładali, że najwłaściwszym momentem na mediację jest po-stępowanie przygotowawcze, statystyki pokazują, że zainteresowanie prokuratorów tą instytucją jest śladowe. Praktycy sygnalizują, że zmianę tej sytuacji przyniosłaby możliwość skierowania sprawy do mediacji jeszcze przed postawieniem zarzutów. Autorka poddaje tę tezę krytycznej analizie w świetle zasad mediacji i procesu karnego.Mediacja w sprawach karnych funkcjonuje w Polsce od 1998 r. Choć twórcy kodyfikacji karnej zakładali, że najwłaściwszym momentem na mediację jest po-stępowanie przygotowawcze, statystyki pokazują, że zainteresowanie prokuratorów tą instytucją jest śladowe. Praktycy sygnalizują, że zmianę tej sytuacji przyniosłaby możliwość skierowania sprawy do mediacji jeszcze przed postawieniem zarzutów. Autorka poddaje tę tezę krytycznej analizie w świetle zasad mediacji i procesu karnego.

Palestra 07/2024, s. 91 - 101

DOI: 10.54383/0031-0344.2024.07.6

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego – aspekt transgraniczny a nowelizacja art. 101 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

Małgorzata Gemen

Przedmiotem artykułu jest problematyka związana z odrzuceniem spadku w imieniu małoletniego, mającego zwykłe miejsce pobytu w Niemczech, w sytuacji gdy statut dziedziczenia regulowany jest przez polski porządek prawny. Analizie poddana została zarówno kwestia uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziec-ka, tj. materia statutu stosunków między rodzicami a dziećmi, a także procedura odrzucenia spadku, tj. materia statutu spadkowego.

Palestra 07/2024, s. 102 - 115

DOI: 10.57383/0031-0344.2024.07.7

Ochrona trwałości stosunku pracy osób odbywających czynną służbę wojskową

Jarosław Marciniak

Jednym z roszczeń przysługujących pracownikowi w razie przywrócenia go do pracy wyrokiem sądu pracy jest prawo dochodzenia wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Zakres tego roszczenia uzależniony jest m.in. od tego, czy przywrócony do pracy pracownik korzysta z ustawowej ochrony przed rozwiązaniem, następnie restytuowanego, stosunku pracy. Jeżeli pracownik nie należy do kategorii osób chronionych, może domagać się wynagrodzenia za okres maksymalnie trzech miesięcy, jeżeli natomiast jest tzw. pracownikiem chronionym, może liczyć na wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy, co w praktyce zwykle obejmuje okresy dłuższe niźli trzy miesiące. W artykule zostały przedstawione rozważania na temat ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy pracowników odbywających czynną służbę wojskową. Poruszone zostały zagadnienia związane z prawną dopuszczalnością poszczególnych form rozwiązania umowy o pracę. Przedstawiono nasuwające się wątpliwości interpretacyjne, za jaki okres pozostawania bez pracy pracownik może domagać się wynagrodzenia, oraz wskazano propozycje zmian legislacyjnych.

Palestra 07/2024, s. 116 - 129

DOI: 10.57383/0031-0344.2024.07.8

Wykorzystanie prawniczych spółek kapitałowych jako innowacyjna forma wykonywania zawodu adwokata i radcy prawnego

Michalina Kruszyńska

Współczesne wyzwania stawiane przed rynkiem usług prawniczych determinują konieczność rozważenia zasadności zakazu wykonywania zawodu przez adwokata i radcę prawnego w formie spółek kapitałowych. Zmiana obecnej regulacji mogłaby potencjalnie przyczynić się do rozwoju i ekspansji działalności gospodarczej prowadzonej przez oba te wolne zawody. Zagadnienie to ma istotne znaczenie dla praktyki prawniczej w Polsce z uwagi na rosnącą konkurencję ze strony nieregulowanego doradztwa prawnego i zagranicznych korporacji prawniczych.

Palestra 07/2024, s. 130 - 131

DOI: 10.57383/0031-0344.2024.07.9

Adwokat Jakub Jacyna 1963-2024

Wojciech Bergier

Palestra 07/2024