Wielkość naszego narodu w wielkiej epoce 1863 roku istniała, a polegała na jedynym może w naszych dziejach rządzie, który, nieznany z imienia, był tak szanowany i tak słuchany, że zazdrość wzbudzać może we wszystkich krajach i we wszystkich narodach. Te znane słowa Józefa Piłsudskiego, odnoszące się do powstania styczniowego, którego był żarliwym wyznawcą i chłodnym krytykiem jednocześnie, ujmują niezwykle celnie jedno z najbardziej niezwykłych zjawisk w dziejach państwa i prawa Polski.