Koncert Jankiela pędzla Jana C. Moniuszki.
Jan Czesław Moniuszko (1855–1908) był synem wybitnego polskiego kompozytora Stanisława Moniuszki, „ojca opery narodowej”. Starannie wykształcony, malarstwa uczył się u W. Gersona, A. Kamińskiego, B. Dziadulewicza. Studiował w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Zadebiutował w Zachęcie w 1879 r. obrazem Pierwsze spotkanie Jadwigi z Jagiełłą. Malował sceny rodzajowe, salonowe oraz kompozycje historyczne. Tematami malarskimi nawiązywał do literatury polskiej, do Trylogii Henryka Sienkiewicza Sceną z Zagłobą, do Pana Tadeusza Adama Mickiewicza Koncertem Jankiela.
Oto zilustrowany przez J.C. Moniuszkę fragment „Koncertu
Jankiela” z Księgi XII epopei narodowej Adama Mickiewicza.
(…) Było cymbalistów wielu,
Ale żaden z nich nie śmiał zagrać przy Jankielu
(…) Wiedzą wszyscy, że mu nikt na tym instrumencie
Nie wyrówna w biegłości, w guście i w talencie. (…)
(…) Buchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapela
Ozwała się z dzwonkami, z zelami, z bębenki.
Brzmi Polonez Trzeciego Maja! – Skoczne dźwięki
Radością oddychają, radością słuch poją,
Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją –
Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali;
Gdy przy tańcu śpiewano: «Wiwat Król kochany!
Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany!»